TY - JOUR ID - 64398 TI - بازتاب نظام اقتصاد جهانی در تولید و صادرات پنبه ایران از 1850 تا 1941 م / 1239 تا 1320ش JO - پژوهش‌های علوم تاریخی JA - JHSS LA - fa SN - 2251-9254 AU - غلامی, شهرام AD - استادیار گروه تاریخ دانشگاه فرهنگیان Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 9 IS - 1 SP - 59 EP - 79 KW - پنبه KW - اقتصاد جهانی KW - صنایع نساجی KW - صنعتی‌سازی KW - اقتصاد ایران DO - 10.22059/jhss.2018.137205.472634 N2 - پنبه یکی از محصولات مهم کشاورزی است که نقش به‌سزایی در اقتصاد کشاورزی و صنایع نساجی دارد. در نیمه دوم قرن نوزدهم به‌علت گسترش تجارت خارجی و ورود ایران به بازارهای اقتصاد جهانی اهمیت پنبه در اقتصاد کشور افزایش یافت و صادرات آن تحت‌تأثیر افت‌و‌خیز صنایع نساجی سنتی و نوین قرارگرفت. در این پژوهش با رویکرد به نظریه‌ی نظام اقتصاد جهانی والرشتاین، نقش پنبه در اقتصاد ایران از نیمۀ دوم قرن نوزدهم تا جنگ دوم جهانی و نیز واکنش­های دولت به­ویژه در دوره‌ی پهلوی اول، در برابر این مسئله مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که بین افزایش صادرات پنبه ایران و افزایش واردات منسوجات رابطه معکوسی وجود داشته که متأثر از نظام سرمایه­داری بین‌المللی بوده است. به همین ترتیب، واکنش برخی از تجار در اواخر دوره‌ی قرن نوزدهم به این مسئله و تلاش دولت ایران در دوره‌ی رضاشاه برای ایجاد صنایع مدرن، نتیجه‌ی بازتاب تحولات بیرونی نظام اقتصاد جهانی بود که صنایع نساجی را پیشتاز برنامه‌ی صنعتی­سازی ایران در دوره‌ی رضا شاه قرار می­داد.   UR - https://jhss.ut.ac.ir/article_64398.html L1 - https://jhss.ut.ac.ir/article_64398_d1327c102afed9d7a14f4b1c8b1d4748.pdf ER -