بهرخ جمالی؛ میرزا محمد حسنی
چکیده
مهرها و نگینهای منتسب به شاهان ساسانی اگر چه در مقایسه با مجموع مهرهای بر جای مانده از این دوره اندک شمارند، به لحاظ جنس، تزئینات به کار رفته در ساخت و نقوش حک شده بر آنها از سایر مهرهای این دوره ...
بیشتر
مهرها و نگینهای منتسب به شاهان ساسانی اگر چه در مقایسه با مجموع مهرهای بر جای مانده از این دوره اندک شمارند، به لحاظ جنس، تزئینات به کار رفته در ساخت و نقوش حک شده بر آنها از سایر مهرهای این دوره متمایزند. نقوش حک شده بر این مهرها عبارتند از تصویر چهره پادشاه، صحنه پیروزی بر دشمن، و برخی از حیوانات. اساس آگاهیهای ما از این مهرها متکی به آثار موجود در موزهها و در برخی موارد صرفاً توصیفی است که در منابع نوشتاری آمدهاند. با توجه به اینکه در مورد هویت برخی از پادشاهان نقش شده بر مهرها و نگینها اختلاف نظرهایی در میان پژوهشگران وجود دارد، این پژوهش با بررسی مهرها و نگینهای شاهان ساسانی موجود در موزهها و گزارشهای متون اسلامی و تمرکز بر نقشمایههای آنها به دنبال تعیین هویت پادشاهان نقششده و همچنین میزان تأثیرپذیری ساسانیان از هنرهای پیشین و معاصران آنها است. بررسیها بیانگر آن است که بنمایه مهرهای شاهان ساسانی همانند سایر آثار هنری این دوره تأثیر پذیرفته از الگوهای ایران باستان و تمدنهای شرق باستان است. همچنین، تأثیرپذیری ساسانیان از الگوهای غربی و همسایگان در قالب ظاهری و به پیروی از سبک روز مشاهده میشود؛ اگرچه در بیشتر موارد ساسانیان این الگوها را با استانداردهای خود تطبیق دادهاند. در رفع ابهامات موجود در خصوص شناسایی پادشاهان نقش شده بر مهرها نیز بایستی از سایر آثار هنری این دوره بهره گرفت.