مریم شیپری
چکیده
خاورمیانه در قرن بیستم بهویژه پس از جنگ جهانی دوم، تجربه چندین همگرایی و واگرایی قومی،ملیتیودینیرا داشته است. یکی از این همگراییها، حرکت «پانایسم» بود. پانعربیسم، در این دوره با ...
بیشتر
خاورمیانه در قرن بیستم بهویژه پس از جنگ جهانی دوم، تجربه چندین همگرایی و واگرایی قومی،ملیتیودینیرا داشته است. یکی از این همگراییها، حرکت «پانایسم» بود. پانعربیسم، در این دوره با رهبری جمالعبدالناصر، جان تازهایی گرفت. در مقابل، ناسیونالیسم ایرانی نیز در اشکال مختلف پررنگتر شد. پان‌اسلامیسم نیز یکی دیگر از جریانات همگرایی آن سالها بود که بر وحدت اسلامی تأکید میکرد. آنچه پانعربیسم و پان‌ایرانیسم را در این برهۀ زمانی مقابل هم قرار میداد، بهکاربردن واژههای نامانوس برای برخی از نقاط ایران بود. با توجه به آنچه گفته شد، پرسش اصلی آن است که شیوۀ برخود نهادهای ملی و مدنی ایران با پانعربیسم مطرح شده از سوی ناصر چگونه بود؟ فرض بر آن است که باوجود مخالفت تمام نهادهای سیاسی و مدنی، حکومت ایران که بهدنبال تنشزدایی در منطقه بود با طرح دوبارۀ پان‌اسلامیسم، مردم خاورمیانه را به همگرایی با واسطۀ دین اسلام دعوت نمود. این بررسی براساس اسناد و مدارک موجود در این باره تنظیم و با روش توصیف و تحلیل ارائه شده است.
