عبدالرسول خیراندیش؛ حجت اله کبگانی
چکیده
با پایانگرفتن جنگ جهانی دوم، احساسات ضداستعماری و اندیشههای ملیگرایانه، بسیاری از کشورهای جهان سوم را دربرگرفت. برخی کشورهای خاورمیانه و خلیج فارس نیز در این مقطع تلاش کردند تا با رفع سیطره ...
بیشتر
با پایانگرفتن جنگ جهانی دوم، احساسات ضداستعماری و اندیشههای ملیگرایانه، بسیاری از کشورهای جهان سوم را دربرگرفت. برخی کشورهای خاورمیانه و خلیج فارس نیز در این مقطع تلاش کردند تا با رفع سیطره و امتیازات انحصاری بیگانگان، مدیریت منابع طبیعی و سرمایههای ملی خویش را عهدهدار شوند. نهضت ملیشدن نفت ایران به رهبری دکتر مصدق در آغاز دهة 1950 با واکنش شدید دولتهای بریتانیا و ایالات متحده روبهرو شد و به این ترتیب، حساسیّت غرب دربارة منابع نفتی خلیج فارس بر همگان آشکار شد. چند سال بعد، مساعی جمال عبدالناصر مصری برای ملیساختن کانال سوئز، دخالت نظامی غرب و اخلال در جریان انتقال نفت خلیج فارس به اروپا را به دنبال داشت. اگرچه دولتها و شرکتهای نفتی غربی توانستند با برنامهریزی دقیق و تدارکات گسترده بحران نفتی حاصل از جنگ سوئز را پشت سر بگذارند، اما اندیشهها و اقدامات مصدق و ناصر آثار ماندگاری بر صنعت نفت خلیج فارس برجای نهادند. در این مقاله ضمن اشاره به اهمیّت کانال سوئز در انتقال نفت خلیج فارس به اروپا، تدابیر اتخاذشده برای تأمین نفت موردنیاز غرب طی بحران سوئز و پیامدهای بینالمللی و منطقهای این بحران بر مسائل نفتی خلیج فارس بررسی میشود.