نسیم محمدی
چکیده
ناصرالدین شاه از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین شاهان تاریخ ایران است که وقایع و خاطرات روزانۀ سال‌های بسیاری از عمر خود را در قالب چند آلبوم ثبت کرده است. یکی از ویژگی‌های او دانستن زبان فرانسه است و یادداشت‌هایش ...
بیشتر
ناصرالدین شاه از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین شاهان تاریخ ایران است که وقایع و خاطرات روزانۀ سال‌های بسیاری از عمر خود را در قالب چند آلبوم ثبت کرده است. یکی از ویژگی‌های او دانستن زبان فرانسه است و یادداشت‌هایش منبع ارزشمندی برای اطلاع از این وجه اوست. وی در مواضع مختلف از دانش فرانسه خود کمک می‌گیرد که یکی از آنها درج نام بانویی از حرم‌سراست که شب با او هم‌بستر شده است؛ در این موارد نام آن بانو را -به نظر با تلفظ ترکی- و به الفبای فرانسوی می‌نویسد و به‌این‌ترتیب ظاهراً نخستین ایرانی است که برای نوشتن کلمات و جملات فارسی از خط لاتین استفاده کرده است. یادداشت‌های وی به دلیل اشتمال بر اطلاعات فراوانی دربارۀ شخصیت او و اطلاعات ارزشمندی در سایر حوزه‌های دانش همواره موردتوجه مصححان بوده است؛ متأسفانه تعدادی از مصححان با غفلت از ملزومات تصحیح تخصصی نسخ خطی به سراغ این یادداشت‌ها رفتند که نتیجۀ آن بدخوانی‌ها و بی‌دقتی‌های فراوان و دست‌کاری‌های متعدد در متن یادداشت‌ها و درنهایت غیرقابل‌اعتماد کردن چاپ‌های یادداشت‌های روزانۀ ناصرالدین شاه بوده است؛ یکی از نمودهای این دست‌کاری‌ها تغییر و حذف املاهای لاتین ناصرالدین شاه از اسامی بانوان حرم‌سراست؛ بر این اساس می‌کوشیم به این سؤال پاسخ دهیم که تغییر و حذف املای لاتین اسامی همسران ناصرالدین شاه در آلبوم 97 بیوتات از سوی مصححان، باعث نابودی چه اطلاعاتی در حوزه‌های مختلف دانش از قبیل ادبیات، زبان‌شناسی، تاریخ و مهم‌تر از همه، شناخت شخصیت او شده است؟ روش ما در این مقاله توصیفی تحلیلی است.
