ORIGINAL_ARTICLE
پیشنهادی بر جاینامشناسی محدودۀ زَبشَلی در دورۀ ایلام بر اساس دادههای باستانشناختی و کتیبههای میانرودانی
تاکنون درخصوص مکانیابی بسیاریاز مناطق ایلامی نظراتی مطرح شده، اما به مناطقی همچون زَبشَلی کمتر توجه شده است.از ویژگیهای این منطقه در کتیبههای بینالنهرینی، وجود معادن فلزی در آن است. مطالعۀپراکندگی معادن فلزی در ایران نشان میدهد که در مراکز ایلامی در فارس و خوزستان،هیچگونهمعدنفلزیوجودندارد.امامناطقشمالیاین مراکز از نقاطی هستند که دارای معادنفلزی هستند، بنابراین، مطالعۀ نواحی پیرامونی مراکز ایلامی ضروری است. یکی از این مناطق،محدودۀ جغرافیایی استان اصفهان است؛ نویافتههای باستانشناختی جدید انجامشده در شهرسبا(ریگسرای ورزنه)،عسگراندراستاناصفهانو نیز شهرستان اردل در استان چهارمحالوبختیاری، وجود محوطههای ایلامیرانشانداد.دراینمقاله،باتحلیلوتلفیقدادههایباستانشناسیو مطالعۀ کتیبههای میانرودانی، به مکانگزینیمحدودۀ جغرافیایی زَبشَلی پرداخته شده و محدودۀ حغرافیایی آن پیشنهاد شده است
https://jhss.ut.ac.ir/article_62792_7787a723c75ca86744a403befda40016.pdf
2017-02-19
1
20
10.22059/jhss.2017.221565.472766
زَبشَلی
استان اصفهان
استان چهارمحال و بختیاری
میانرودان
ایلام
محمد اسماعیل
اسمعیلی جلودار
jelodar@ut.ac.ir
1
هیئت علمی گروه باستان شناسی تهران
LEAD_AUTHOR
اعراب
اعراب
2
دانشجوی کارشناسیارشد باستانشناسی دانشگاه تهران
AUTHOR
اسمعیلی جلودار، محمداسماعیل، «گزارش بررسی و شناسایی باستانشناختی محوطه ریگسرای (شهرسبا) ورزنه (باتلاق گاوخونی) اصفهان»، تهران، پژوهشکدۀ باستانشناسی، 1386.
1
اسمعیلی جلودار، محمداسماعیل، «چشمانداز باستانشناختی ساحل شرقی باتلاق گاوخونی، نامورنامه؛ مقالههایی در پاسداشت یاد مسعود آذرنوش»، به کوشش حمید فهیمی و کریم علیزاده، تهران، ایراننگار، صص 189-206، 1391.
2
اسمعیلی جلودار، محمداسماعیل؛ زهرا کامرانی و سعید ذوالقدر، «مدارکی نویافته از تولید مُهره در اوایل هزارۀ سوم ق.م در محوطۀ ریگسرای ورزنه (سبا9)، (ساحل غربی باتلاق گاوخونی)»، مطالعات باستانشناسی، دورۀ هفتم، شمارۀ 1، صص 1-16، 1394.
3
آمیه، پیر، تاریخ عیلام، ترجمه شیرین بیانی، تهران، دانشگاه تهران، 1384.
4
بدیهی، ربیع، جغرافیای مفصل ایران، تهران، اقبال،1370.
5
پرو، ژان و ژنوییو دلفوس، شوش و جنوب غربی ایران: تاریخ ، باستانشناسی (سیر تکامل اجتماعی و فرهنگی از هزاره هفتم ق.م تا یورش مغول)، ترجمه هایده اقبال، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، 1388.
6
جابری انصاری، میرزا حسن، تاریخ اصفهان و ری و همۀ جهان، تهران، خرد، 1321.
7
جاوری، محسن، «محوطۀ باستانی گورتان»، نامۀ پژوهشگاه میراث فرهنگی، دورۀ دوم، شمارۀ 6، صص 35-45، 1383.
8
جمالزاده، محمدعلی، گنج شایگان اوضاع اقتصادی ایران، تهران، سخن، 1384.
9
جناب، سیدعلی، الاصفهان، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 1376.
10
حصاری، مرتضی و روحالله یوسفی زشک، «پیدایش نهادهای پیشحکومتی در فلات مرکزی ایران، خانسالارخای آغاز ایلامی در تپۀ سفالین پیشوا»، مطالعات باستانشناسی، سال اول، شمارۀ 2، صص 1-22، 1388.
11
خسروزاده، علیرضا، «الگوی استقراری دشت فارسان از پیش از تاریخ تا دوران اسلامی» در نامورنامه؛ مقالههایی در پاسداشت یاد مسعود آذرنوش، به کوشش فهیمی و علیزاده، ایراننگار، 169-188، 1391. خسروزاده، علیرضا؛ محمود حیدریان و حمید محمدی، «محوطههای نویافته دورۀ ایلام میانه در منطقۀ میانکوهِ شهرستان اردل، چهارمحال و بختیاری»، پژوهشهای ایرانشناسی، سال پنجم، شمارۀ 1، صص 81-65، 1394.
12
خطیبشهیدی، حمید؛ محمود طاووسی؛ باقر آیتاللهزاده شیرازی و احمد صالحی کاخکی، مجله ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورۀ دوم، شمارۀ 48، صص 57-27، 1386.
13
ذوفن، جعفر و قدرت نوروزی، تالاب گاوخونی، وزارت کشور، استانداری و فرمانداری اصفهان، 1387.
14
رفیعی علوی، بابک، «سنجش میزان گسترش حوزۀ ایلام کهن 1600-1900 پیش از میلاد»، پایاننامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر کمالالدین نیکنامی، استادان مشاور دکتر هایده لاله و
15
دکتر بهزاد مفیدی نصرآبادی، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی (منتشر نشده)، 1386.
16
سعیدیانارکی، فریبا، تبیین و بررسی ارتباطات منطقهای و فرامنطقهای عصر مفرغ (1600-30000ق،م) اصفهان بر اساس حفاری و گمانهزنی تپه باستانی کُپَنده، پایاننامه دکتری باستانشناسی، استاد راهنما حسن طلایی، استادان مشاوره کمالالدین نیکنامی و محمد رحیم صراف، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران (منتشر نشده)، 1388.
17
علیزاده، عباس، شکلگیری حکومت عشایری و کوهستانی عیلام باستان، شهرکرد: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان چهارمحال و بختیاری، 1387.
18
نیکنامی، کمالالدین و بابک رفیعی علوی، «چرا جاینام شیمَشکی احتمالاً نمیتواند در منطقۀ کرمان قرار داشته باشد؟»، مطالعات باستانشناسی، سال اول، شمارۀ 1، صص 199-215، 1388.
19
هینتس، والتر، داریوش و پارسها، ترجمه عبدالرحمن صدریه، تهران، امیرکبیر،1380.
20
Abdi, K., »Malyan«, Iran, 39: 73-98, 2001.
21
Alden,J.R., Trade and Politics in Proto-Elamite Iran, Current Anthropology 23(6): 613- 640. 1982.
22
Alizadeh.A.,“Ancient settlement systems and cultures in the Ram hormoz plain, Southwestern Iran”,Oriental Institute Publications, Chicago, 2016.
23
Amiet, P., “Alternance ET dualité: Essai d'interprétation de l'histoire élamite”. Akkadica (15): 2-22, 1979.
24
Bazin, D. & Hübner, H.,Copper deposits in Iran (No. 13-14). Geological Survey of Iran. 1969.
25
Berthoud, T., Cleuziou, S., Hurtel, L. P., Menu, M., & Volfovsky, C., “Cuivres et alliages en Iran, Afghanistan, Oman au cours des IV e et III e millénaires”. Paléorient, 39-54, 1982.
26
Carter, E., “Susa: Ville Royal”, In: Paléorient, Vol.4: 197-212, 1978.
27
Carter, E., “Elamitr Pottery: ca 2000-1000 B.C”, journal of Near Eastern studies 38(2): 111-128, 1979.
28
Carter, E., “Notes on Archaeology and the social and economy history of Susiana”, Paleorient 11(2): 43-48, 1985.
29
Carter, E.,“Ceramics:VIII,the Early Bronze age in southwestern and southern Persia”,Encyclopedia Iranica 5,edited by E.Yarshater:294-297,Mazda Publisher, Costa Mesa, California, 1992.
30
Carter, E., Excavations at Anshan (Tal-e Malyan): The Midle Elamite period, Malyan excavation reports, Universitu Museun Monoghraphs 82, Philadelphia, 1996.
31
Crawford, H. E., “The problem of tin in Mesopotamian bronzes”, World Archaeology, 6(2), 242-247, 1974.
32
Dayton, J.E., “The Problem of Tin in the Ancient World”, World Archaeology 3(1): 49-70, 1971.
33
de Miroschedji, P., “Le dieu élamite Napirisha.” Revue d'Assyriologie et d'archéologie orientale, 74(2): 129-143, 1980.
34
De Miroschedji, P., “Prospections Archéologiques au Khuzistan en 1977”. Cahiers de la Délégation Archéologique Française en Iran (DAFI) Paris (12): 169-192,1981a.
35
De Miroschedji, P., “Fouilles du chantier Ville Royal II a Suse (1975- 1977): I. Neveaux Elamite”, Cahiers de la Délégation Archéologie Francaise en Iran (DAFI) 12: 9-216,1981b.
36
De Ryck, I., Adriaens, A., & Adams, F., “An overview of Mesopotamian bronze metallurgy during the third millennium BC”. Journal of Cultural Heritage,6(3), 261-268, 2005.
37
Gomi, M. S. T., and Sigrist, M., The Comprehensive Catalogue of Published Ur III Tablets, Bethesda, CDL Press, 1991.
38
Herzfeld, E., The Perasian Empire studies in Geography and Ethnography of the ancient Near East, Franz Steiner Verlag GMBH, Wiesbaden. 1968.
39
Hinz, W., Persia c.2400-1800 B.C, The Cambridge Ancient History, Revised Edition of Volumes I & II, Cambridge University Press, 1963.
40
Jacobsen, Th., the Harps that once: Somerian Poetry in Translation, New Haven and London Press, 1987.
41
Kohl, P.,”The Balance of trade in Southwestern Asia in the mid-third millennium B.C”, Current Anthropology 19: 463-492, 1978.
42
Kupper, J.R., “Le payes Simaŝki”, Iraq 31(1): 24-27. 1969.
43
Ladame, G., “Les ressources métallifères de l’Iran-Schweiz”. Min. Petr. Mitt., vol.22, pp.165-303, 1945.
44
Miroschedji. P., “Fouilles du chantier Ville Royale II A Susa (1975-1977)” Cahiers de D.A.F.I. 12, 1981.
45
Muhly, J. D., & Wertime, T. A. “Evidence for the sources and use of tin during the Bronze Age of the Near East: a reply to JE Dayton”. World Archaeology, 5(1),111-122, 1973.
46
Nezafati, N., Pernicka, E., & Momenzadeh, M. “Iranian ore deposits and their role in the development of the ancient cultures”.Anatolian Metal IV, 77-90, 2008.
47
Nickerson, J. L., Intrasite variability during the Kaftari Period at Tale Malyan (Anshan), Iran. Ph. D. dissertation, Department of Anthropology, Ohio State University.1983.
48
Nissen, H. J., and Zagarell, A. ”Expedition to the Zagros Mountains 1975”. Proceedings of the Fourth Annual Symposium on Archaeology in Iran.1976.
49
Olmstead, A. T., the Babylonian Empire. The American Journal of Semitic Languages and Literatures 35(2): 65-100, 1919.
50
Overlaet, B., “A report on the 1952 and 1954-55 sounding at Tall-i- Taimuran (Fars) Iran”, Iranica Antiqua 32: 1-51,1997.
51
Petrie, C. A., Chaverdi, A. A., and Seyedin, M.,” From Anshan to Dilmun
52
and Magan: the spatial and temporal distribution of Kaftari and Kaftari-related ceramic vessels”. Iran 43: 49-86. 2005,
53
Pettinato, Gil. “commercio con l’estero Della Mesopotamia meridionale nel 3. Millennio av. Cr. alla Luce delle fonti letterarie e lessicali sumeriche”. Mesopotamia, 7, 43-166, 1972.
54
Potts, D.T., The Archaeology of Elam: Formation and Trasformation of an Ancient Iranian state, Cambridge University Press, 1999.
55
Reiner, E., “The location of Anšan”. Revue d'Assyriologie ET d'archéologie orientale,67(1), 57-62, 1973.
56
Scheil. V. Textes élamites-sémitiques (MDP 2), Paris:9,1900.
57
Sollberger, E., and Kupper, J.R.,Inscriptions royales Sumériennes Akkadiennes, Paris, Les Editions du Cerf, 1971.
58
Steinkeller, P., “The question of Marḫaši: A contribution to the historical geography of Iran in the third millennium BC”. Zeitschrift für Assyriologie und vorderasiatische Archäologie 72(2): 237-265,1982.
59
Steinkeller, P., “On the Identity of the Toponym Lu.Su (. A)”. Journal of the American Oriental Society 108(2): 197-202, 1988.
60
Steinkeller, P.,” More on Lu.Su(.A)=Simaski”, NABU 13,1990.
61
Steinkeller, P., “new light on Šimaški and its rulers”, Zeitschrift für Assyrologie und vorderasiatische Archäologie 97(2): 215-232,2007.
62
Stopler, M.W., “On the Dunasty of Ŝimaški and the early Sukkalmahs”, Zeitschrift fur Assyrioligie und Vorderasiatische Archaologie, Band 72: 42-67, 1982.
63
Vallat, F., “Eléments de géographie élamite (Résumé)”, Paléorient 11(2): 49-54, 1985.
64
Vallat, F., La Geographie de IElam d’Apres Quelques Textes Mesopotamies, Mesopotamie et Elam, Mesopotamian History and Environment: 11-21, Occasional Publications I, Published by University of Ghent, 1991.
65
Vallat, F., Les noms géographiques des sources suso-élamites (Vol. 11). Reichert, 1993.
66
Weeks, L. R., Alizadeh, K. and Niakan, L,.Tol-e Nurabad: In: D. T. Potts, K. Roustaei (eds.), The Mamasani Archaeological Project Stage 1: a Report on the First Two Seasons of the ICAR-University of Sydney ExpediƟon to the Mamasani District, Fars Province, Iran, Chapter 3, Tehran 2006.
67
Wright, H.T., An Early Town on the Deh-Luran plain: Excavations at Tepe Frukhabad, Memoirs of the Museum of Anthropology 13. Ann Arbor: Museum of Anthropology, Universitu of Michigan, 1981.
68
Young, T.C., Population Densities and Early Mesopotamian Urbanism, In Man, Settelment and Urbanism, edited by Uckoctal, P.J. London, Gerald Duworth and Co: 827-842,1972.
69
Zadok, R., Elamite Onomastics, SEL 8: 225-237,1991.
70
Zaidi, M., McCall, B. and Khosrowzadeh, A.,. Survey of Dasht-e Rostam-e Yek and Dasht-e Rostam-e Do: In: D. T. Potts and K. Roustaei (ed.s), The Mamasani Archaeological Project Stage 1: a Report on the First Two Seasons of the ICARUniversity of Sydney ExpediƟon. The 1st Season of Archaeological
71
Survey of Farsan 3 to the Mamasani District, Fars Province, Iran, Chapter 5, Tehran, 2006.
72
ORIGINAL_ARTICLE
نقش دستگاههای دولتیِ عصر قاجاریه در صنعت و تجارت فرش ایران
با رونق معتنابهِ تجارت بینالمللی فرش ایران در اواسط دورۀ قاجاریه، فرش به کالای صادراتی مهمی در ایران تبدیل شد. این سؤال مطرح است که در این دوره نقش دستگاههای اجرایی عصر قاجاریه در اداره کردن این صنعت و تجارت چگونه بوده است؟ هدف از این پژوهش، بررسی اقدامات دولت در زمینۀ صنعت فرش در عصر قاجاریه است. با توجه به نقش بارز دولت در اقتصاد ایران، این مقاله بهعنوان تجربهای برای مدیریت دولتی صنعت فرش حائز اهمیت زیادی است. این پژوهش نشان میدهد دستگاههای دولتی عصر قاجاریه، به فراخور درخواستهای فعالین این عرصه، برنامههایی ازجمله مبارزه با رنگ جوهری، حمایت از شرکتهای خارجی، معرفی بینالمللی فرش ایران و کمک به توسعۀ تجارت بینالمللی آن را اجرا کردند. عاملین اجرای سیاستهای دولتی وزارتخانههای خارجه، تجارت، مالیه و همچنین گمرک و کنسولگریها بودند. گردآوری اطلاعات مقاله بهصورت کتابخانهای و اسنادی است و دادهها با روش تحقیق تاریخی مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است.
https://jhss.ut.ac.ir/article_62793_33c1ca437d0b3f10179f96f15bcc50cb.pdf
2017-02-19
21
41
10.22059/jhss.2017.140340.472650
تجارت فرش
دستگاههای دولتی
صنعت فرش
عصر قاجاریه
فرش ایران
رسول
پروان
rasoul.parvan@gmail.com
1
مربی گروه فرش مرکز آموزش عالی فرش راور، دانشگاه شهید باهنر کرمان
LEAD_AUTHOR
منصوره
اتحادیه
mnmafi@gmail.com
2
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران
AUTHOR
اتحادیه، منصوره و رسول پروان، «تحولات تجارت فرش دستباف ایران در دورۀ قاجاریه (با تکیه بر بازار بینالمللی فرش دستباف)»، مطالعات تاریخ فرهنگی: پژوهشنامه انجمن ایرانی تاریخ، سال دوم، شمارۀ پنجم، پاییز 1389، صص 1-36.
1
اورسل، ارنست، سفرنامه اورسل (1882 میلادی)، ترجمه علیاصغر سعیدی، تهران، چاپ شرکت افست (سهامی خاص) چاپخانه بیست و پنجم شهریور، 1353.
2
اینووه، ماساجی، سفرنامۀ ایران، ترجمه دکتر هاشم رجبزاده، با همکاری کینجی ئهاورا، تهران، طهوری، 1390.
3
پولاگ، یاکوب ادوارد، سفرنامۀ پولاگ «ایران و ایرانیان»، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، خوارزمی، 1361.
4
جمالزاده، محمدعلی، گنج شایگان (اوضاع اقتصادی ایران در ابتدای قرن بیستم)، چاپ اول، تهران، کتاب تهران، 1362.
5
دیولافوا، مادام ژان و شوالیه لژیون دونور، ایران، کلده و شوش، ترجمه علیمحمد فرهوشی (مترجم همایون)، چاپ چهارم، تهران، دانشگاه تهران، 1369.
6
ساموئل گیرین ویلر، بنجامین، ایران و ایرانیان، به اهتمام رحیم رضازاده ملک، چاپ اول، تهران، گلبانگ، 1363.
7
سایکس، سرپرسی، سفرنامه سرپرسی سایکس یا ده هزار میل در ایران، ترجمه حسین سعادت نوری، تهران، لوحه، 1363.
8
سیف، احمد، اقتصاد ایران در قرن نوزدهم، تهران، چشمه، 1373.
9
عیسوی، چارلز، تاریخ اقتصادی ایران (عصر قاجار: 1332-1215 ه.ق)، ترجمه یعقوب آژند، چاپ اول، تهران، گستره، 1362.
10
فلاندن، اوژن، سفرنامه اوژن فلاندن به ایران، ترجمه حسین نور صادقی، تهران، اشراقی، 2536.
11
کرزن، جرج، ایران و قضیه ایران، ترجمه غ. وحید مازندرانی، جلد 1، تهران، کتاب، 1349.
12
مشیری، محمد، شرح مأموریت آجودانباشی (حسینخان نظامالدوله)، به انضمام متن سفرنامه عبدالفتاح گرمرودی، تهران، اشرفی، 2536.
13
موسایی، میثم، تجارت خارجی ایران (در عهد قاجار و پهلوی)، تهران، جامعهشناسان، 1390.
14
واکر، دانیل، «فرشهای دوران صفویه»، تاریخ و هنر فرشبافی در ایران (براساس دائرةالمعارف ایرانیکا)، زیر نظر احسان یارشاطر، ترجمه ر.لعلی خمسه، تهران، نیلوفر، 1384، صص 75-88.
15
بینام، «مخصوص تجار ایرانی» و «به تجار و اصناف ایرانی»، روزنامۀ کاوه، سال دوم (دورۀ جدید)، شمارۀ 2، 1/6/1339ق مطابق با 10/2/1918م، ص 18، در: [روزنامۀ] کاوه (مؤسس و مدیر سید حسن تقیزاده)، زیر نظر ایرج افشار، تهران، شرکت افست «سهامی عام»، 2535.
16
مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه ایران، اسناد مربوط به سالهای 1317 تا 1339ق (1899 تا 1925م):
17
«سواد کاغذ وزارت خارجه مسیو نوز مدیر گمرکات»، سند ش 26-01-29-1317ق.
18
«سواد رقعه وزارت امور خارجه به فرمانفرمای عربستان و لرستان»، سند ش 2-07-24-1319ق.
19
«سواد کاغذ وزارت خارجه به شاهزاده عضدالسلطان»، سند ش 3-07-24-1319ق.
20
«بدون عنوان»، سند ش 5-07-24-1319ق.
21
«در باب یک جفت قالیچه برای رئیسجمهور اتازونی»، سند ش 108-21.1-05-1320ق.
22
«بدون عنوان»، سندش 40-16-09-1320ق.
23
«[نامه به] سفارت اعلیحضرت شاهنشاه ایران در واشنگتن»، سند ش 043-3-10-1320ق.
24
«سواد کاغذ وزارت خارجه به سعدالدوله وزیرمختار ایران مقیم بروکسل»، سند ش 3-15-19-1320ق.
25
«بدون عنوان»، سند ش 5-14-23-1320ق.
26
«نامه وزارت گمرک به وزیر امور خارجه»، سندش 2-14.2-23-1320ق.
27
«مفاد فرمان اعلا حضرت شهنشاهی ارواح العالمین له الفدا»، سند ش 3-13-24-1320ق.
28
«سواد کاغذ وزارت خارجه به محققالسلطنه»، سند ش 4-14-25-1320ق.
29
«[نامۀ] سفارت اعلیحضرت شاهنشاه ایران در لاهه»، سند ش 065-6-9-1322ق.
30
«[نامۀ] وزارت تجارت»، سند ش 24-3P-7K-1322ق.
31
«ادارۀ تلگرافی دولت علیۀ ایران، از عراق به طهران»، سند ش 17-10-18-1324ق.
32
«[نامۀ] وزارت امور خارجه»، سند ش 21-10-18-1324ق.
33
«سواد کاغذ وزارت خارجه به معتمد خاقان حاکم عراق»، سند ش 82-18-04-1325ق.
34
«سواد مراسله وزارت خارجه به سفارت اتازونی»، سند ش 83-18-04-1325ق.
35
«[نامۀ] کارپردازی اول دولت علیه ایران در شام»، سند ش 65-01-22-1325ق.
36
«سواد تلگراف وزارت داخله به حکمران عراق»، سند ش 36-05-24-1325ق.
37
«[نامۀ] وزارت مالیه؛ سواد مراسله گمرک11 صفر نمره 10898»، سند ش 76-6P-39K-1328ق.
38
«بدون عنوان»، سند ش 13.1-37-11-1329ق [صفحۀ سمتِ چپ سند].
39
«[نامۀ] وزارت امور خارجه؛ (نوع مسوده: مراسله به سفارت عثمانی)»، سند ش 1-24-35-1330ق.
40
«[نامۀ] وزارت امور خارجه؛ (نوع مسوده: مراسله به سفارت عثمانی)»، سند ش 3-24-35-1330ق.
41
«[نامۀ] وزارت امور خارجه به سفارت استامبول (ضمیمه فرمان و نشان)»، سند ش 3-12-48-1331ق.
42
«نامۀ سفارت بریتانیا به وزارت جلیله امور خارجۀ دولت علیّه ایران»، سند ش 12-58-25-1333ق.
43
ORIGINAL_ARTICLE
نوروز طبری و تقویم کرانههای جنوبی دریای مازندران
برخی از چاپهای سنگی شرح بیست باب ملا مظفر گنابادی در شرح جشن آبریزان، افزودهاند که نوروز طبری نیز همین روز است. همین مطلب را در دستنویسی زرتشتی به تاریخ کتابت 1130 ﻫ.ق میتوان دید. درحالیکه آبریزان تا نیمة نخست سدة یازدهم هجری در زمان ورود خورشید به برج سرطان برگزار میشد، تصور وجود یک نوروز همزمان با آبریزان، بهنام نوروز طبری، بهفرض وجود تقویمی/ تقویمهایی با سال ثابت (کبیسهدار) در کرانههای جنوبی دریای مازندران انجامیده است. این مقاله، به ارزیابی اصالت متنی نوروز طبری در شرح بیست باب میپردازد و تقویم و موقعیت تقویمی نوروز و پنجه (خمسة مسترقه) را در تقویم رایج در کرانههای جنوبی دریای مازندران مطالعه میکند. به علاوه، تحولات معاصر در تفسیر این تقویم محلی را مورد بررسی قرار میدهد.
https://jhss.ut.ac.ir/article_62794_ab7fce4c953f8109c17784c809bbc24b.pdf
2017-02-19
43
60
10.22059/jhss.2017.224506.472782
نوروز طبری
تقویمهای محلی ایران
تقویم رایج در طبرستان
تقویم یزدگردی
خمسه مسترقه
پدرام
جم
jam1977@ferdowsi.um.ac.ir
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
اعظمی سنگسری، چراغعلی، «گاهنمای سنگسری»، بررسیهای تاریخی، شمارۀ 15-16، صص 243-252، 1347.
1
اعظمی سنگسری، چراغعلی، «جشنهای ملی سنگسر»، بررسیهای تاریخی، شمارۀ 17، صص 87-106، 1347.
2
باقری، محمد، «مبحث تقویم در زیج جامع کوشیار»، تاریخ علم، شمارة 6، صص 21-67، 1387.
3
برجیان، حبیب، «جشنهای طبری در اسپیورد ـ شوراب»، نامة پارسی، سال دهم، شمارة سوم، صص73-78، 1384.
4
برهان، محمدحسین بن خلف تبریزی، برهان قاطع، به اهتمام دکتر محمد معین، تهران، امیرکبیر، 1376.
5
بیجن (منسوب به)، جهانگشای خاقان (تاریخ شاه اسماعیل)، با مقدمه الله دتا مضطر، اسلامآباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، 1364.
6
بیرونی، ابوریحان محمد بن احمد، الاثار الباقیه عن القرون الخالیه، تحقیق و تعلیق پرویز اذکایی، تهران، میراث مکتوب، 1380.
7
پاینده لنگرودی، محمود، آئینها و باورداشتهای گیل و دیلم. تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1355.
8
پاینده لنگرودی، محمود، «آبریزگان و آخرین جشن آبپاشان در گیلان و دیلمستان»، گیلهوا، شمارۀ 1، صص 6-8، 1371.
9
پورکریم، هوشنگ، «مراسم عید نوروز و جشنهای باستانی در یکی از دهکدههای مازندران»، هنر و مردم، شمارۀ 66، صص 19-27، 1347.
10
پورکریم، هوشنگ، الاشت، زادگاه اعلیحضرت رضا شاه کبیر، تهران، وزارت فرهنگ و هنر، 1348.
11
پورهادی، مسعود، گاهشماری گیلانی، رشت، فرهنگ ایلیا، 1388.
12
ترکمان، اسکندربیک منشی. تاریخ عالمآرای عباسی، زیر نظر ایرج افشار، تهران، امیرکبیر، 1382.
13
تقیزاده، سید حسن، گاهشماری در ایران قدیم، زیر نظر ایرج افشار، تهران، شکوفان، 1357.
14
تقیزاده، سید حسن. بیست مقالة تقیزاده، تهران، علمی و فرهنگی، 1381.
15
جم، پدرام، «آبریزگان و آذرجشن؛ انقلابین و تقویم ساسانی»، پژوهشهای ایرانشناسی، سال 6، شمارۀ 1، صص 35-53، 1395.
16
ذبیحی، علی، «گاهشماری خراجی تپوری»، اباختر، شمارة 7-8، صص 97-109، 1383.
17
ذبیحی، علی، «برگی از تاریخ گیلان»، گیلاننامه: مجموعه مقالات گیلانشناسی، جلد هفتم، به کوشش م . پ. جکتاجی، رشت، گیلکان، صص 65-70، 1390.
18
ذبیحی، علی، «نشانهی نجومی ـ تقویمی در گاهشماریهای باستانی گیلان و مازندران»، گنجنوشت: گفتارهایی در گسترهی فرهنگ بومی، ملی، به کوشش نصرالله هومند، آمل، طالب آملی، صص 319-328، 1393.
19
رضازادة ملک، رحیم، «یادداشتهائی درباره گاهشماری سنتی ساحلنشینان کرانة جنوبی دریای مازندران»، نقد و تحقیق (تاریخ و فرهنگ ایران)، دفتر سوم، تهران، سحر، صص 57-91، 1356.
20
رضازادة ملک، رحیم، «تقویم مازندرانی (نقدی بر نوشتهای از عبدالرحمن عمادی)»، آینده، سال هفتم، شمارۀ 6، صص 429-440؛ شماره 11-12، صص 824-833، 1360.
21
رضازادة ملک، رحیم، زیج ملک (استخراج و تطبیق تقویمها)، تهران، گلاب، 1380.
22
رضازادة ملک، رحیم، در معرفت تقویم: استخراج و تطبیق تقویمها، جشنهای طلب برکت و خوشی و سعادت، تهران، گلاب، 1382.
23
رضازادة ملک، رحیم، پژوهش تقویمهای ایرانی، تهران، گلاب، 1384.
24
روحالامینی، محمود، آیینها و جشنهای کهن در ایران امروز، تهران، آگه، 1376.
25
ستوده، منوچهر، فرهنگ گیلکی، تهران، انجمن ایرانشناسی، 1332.
26
ستوده، منوچهر، «لهجة علیآباد فریم»، فرهنگ ایرانزمین، جلد 10، صص 437-470، 1341.
27
طاهباز، سیروس، یوش، تهران، معاصر، 1362.
28
ظریفیان، محمود، «آداب و باورهای پنجة آخر سال در کرمانشاهان»، فرهنگ مردم، شمارۀ 17، صص 79-88، 1385.
29
عالمآرای شاه اسماعیل، به تصحیح اصغر منتظر صاحب، تهران، علمی و فرهنگی، 1388.
30
عباسی، هوشنگ، «نوروز بل»، فرهنگ مردم، شمارۀ 21-22، صص 143-145، 1386.
31
علامه، صمصامالدین، یادگار فرهنگ آمل، تهران، تابان، 1338.
32
عمادی، عبدالرحمان، «واژههایی از گاهشماری کهن دیلمی»، سومین کنگره تحقیقات ایرانی، جلد اول، سی و چهار خطابه، به کوشش محمد روشن، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، صص 589-630، 1351.
33
عمادی، عبدالرحمان، «جشن آفریجگان اصفهان»، یغما، شمارۀ 316، صص 583-590؛ شماره 317، صص 657-661؛ شمارۀ 318، صص720-723، 1353.
34
عمادی، عبدالرحمان، «گاهشماری کهن دیلمی یا تقویم پیش از زردشتی»، خطابههای نخستین کنگره تحقیقات ایرانی، جلد 3، به کوشش غلامرضا ستوده، تهران، دانشگاه تهران، صص 325-333، 1354.
35
عمادی، عبدالرحمان، «گاهشماری سنتی ساحلنشینان دریای مازندران»، آینده، سال ششم، شمارۀ 9-12، صص 775-782، 1359.
36
عمادی، عبدالرحمان، «نوروز بل دیلمی»، فرهنگ مردم، شمارۀ 3-4، صص 47-55، 1381.
37
فرضپور ماچیانی، مصطفی، «زبان و فرهنگ ماچیان»، نشریة دانشکدة ادبیات تبریز، شمارۀ 70، صص 277-296، 1343.
38
فلاح، نادعلی، «آیین پتک (پنجه اندرگاه)، کرچه ما و شیشک در مازندران»، گیلاننامه: مجموعه مقالات گیلانشناسی، جلد هفتم، به کوشش م. پ. جکتاجی، رشت، گیلکان، صص 163-172، 1390.
39
فومنی، عبدالفتاح، تاریخ گیلان، به تصحیح منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1349.
40
قاسملو، فرید، تقویم و تقویمنگاری، تهران، کتاب مرجع، 1388.
41
کیا، صادق، واژهنامة طبری، تهران، دانشگاه تهران، 1327.
42
کیا، صادق، «ماها»، هنر و مردم، شماره 45-46، صص 2-19، 1345.
43
لاهیجی، علی بن شمسالدین، تاریخ خانی: شامل حوادث چهل ساله گیلان از ۸۸۰ تا ۹۲۰ قمری، به تصحیح منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1352.
44
مرعشی، ظهیرالدین، تاریخ گیلان و دیلمستان، به تصحیح منوچهر ستوده، تهران، اطلاعات، 1364.
45
مرعشی، میرتیمور، تاریخ خاندان مرعشی مازندران، به تصحیح منوچهر ستوده، تهران، اطلاعات، 1364.
46
مظفری، محمدولی، «ورفنما»، دامون، دورۀ دوم، شمارۀ دوم، پانزدهم خردادماه، ص 2، 1360.
47
مظفری، محمدولی، «تقویم گیلانی، یک زیاد یا کبیسه»، دامون، دورۀ دوم، شمارۀ سوم، پانزدهم تیرماه، ص 2، 1360.
48
مظفری، محمدولی، «گاهشماری گیلان»، گیلاننامه: مجموعه مقالات گیلانشناسی، جلد 2، به کوشش م. پ. جکتاجی، رشت، طاعتی، صص 397-413، 1369.
49
ملا مظفر گنابادی، 1260/1271/1274/1276/1282/1298، شرح بیست باب ملا مظفر فی معرفه التقویم، چاپ سنگی.
50
میرابوالقاسمی، سید محمدتقی، «عاشورای قدیم و عاشورای جدید بر اساس گاهشماری سنتی ساکنان دامنههای شمالی و جنوبی البرز»، گیلهوا، شماره 44، صص 52-53، 1376.
51
واله اصفهانی، محمدیوسف، خلد برین، حدیقة پنجم از روضة هشتم، نسخة خطی 253 کتابخانه مجلس شورای اسلامی.
52
وحید قزوینی، محمدطاهر بن حسین، تاریخ جهانآرای عباسی، به تصحیح سید سعید میرمحمدصادق، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1383.
53
وکیلیان، سید احمد، «پنجه پیتک یادگاری از جشنهای نوروز در طالقان»، مجموعه مقالات نخستین همایش نوروز، تهران، پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی کشور، صص 269-278، 1379.
54
هاشم بن نورالدین، خلاصه هاشمی در دانستن علم تقویم، بمبئی، 1313.
55
هومند، نصرالله، گاهشماری باستانی مردمان مازندران و گیلان و پژوهشی در بنیان گاهشماریهای ایرانی همراه با تقویم باستانی تبری ـ دیلمی، آمل، 1375.
56
هومند، نصرالله، «یادداشتی کوتاه دربارة آغاز نوروز دیلمی و جشن تیرگان «تیرماه سیزده»»، گیلهوا، شمارۀ 40-41، صص 10-12، 1376.
57
هومند، نصرالله، گاهشماریهای ایرانی در پاسخ به فرانسوا دوبلوا، آمل، طالب آملی، 1382.
58
Bagheri, Mohammad, Books I and IV of Kūshyār ibn Labbān’s Jāmiʿ Zīj: An Arabic Astronomical Handbook by an Eleventh-Century Iranian Scholar. doctoral dissertation, University of Utrecht, 2006.
59
Cristoforetti, Simone, Forme “neopersiane” del calendario “zoroastriano” tra Iran e Transoxiana. Eurasiatica 64: Quaderni del Dipartimento di Studi Eurasiatici Universita degli Studi Ca Forscari di Venezia, Grafiche Biesse, 2000.
60
Cristoforetti, Simone, "Kabisa". Encyclopædia Iranica, vol. XV. 274-276, 2009.
61
Cristoforetti, Simone. "Nowruz iii. In the Iranian Calendar". Encyclopædia Iranica, online edition, available at http://www.iranicaonline.org/articles/nowruz-iii (accessed on 19 May 2016).
62
Gray, Louis H., "Medieval Greek References to the Avestan Calendar". in Avesta, Pahlavi and Ancient Persian Studies in Honor of P. B. Sanjana. Strassburg: K. J. Trübner; Leipzig, O. Harrasowitz. 167-175, 1904.
63
Unvala, Manekji Rustomji. 1908. "A Few Parsee Festivals (Jashans) according to an Old Parsee Manuscript", in Spiegel Memorial Volume, ed. J. J. Modi. Bombay: British India Press, Byculla. 201-210.
64
ORIGINAL_ARTICLE
پانایسم در خاورمیانه؛ نگاهی به پانایرانیسم – پانعربیسم -پاناسلامیسم مطرحشده در دهۀ 1960م./1340ش
خاورمیانه در قرن بیستم بهویژه پس از جنگ جهانی دوم، تجربه چندین همگرایی و واگرایی قومی،ملیتیودینیرا داشته است. یکی از این همگراییها، حرکت «پانایسم» بود. پانعربیسم، در این دوره با رهبری جمالعبدالناصر، جان تازهایی گرفت. در مقابل، ناسیونالیسم ایرانی نیز در اشکال مختلف پررنگتر شد. پاناسلامیسم نیز یکی دیگر از جریانات همگرایی آن سالها بود که بر وحدت اسلامی تأکید میکرد. آنچه پانعربیسم و پانایرانیسم را در این برهۀ زمانی مقابل هم قرار میداد، بهکاربردن واژههای نامانوس برای برخی از نقاط ایران بود. با توجه به آنچه گفته شد، پرسش اصلی آن است که شیوۀ برخود نهادهای ملی و مدنی ایران با پانعربیسم مطرح شده از سوی ناصر چگونه بود؟ فرض بر آن است که باوجود مخالفت تمام نهادهای سیاسی و مدنی، حکومت ایران که بهدنبال تنشزدایی در منطقه بود با طرح دوبارۀ پاناسلامیسم، مردم خاورمیانه را به همگرایی با واسطۀ دین اسلام دعوت نمود. این بررسی براساس اسناد و مدارک موجود در این باره تنظیم و با روش توصیف و تحلیل ارائه شده است.
https://jhss.ut.ac.ir/article_62795_a010d147e705408a8c423fed479899f4.pdf
2017-02-19
61
80
10.22059/jhss.2017.204972.472685
پانایرانیسم
پاناسلامیسم
پان عربیسم
خاورمیانه
عبدالناصر
مریم
شیپری
maryamshpr@gmail.com
1
استادیار گروه دانشگاه سیستان و بلوچستان
LEAD_AUTHOR
آسایشطلب طوسی، محمدکاظم، «پانعربیسم؛ افسانه یا واقعیت»، سیاست خارجی، ش. 597، صص800-783، 1380.
1
آشوری، داریوش، دانشنامۀ سیاسی، چاپ شانزدهم، تهران، مروارید، 1387.
2
احمدی، حمید، تاریخ روابط سیاسی ایران و عربستان در قرن بیستم (دورۀ پهلوی)، تهران، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، 1386.
3
امیراردوش، محمدحسین، «مؤلفهها و مقومهای نظریۀ وحدت اسلامی در سدۀ سیزدهم هجری»، اندیشه تقریب، ش. 6، صص 96-81 ، 1385.
4
الوندی، عباس، «گاهشمار روابط اعراب و اسرائیل، الف: ازسال1947-2001»، مصباح، ش. 55، صص290-215، 1383.
5
انقطاع، ناصر، پنجاه سال تاریخ با پانایرانیستها، چاپ سوم، لسآنجلس، شرکت کتاب، 1389.
6
بختیاری، شهلا، حزب پانایرانیست به روایت اسناد، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385.
7
جهانگرد، نسرین،«نگرشی بر روابط و اختلافات مرزی ایران و عراق و دخالت دول بیگانه»، تاریخ روابط خارجی، ش. 190، صص 116-103، 1383.
8
خداپرست، ارسطو،«پانایرانیستها»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، تهران، ش. 129، صص 54-5، 1387.
9
رحیمی عماد؛ رضا آرایش، «تطور جایگاه اسراییل در روابط بین ایران و مصر»، مطالعات منطقهای، ش. 46، صص126-99، 1391.
10
رزمجو، علیاکبر، حزب پانایرانیست، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1378.
11
روزنامۀ اطلاعات، «از حقوق حقه ایران در خلیج فارس بهشدت دفاع میشود»، ص4،30 آذر 1343.
12
روزنامۀ کیهان، «پاناسلامیسم 600 میلیون مسلمان سراسر جهان را متحد میکند»، ص 5، 25 آذر 1344.
13
روزنامۀ اطلاعات،«شاهنشاه در شرفیابی نمایندگان مجلس شورای ملی»، ص1، 15 آذر 1343.
14
روزنامۀ کیهان، «حزب پانایرانیست طی نامهای به اوتانت به تشکیل فدراسیون عربی اعتراض کرد»، ص1، 16 دی 1343.
15
روزنامۀ اطلاعات،«خلیج فارس گورستان عبدالناصر است»، ص 6، 22 آذر 1343.
16
روزنامۀ اطلاعات،«ما طالب آرامش در خاورمیانه هستیم»، ص 1، 21 دی 1343.
17
روزنامۀ کیهان، «نامه حزب پان ایرانیست به دبیرکل سازمان ملل»، ص 1، 5 دی 1343.
18
روزنامۀ اطلاعات، «مردم پاسخ متجاوز را با مشت می دهند»، ص 1، 17آبان 1343.
19
روزنامۀ بهار ایران،«ملت ایران متجاوزین را به قعر دریا خواهد فرستاد»، ص1، 7دی 1343.
20
شاهدی، مظفر، «پانایرانیسم، پانایرانیستها و فرایند تشکیل حزب پانایرانیست»، تهران، تاریخ معاصر ایران، ش. 57-58، صص 66-5، 1390.
21
شریف،زیو؛ پیروز ایزدی، «پنجاه سال امنیت اسرائیل، نقش اساسی سیستم دفاعی»، مطالعات دفاعی و امنیتی، ش. 25، صص 181-198، 1379.
22
صدر هاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، جلد دوم، اصفهان، کمال، 1363.
23
طاهر احمدی، محمود، «پیمان بغداد و تأثیر آن بر روابط ایران و شوروی»، تهران، گنجینۀ اسناد، ش. 61، صص 36-47، 1385.
24
قوام، عبدالعلی؛ علی قیصری، «ملیگرایی و دولت–ملتسازی در خاورمیانه»، مطالعات خاورمیانه، ش. 71، صص 36-11، 1391.
25
کوهستانینژاد، مسعود، «روابط ایران و عراق در نیمۀ نخست سدۀ بیستم، از ابتدا تا شناسایی عراق توسط ایران 1308-1929»، روابط خارجی، ش. 19، صص 45-5، 1383.
26
گرنویل، جان، تاریخ جهان در قرن بیستم، ترجمۀ جمشید شیرازی و فضلالله جلوه و علیاصغر بهرامبیگی، جلد دوم، تهران، فرزان روز، 1378.
27
لاندو، جیکوبپان، ترکیسم یک قرن در تکاپوی الحاقگری، ترجمه حمید احمدی، تهران، نی، 1382.
28
محقق، علی، اسناد روابط ایران و عربستان سعودی (1304-1357هـ.ش)، تهران، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، 1379.
29
مروارید، یونس، مجالس ایران از مشروطه تا جمهوری، تهران، اوحدی، 1377.
30
مذاکرات مجلس سنا، 10 آبان 1343.
31
مذاکرات مجلس شورای ملی، دورۀ 21، جلسه 130،3 دی 1343.
32
مذاکرات مجلس شورای ملی، دورۀ 21، جلسه 131،6 دی 1343.
33
مذاکرات مجلس شورای ملی، دورۀ 21، جلسه1، 24، 28 بهمن 1344.
34
مذاکرات مجلس شورای ملی، دورۀ 21، جلسه 133، 10 دی 1343.
35
مذاکرات مجلس شورای ملی، دورۀ 22، 189، 24 اردیبهشت 1349.
36
ناطق، هما، «مصر از محمدعلی تا جمال عبدالناصر»، تهران، نگین، ش. 81، صص 45-41،1350.
37
وزارت امور خارجه، کلیاتی دربارۀ روابط دولت شاهنشاهی ایران و با دول حوزۀ مسئولیت ادارۀ اول سیاسی (عراق، عربستان سعودی، کویت، جمهوری عربی یمن)، تهران، اداره انتشارات و مدارک، 2535.
38
هابسبام، اریک، عصر نهایتها، ترجمه حسن مرتضوی، تهران، آگاه،1380.
39
Dawisha,Adeed.”Democratic Attitudes and parctices in Iraq 1921-1958” Middle East Jornal.Vol:59,No:winter,2005,pp30-11.
40
Doran,Michael Scott.”The Heirs of Nasser :Who will benefit from the second Arab revolution.” Foregin Affairs,Vol:90,No3,May/June ,2011,PP17-20
41
Hazary Narayan.”Islam in international politics”,The Journal of political science.Vol:26,No:4,Oct/Dec 1965,PP 233-237.
42
Gott,Richard. T. E. Smith and Anthony Verrier ”Notes of the month “, The World Today,Vol:20,No10,Oct 1964, PP :411-422.
43
Major,John. “The search for Arab Unity,” International Affairs (Royal Institute of International Affairs) , 1944,Vol:39,No:4,Oct 1963,PP:551-563.
44
Mejcher Helmut.”King Faisal Ibn Abdul Aziz Al Saud in the Arena of World Politics A Glimpse from Washington 1950 to1971,”British journal of Middle Eastern Studies,Vol:31,No:1, May 2004,PP5-23.
45
Mansfield Peter.” Nasser and Nasserism”.International Journal. The Arab states and Israel . , Vol:28,No 4,1973,PP:670-688.
46
ORIGINAL_ARTICLE
نقش کتیبههای خواندهنشدۀ مسجد سنگی داراب در شناسایی کارکرد و تاریخ ساخت بنا
مسجد و آسیاب سنگی داراب، ازجمله بناهای بسیار بحثبرانگیز در تاریخ معماری ایران است. این بنا از اوایل سدۀ نوزدهم میلادی موردتوجه مستشرقین و مورخین ایرانی قرار گرفته و در باب تاریخ احداث و عملکرد آن سخن گفته و نظرات گوناگون و متنوعی مطرح کردهاند. برخی آن را یک نیایشگاه مهری، آتشکدۀ زرتشتی، کلیسای مسیحی، معبد بودایی، مسجدی اسلامی، و حتی خانقاه و کاروانسرا دانستهاند. از نظر نگارندگان، علت اصلی این آشفتگی و تنوع نظرات ارائهشده، کمتوجهی و ناتوانی در قرائت کتیبههای موجود در سردر ورودی، کتیبۀ محراب، و کتیبههای آسیاب سنگی است که باعث به خطا رفتن بسیاری از مطالعات مربوط به این بنا شده است. در این مقاله، علاوه بر قرائت متن کامل کتیبهها، به استناد متون تاریخی همدوره قدمت بنا، تاریخ احداث، نوع کاربری و نام و نسبت سازندة بنای مسجد سنگی داراب روشن شده است.
https://jhss.ut.ac.ir/article_62796_efae0fc7adf9d93c4410b6f1143bdcde.pdf
2017-02-19
81
94
10.22059/jhss.2017.229538.472805
مسجد سنگی
آسیاب سنگی
داراب
کتیبهها
نیایشگاه مهری
آتشکده
مسجد
عمادالدین
شیخ الحکمائی
emad_hokamaii@yahoo.com
1
پژوهشگر مؤسسۀ باستانشناسی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
میرزا محمد
حسنی
mohamadhassani68@yahoo.com
2
استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود
AUTHOR
آیتی، عبدالمحمد، تحریر تاریخ وصّاف، چاپ سوم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1383.
1
آلابراهیم، محمدرضا. آثار باستانی، اماکن مذهبی و گردشگاهها در استهبان، چاپ اول، ستهبان، استهبان، 1387.
2
احمدبن حسین بن علی کاتب یزدی، تاریخ جدید یزد، به کوشش ایرج افشار، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر، 1357.
3
اقبال آشتیانی، عباس، تاریخ ایران پس از اسلام، چاپ اول، تهران، نامک، 1380.
4
تقینژاد، مهدی، مساجد کازرون، تهران، کازرونیه، 1384.
5
جعفربن محمد بن حسن جعفری، تاریخ یزد، به کوشش ایرج افشار، چاپ سوم، تهران، علمی و فرهنگی، 1384.
6
جواهری، پرهام و محسن جواهری، چارۀ آب در تاریخ فارس، جلد یکم، چاپ اول، تهران، گنجینة ملی آب ایران، 1378.
7
حسنی، میرزا محمد، تاریخچۀ آرامگاه دحیۀ کلبی در دارابجرد، چاپ اول، قم، مجمع ذخایر اسلامی، 1393.
8
حسنی، میرزا محمد، [معرفی سند اجارۀ قاجاری آسیاب سنگی داراب]، پیک جنوب داراب، هفتۀ چهارم، ص 12، 1390.
9
حسینی شیرازی، محمد نصیر (فرصتالدّوله)، آثار عجم، جلد اول تصحیح منصور رستگار فسایی، چاپ اول، تهران، امیرکبیر، 1377.
10
حسینی فسایی، حاج میرزا حسن، فارسنامة ناصری، جلد دوم، تصحیح منصور رستگار فسایی، چاپ اول، تهران، امیرکبیر، 1376.
11
شبانکارهای، محمدبن علی بن محمد، مجمعالانساب، تصحیح میرهاشم محدث، چاپ دوم، تهران، امیرکبیر، 1376.
12
صاحب شبانکارهای، دفتر دلگشا، تصحیح غلامحسین مهرابی و پروانه کیانی، چاپ اول، شیراز، بنیاد فارسشناسی و آوند اندیشه، 1389.
13
صادقیان، ابوالحسن، تاریخ داراب در عهد قاجار و پهلوی، چاپ اول، قم، مجمع ذخایر اسلامی، 1394.
14
صداقتکیش، جمشید، کردان شبانکاره، چاپ اول، سنندج، کالج، 1390.
15
فتوحی قیام، منصور، [سه مسجد اتابکی]، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده، جلد اول، ویراستار محمد قره چمنی، چاپ اول، تهران، دانشکدة هنر، 1378.
16
مصطفوی، سیدمحمدتقی، اقلیم پارس، چاپ دوم، تهران، اشاره و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1375.
17
مهرآبادی، میترا، تاریخ سلسلههای محلی ایران، چاپ اول، تهران، دنیای کتاب، 1387.
18
ناصرالدین منشی کرمانی، سِمط العُلی لِلحضرة العُلیا در تاریخ قراختائیان کرمان، تصحیح مریم میرشمسی، تهران، بنیاد موقوفات افشار یزدی، 1394.
19
نطنزی، معینالدین، منتخبالتواریخ معینی، تصحیح پروین استخری، چاپ اول، تهران، اساطیر، 1383.
20
وصاف الحضرة، عبدالله بن فضلالله، تاریخ وصّاف الحضرة، تصحیح علیرضا حاجیاننژاد، جلد چهارم، چاپ اول، تهران، دانشگاه تهران، 1388.
21
ویلبر دونالد. ن، معماری اسلامی ایران در دورة ایلخانی، ترجمة عبداللـه فریار، چاپ دوم، تهران، علمی و فرهنگی، 1365.
22
هوف، دیتریش، [داراب پایتخت ایالتی]، ترجمة فرامرز سمیعی، در: [پایتختهای ایران] به کوشش محمدیوسف کیانی، چاپ اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 1374.
23
Bier, L. The Masjid-I Sang Near Dārāb and the Mosque of Shahr-I Īj: Rock-Cut Architecture of the Ilkhanid Period, 1986, P.129, note 14.
24
Gropp.G. Nadjmabadi.S. Bericht über Eine Reise in West-und Südiran, in: Archäologische Mitteilungenaus Iran, Neue Folge, Vol3, 1970.
25
Huff. D. Masjed-e Sangi a Rock-Cut Mosque near the ancient site of Dārābgerd in Enceclopedya Iranica.(برگرفته از سایت ایرانیکا)
26
ORIGINAL_ARTICLE
علل و اسباب بروز انشعاب و فروپاشی گروه حزبالله (1346-1351 هـ.ش)
اهمیت شناخت و واکاوی جریانها و گروههای معارضِ با حکومت پهلوی در مطالعات تاریخ انقلاب ایران غیر قابل انکار است. پژوهش حاضر درصدد است به شناسایی گروهی اسلامگرا با مشی مبارزۀ مسلحانه بهنام «گروه حزبالله» با تمرکز بر فرآیند «انشعاب» این گروه، بهعنوان مهمترین عامل مؤثر در فروپاشی آن بپردازد، عاملی که پیشینۀ پژوهش موجود، آن را مسکوت گذاشته و یا در تحلیل آن به خطا رفته است. پژوهش حاضر با روشی توصیفی – تحلیلی در پاسخ بدین پرسش که «گروه حزبالله چرا و چگونه دچار انشعاب شد و فروپاشید؟» به این نتیجه رسید که معضلات جدی درونگروهی حزبالله (که وفاداری و تعهد اکثریت اعضا به گروه را کاهش داده بود) و جذابیت اجتماعی، استراتژیکی و تاکتیکی سازمان مجاهدین خلق برای اکثریت اعضای گروه، پیشنهاد سازمان به حزبالله مبنی بر ادغام را، به نقطۀ انفجار اختلافات درونگروهی تبدیل نمود که نتیجۀ آن بروز انشعاب و سپس فروپاشی حزبالله بود.
https://jhss.ut.ac.ir/article_62797_56393774031140fdc906fd04ab8a12e9.pdf
2017-02-19
95
114
10.22059/jhss.2017.219144.472758
گروه حزبالله
انشعاب
فروپاشی
سازمان مجاهدین خلق
انقلاب ایران
حمید
کرمی پور
karamipour@ut.ac.ir
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
علیرضا
محسنی ابوالخیری
alireza.mohseni390@gmail.com
2
دانشجوی دکتری تاریخ انقلاب اسلامی، پژوهشکدۀ امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی
AUTHOR
آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، چ5، تهران، مروارید، 1378.
1
احمد، احمد، خاطرات، چ6، به کوشش محسن کاظمی، تهران، مهر، 1385.
2
روحانی، حسین، سازمان مجاهدین خلق، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1384.
3
اشرف، احمد و علی بنوعزیزی، طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، ترجمه سهیلا ترابی فارسانی، تهران، نیلوفر، 1388.
4
بهروز، مازیار، شورشیان آرمانخواه، ترجمۀ مهدی پرتوی، تهران، ققنوس، 1390.
5
بهشتی سرشت، محسن، علیرضا محسنی ابوالخیری، «تحلیل ماهیت و تشکیلات گروه حزبالله»، ژرفا پژوه، سال سوم، شماره 8 و 9، صص 9- 48، 1395.
6
جزنی، بیژن، طرح جامعهشناسی و مبانی استراتژی جنبش انقلابی خلق ایران، تهران، مازیار، 1357.
7
جمعی از پژوهشگران، سازمان مجاهدین خلق، پیدایی تا فرجام (1344-1384)، ج1، تهران، مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای سیاسی، 1385.
8
حسنزاده، اسماعیل، «تأملاتی در پیدایش و تکوین حزب ملل اسلامی»، متین، شماره پنجم، صص 51- 84 ، 1378.
9
حقجو، علی، تحلیلی بر سازمان مجاهدین خلق ایران، تهران، اوج، بی.تا.
10
شاهی، عزتالله، خاطرات عزتشاهی، تحقیق محسن کاظمی، تهران، مهر، 1390.
11
شرح تأسیس و تاریخچة سازمان مجاهدین خلق، بی.جا، سازمان مجاهدین، 1359.
12
شرح مختصر زندگی انقلابی پنج شهید از سازمان مجاهدین خلق، تهران، سازمان مجاهدین خلق، 1358.
13
کریمی، احمدرضا، شرح تاریخچۀ سازمان مجاهدین خلق ایران و مواضع آن، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1384.
14
مظاهری، عباس، شکوفههای درخت انار، آلمان، کلن، گفتگوهای زندان، 1385.
15
منصوری، جواد، خاطرات، چ1، تهران، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، 1376.
16
منصوری، جواد، سیر تکوینی انقلاب اسلامی، تهران، مطالعات سیاسی، 1379.
17
منصوری، جواد، سالهای بیقرار، چ1، تدوین محسن کاظمی، تهران، مهر، 1392.
18
مهرآبادی، مظفر، بررسی تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین خلق در سال 1354، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1383.
19
موسوی بجنوردی، سیدکاظم، مسی به رنگ شفق، چ1، تهران، نی، 1381.
20
موسوی بجنوردی [و دیگران]، نشست تخصصی حزب ملل اسلامی، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، 1385.
21
هاشمی رفسنجانی، اکبر، هاشمی رفسنجانی: دوران مبارزه، زیر نظر مهدی هاشمی رفسنجانی، ج1، چ1، تهران، معارف انقلاب، 1376.
22
اطلاعات، سال چهلم، شماره 11887،30/10/1344.
23
سپید و سیاه، سال 8، شماره 26، 8/11/1344.
24
مظاهری عمرانی، عباس (22/06/1394)، مصاحبه از طریق ایمیل.
25
آقازمانی، عباس (22 شهریور 1389) در: ایران، ویژهنامۀ رمز عبور ۴، صص 48-50.
26
منصوری، جواد (19/12/1392)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
27
منصوری، جواد (5/2/1394)، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
28
منصوری، جواد (آبان 1379)، در: (مهرآبادی، 1383: 203).
29
جوانبختی، حسین (29/9/1383)، در: (منصوری، 1392: 238-239).
30
مهدوی، رضا (19/02/1390)، در: (منصوری، 1392: صص 157-158).
31
حجتی کرمانی، محمدجواد (18/10/1394).
32
دوزدوزانی، عباس (19/05/1394). مصاحبه تلفنی.
33
موسوی بجنوردی، محمدکاظم (28/10/1392) در: ایران، سال19، شمارۀ 5561.
34
Goldstone, Jack A.1994. “Is Revolution Individoully Rational? Groups and Individouls in Revolutinary Collective Action,” in Revolution: Critical Concepts in Political Science. Edited by Rosemary H. T. O’Kane. London: Routledge.
35
ORIGINAL_ARTICLE
پیشینة تاریخی ایزدبانو نیکه/ فرشتة بالدار: تداوم یک بنمایه از اشکانیان تا قاجار
این مقاله برای درک مفهوم نقشمایة فرشتة بالدار، به بررسی سیر تاریخی این نقشها پرداخته و تکامل و دگرگونی معنایی و تصویری آنها را در سیر زمانی ایران باستان تا قاجاریه مورد بررسی قرار داده است. در این مقاله، بعد از بررسی نمونههای تصویری ایزدبانو نیکه در یونان و ایزدبانو ویکتوریا در روم، پیوستگی و حضور ایزدبانو نیکه/فرشتة بالدار در دوران اشکانی و ساسانی نشان داده شده است. این تحقیق مشخص کرده که با ورود اسلام این نقشمایهها از نظر حذف شدهاند، اما با آغاز نگارگری در ایران، استفادة دوباره از آنها رایج میشود. بررسیهای دقیقتر در دورة قاجار نشان داده که گرچه نقوش فرشتة بالدار قاجاری برگرفته از همین نقشمایههای باستانی است و از نظر ظاهری و طرح کلی به الگوهای تصویری باستانی آن شبیهاند، در کاربرد و آگاهی از مفهوم اصلی آن، تفاوتهایی دارند.
https://jhss.ut.ac.ir/article_62798_0db4032dbbb4d45fcfe0f0a208995810.pdf
2017-02-19
115
134
10.22059/jhss.2017.211811.472722
ایزدبانو نیکه
اشکانی
ساسانی
قاجاریه
فرشتة بالدار
سیروس
نصرالله زاده
cyrusnasr@gmail.com
1
دانشیار پژوهشکدة زبانشناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
یاسمن
نباتی مظلومی
yasaman.nabati@gmail.com
2
دانشآموختة کارشناسی ارشد ایرانشناسی دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
اشلومبرژه، دانیل، «هنر پارتی»، تاریخ ایران: از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی، ترجمة حسن انوشه، جلد سوم بخش دوم، تهران، امیرکبیر، صص489-551، 1387.
1
اشمیت، ژوئل، فرهنگ اساطیر یونان و روم، ترجمه شهلا برادران خسروشاهی، تهران، روزبهان و فرهنگ معاصر، 1383.
2
بویس، مری، زردشتیان: باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسکر بهرامی، تهران، ققنوس، ۱۳۸۱.
3
بیگدلو، رضا، باستانگرایی در تاریخ معاصر ایران، تهران، مرکز، 1380.
4
پاکباز، رویین، نقاشی ایران از دیرباز تا کنون، چاپ چهارم، تهران، زرین و سیمین، ۱۳۸۴.
5
توکلی طرقی، محمد، تجدد بومی و بازاندیشی تاریخ، تهران، نقش تاریخ ایران، 1382.
6
حسینی، نغمه، «بررسی جایگاه ایزدبانو اشی در باورهای ایران باستان»، ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، ش ۱۸، صص ۶۵-۸۰، ۱۳۸۹.
7
دیکسون کِندی، مایک، دانشنامه اساطیر یونان و روم، ترجمه رقیه بهزادی، تهران، طهوری، 1385.
8
شپرد، دوروتی، «هنر ساسانی»، تاریخ ایران: از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی، ترجمه حسن انوشه، جلد سوم بخش دوم، تهران، امیرکبیر، صص 553-652، 1387.
9
شاپور شهبازی، علیرضا، جستاری دربارۀ یک نماد هخامنشی: فروهر، اهورهمزدا یا خورنه، مترجم شهرام جلیلیان، تهران، شیرازه، 1391.
10
علمداری، کاظم، چرا این عقب ماند و غرب پیش رفت؟، چاپ دهم، تهران، توسعه، ۱۳۸۳.
11
کالج، مالکوم، اشکانیان، ترجمه مسعود رجبنیا، تهران، هیرمند، 1380.
12
کالییری، پیر فرانچسکو، «هنر و معماری سلوکی»، تاریخ جامع ایران، جلد چهارم، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، صص 41-72، 1393.
13
کنبای، شیلا ، نگارگری ایرانی، ترجمه مهناز شایستهفر، تهران، مؤسسۀ مطالعات هنر اسلامی، ۱۳۸۱.
14
کووامی، ترودی، هنر یادمانی ایران در دورۀ اشکانی، ترجمه یعقوب محمدیفر و علیرضا خونانی، همدان، دانشگاه بوعلیسینا، 1392.
15
کیانی، مصطفی، «تاثیرات باستانگرایی بر معماری پهلوی اول»، تاریخ معاصر ایران، ش 32، ۱۳۸۳
16
گرانت، مایکل و هیزل، جان، فرهنگ اساطیر کلاسیک، ترجمه رضا رضایی، تهران، ماهی، 1384.
17
گیرشمن، رومن، هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی، ترجمه بهرام فرهوشی، تهران، علمی و فرهنگی،1370.
18
گیرشمن، رومن، بیشاپور، ترجمه اصغر کریمی، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 1379.
19
گیرشمن، رومن، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، تهران، آگاه، 1386.
20
گریمال، پیر، فرهنگ اساطیر یونان و روم، ترجمه احمد بهمنش، جلد دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1341.
21
محمدی، رامونا، تاریخ و سبکشناسی نگارگری و نقاشی ایرانی، تهران، فارسیران، ۱۳۸۹.
22
ممتحن، حسینعلی، نهضت شعوبیه: جنبش ملی ایرانیان در برابر خلافت اموی و عباسی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۰.
23
ناث، ر. و گلدزیهر، ایگناس، اسلام در ایران: نهضت شعوبیه، نهضت مقاومت ملی ایران علیه امویان و عباسیان، ترجمه محمود افتخارزاده، تهران، میراثهای تاریخی اسلام و ایران، ۱۳۷۱.
24
Curtis, V.S. (2007). “Religious Iconography on Ancient Iranian Coins”, in After Alexander: Central Asia before Islam, by J. Cribb and G. Herrmann, London: The British Academy & Oxford University Press, pp. 413-434.
25
Erickson, Kyle Glenn (2009). The Early Seleucids, Their Gods and Their Coins, A thesis for the degree of Doctor of Philosophy in Classics and Ancient History in Exeter University.
26
Gnoli, Gherardo, “Farr(ah),” Encyclopædia Iranica, online edition, 1999, available at http://www.iranicaonline.org/articles/farrah (last accessed on July 2015).
27
Harper, Prudence Oliver (1981). Silver Vessels of Sasanian period, Volume one: Royal Imagery, Newyork: The Metropolitan Museum of Art in association with Princton University Press.
28
Hermann, Georgina (1983). Iranische denkmäler: the Sasanian Rock Relief at Bishapur: part 3, Berlin: Dietrich Reimer verlog.
29
Judith, Lerner (1998). “Sasanian and Achaemenid Revival in Qajar Art”, in The Art and Archeology of Ancient Persia: new light on the Parthian and Sasanian Empires, ed. By V. S. Curtis & R.
30