دوره 15 (1402)
دوره 14 (1401)
دوره 13 (1400)
دوره 12 (1399)
دوره 11 (1398)
دوره 10 (1397)
دوره 9 (1396)
دوره 8 (1395)
دوره 7 (1394)
دوره 6 (1393)
دوره 5 (1392)
دوره 4 (1391)
دوره 3 (1390)
دوره 1 (1388)
تعداد مقالات: 271
ابن‌فُندق و تاریخ‌شناسی
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 35-56
چکیده
موضوع این نوشتار تحلیل اندیشه تاریخی ابن‌فندق است. مسئل? بنیادین پژوهش حاضر این بود که شرافت علم تاریخ از نگاه ابن‌فندق در چیست؟ آیا او به‌سان دیگر مورّخان عهد میان? اسلامی، متأثر از سنّت ارسطویی، تنها ... بیشتر
پارادایم‌شناسی تاریخنگاری باستانی پاریزی
دوره 8، شماره 1 ، اسفند 1395، ، صفحه 37-56
چکیده
محمد ابراهیم باستانی پاریزی (1393-1304 ش.) نقش و جایگاه ویژهای در تاریخنگاری معاصر ایران دارد. شیوۀ متفاوت او در روش، موضوعشناسی، مأخذشناسی و نگارش، هم اقبال عموم را در پی داشته و هم واکنشهای مختلفی ... بیشتر
عبور کشتی‌های بخار از کانال سوئز و تأثیر آن بر رشد تجارت بنادر ایرانی خلیج فارس در سه دهة آخر قرن نوزدهم میلادی
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 38-51
چکیده
در قرن نوزدهم میلادی اختراع کشتی‌های بخار که توناژ بالاتری داشتند و همچنین افتتاح کانال سوئز که جایگزین راه جنوب افریقا شد، تغییرات مهمی در تجارت ایجاد کرد. بنادر ایران در جنوب که از طریق خلیج فارس ... بیشتر
مراغه؛ کانون تمدّنیِ عصر ایلخانی (پژوهشی بر پایة کتاب مجمع الآداب فی معجم الالقاب ابن‌فوطی)
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1388، ، صفحه 39-69
چکیده
بر خرابه‌های ناشی از حملات مغول، یک کانون تمدنی فعال، به کوشش عالم برجسته، ریاضیدان و منجم مشهور و فقیه و متکلم شایسته، حضرت خواجه‌نصیرالدین طوسی بنا شد. ویژگی‌های خاص این مرد دانشی، سبب شکلگیری این ... بیشتر
جایگاه فرمان اوروکاگینا درتاریخ شکلگیری حقوق سومری
دوره 4، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 39-59
چکیده
نگارش، در اواخر هزارة چهارم در جنوب بینالنهرین ابداع شد و به انسان این امکان را داد که اسناد مکتوب تولید کند. یکی از مهمترین این اسناد، اسناد حقوقی هستند. جامعة سومری، قدیمیترین اسناد حقوقی را برای ما ... بیشتر
نزاع قدرت در حکومت سلجوقی به روایت سلجوقنامه ظهیرالدین نیشابوری
دوره 5، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 39-58
چکیده
ساختارحکومتسلجوقی(590-431ق)به لحاظ شرکت نهادها و کنشگران مختلف در بستر فعالیتهای سیاسی، شاخصههایی دارد که در مقایسه با دیگر حکومتها و سلسلههای ایرانی پس از اسلام در نوع خود بینظیر است. سلجوقنامه ... بیشتر
داستانی کردن تاریخ در کتاب تلخیص تاریخ نبیل زرندی
دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1393، ، صفحه 39-58
چکیده
رابطة تاریخ و روایت از جمله مباحث فلسفة انتقادی تاریخ است. در تاریخ‌های روائی رخدادها به‌عنوان عناصر اصلی با استفاده از رابط‌هایی ترکیب می‌شوند. نسبت بین این ترکیب با واقعیت از دغدغه‌های مهمی است ... بیشتر
مکان‌یابی پَرسواَ، پَرسواَش، پَرسَمَش و پَرسومَش: یک تجدید نظر
دوره 9، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 39-58
چکیده
از قرن 19م. تا به امروز بحث‌های زیادی درخصوص مکان‌یابی نامجای‌های پَرسواَ، پَرسواَش، پَرسَمش و پرسومَش در منابع آشوری، اورارتویی و بابلی انجام شده است. پژوهشگران، نواحی مختلفی ازجمله جنوب دریاچه‌ی ... بیشتر
شیوه‌های نبرد در دورة زندیّه
دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1397، ، صفحه 39-58
چکیده
سازمان قشون ایران در عصر زندیّه بهلحاظ ساختاری تفاوت چندانی با عصر افشاریّه و صفویّه نداشت؛ لذا شیوه‌های بهکارگرفته شده از سوی قشون نیز برداشتی از دورههای پیشین بود. روشهای جنگی، قدیمی و ... بیشتر
شناخت آیین پیش‌زردشتی ویو در ائوگمدئچا
دوره 10، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 39-58
چکیده
ویو (اوستایی: vayu؛ ودایی: vāyú؛ فارسی میانه: wāy) از کهن‌ترین و اسرارآمیزترین ایزدان هندوایرانی است. او در اوستا به‌گونه‌ای برجسته تصویر شده است. در ادبیات پهلوی، وایِ خوب و وایِ بد به‌روشنی از هم تفکیک ... بیشتر
سازمانیابی شبه‌نظامیان حامی شاه در ایران؛ سازمانهای فداییان شاه (1320ـ1336ش)
دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 39-58
چکیده
در دورۀ پهلوی دوم، شبه‌نظامیان حامی شاه تحت‌عنوان «فداییان شاه» در برخی نقاط کشور تشکیل شدند که بهلحاظ شکلگیری، عملکرد، تشکیلات و ارتباط با حکومت، با گروه‌های مشابه حامی حکومت مانند اوباش ... بیشتر
روانشناسی قدرت در عصر غزنوی با تکیه بر اصل «نیست همتایی» در تاریخ بیهقی
دوره 1، شماره 1 ، آذر 1388، ، صفحه 41-54
چکیده
توصیفات زنده و جاندار تاریخ بیهقی از واقعیت‌های سیاسی عصر خود، بر پژوهندگان این میراث ارزشمند تاریخ ایران پوشیده نیست. در میان انبوه گزارش‌های سیاسیِ خواجه ابوالفضل بیهقی(385-470هـ .ق.) که اغلب با ذکر جزئیات ... بیشتر
مسئلة تشیع عراق در دورة عبدالحمید دوم عثمانی
دوره 4، شماره 2 ، اسفند 1391، ، صفحه 41-62
چکیده
گسترش فعالیتهای شیعیان در عراق و سرایت این مذهب در میان عشایر سنی‌مذهب آنجا یکی از مهمترین مسائلی بود که ذهن دولتمردان عثمانی را در نیمة پایانی قرن نوزدهم، مصادف با دورة سلطنت عبدالحمید دوم (1876-1909) ... بیشتر
موانع نوگرایی در حوزۀ علمیۀ قم در زمان زعامت آیتالله بروجردی [1325 ـ 1340]
دوره 7، شماره 1 ، شهریور 1394، ، صفحه 41-58
چکیده
در دوران زعامت آیتالله بروجردی، با وجود مواجهۀ جدی حوزههای علمیه و جامعۀ مذهبی ایران با سیل اندیشه‌ها و نهادهای نوین غربی، گرایش به نوسازی در حوزۀ علمیة قم نیز افزایش یافت. نوگرایان بیشتر خواهان ... بیشتر
نوروز طبری و تقویم کرانه‌های جنوبی دریای مازندران
دوره 8، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 43-60
چکیده
برخی از چاپ‌های سنگی شرح بیست باب ملا مظفر گنابادی در شرح جشن آبریزان، افزوده‌اند که نوروز طبری نیز همین روز است. همین مطلب را در دست‌نویسی زرتشتی به تاریخ کتابت 1130 ﻫ.ق می‌توان دید. در‌حالی‌که آبریزان ... بیشتر
نگرشی بر رابطۀ محمّد‌نصیر‌خان لاری با حکومت کریمخان زند
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1390، ، صفحه 49-62
چکیده
با نگاهی به تاریخ ایران چنین استنباط میشود که شالود? حاکمیّت در این سرزمین بر دو رکن اعتقاد و عرف قرار داشته است. صفویان بر اساس اعتقاد مردم به خاندان ایشان به حکومت رسیدند و حدود دویست و پنجاه سال حکومت ... بیشتر
علل شکوفایی هنر چند فرهنگی در نقاشیهای دیواری دوران فاطمی
دوره 13، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 49-68
چکیده
با گسترش اسلام، شبکه گسترده ارتباطی از راه‌های دریایی و زمینی شکل گرفت و از این رو تعاملات بینا‌فرهنگی در سرزمینهای اسلامی افزایش چشمگیری یافت؛ بهویژه در منطقه مدیترانه که سه قاره آسیا، آفریقا ... بیشتر
کاوشی دربارۀ رواج لفظ«سند» در متون فارسی به معنای نوشته‌ای رسمی
دوره 7، شماره 2 ، آذر 1394، ، صفحه 57-72
چکیده
اصطلاح «سند»، واژهای کلیدی در حوزۀ علم تاریخ محسوب میشود. اگرچه دربارۀ مفهوم و حوزههای کاربردی سند تحقیقات ارزندهای صورت پذیرفته است، در خصوص ریشههای تاریخی این واژه و روند شکلگیری ... بیشتر
آیا ساسانیان روحانی‌تبار بودند؟
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 43-62
چکیده
رابطة دین و دولت، موضوعی مهم در تحقیقات مربوط به سازوکار شاهنشاهی ساسانی است و رویکرد ساسانیان به دین زرتشتی و ارتباط آنها با روحانیان این دین، اهمیت بسزایی در پژوهش‌های تاریخ ساسانی دارد. در 150 سال اخیر، ... بیشتر
بررسی نگرش صوفیان ایران و هند به زمین و زمین داری به عنوان یکی از منابع درآمد خانقاه در سده های 7-9 ( مطالعه موردی: طریقت‌های چشتیه، کبرویه، کازرونیه و سهروردیه)
دوره 14، شماره 4 ، اسفند 1401، ، صفحه 44-62
چکیده
در گسترۀ وسیعی از هند و ایران در قرون ۷-۹ق. طریقت‌های صوفیانۀ متعددی حضور داشتند. صوفیان که به‌عنوان نمادی از زهدگرایی و دنیاگریزی شناخته میشدند با کناره‌گیری از دنیا و استقرار در خانقاه، ... بیشتر
هرموز و یکپارچگی حوزۀ دریای پارس
دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1402، ، صفحه 45-70
چکیده
دریای پارس در طول تاریخ همواره یکی از مسیرهای ارتباطی مناطق اقتصادی شرق و غرب آسیا به‌حساب آمده است. این دریا با تسهیل انتقال کالا، حلقۀ اتصال تجارت این ناحیه بود و خود جزئی از این مناسبات قلمداد میشد ... بیشتر
نسبت ارامنه با سیاست‌های توسعه‌طلبی روسیه در قفقاز (از اواخر دولت صفوی تا عهدنامة ترکمانچای)
دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1396، ، صفحه 51-70
چکیده
منطقة قفقاز در تاریخ ایران از دورة باستان از اهمیّت ویژهای برخوردار بوده و در عمده تحولات روابط خارجی ایران نقش مهمی داشته است که با جدایی از ایران در 1243 هـ.ق/ 1828م این اهمیّت برای دهههای آتی همچنان ... بیشتر
گسترش اسلام در قلمرو قرلُق¬ها
دوره 5، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 53-75
چکیده
همزمان با غلبه اعراب مسلمان بر ماوراءالنهر، با مقاومت قرلُقها، منطقه هفت آب و ترکستان شرقی، فتح نشده و تا دو قرن بعد، در برابر حملات سپاهیان مسلمان مقاومت کردند. اما به تدریج، تعالیم اسلام در این ... بیشتر
بررسی هویت قیصر ناشناس روم در جنگ دوم شاپور اوّل
دوره 6، شماره 1 ، شهریور 1393، ، صفحه 53-70
چکیده
هدف این مقاله، پرداختن به جنگ دوم از جنگهای سهگانة شاپور اوّل با رومیان، در کتیبة کعبة زرتشت است. با بررسی نظرات مختلف ارائه شده دربارۀ سال وقوع دومین جنگ شاپور اول با رومیان و همچنین قیصر رومی درگیر ... بیشتر
نقش قبایل مهاجر آسیای‌میانه در تحوّلات روزگار سلطان‌سنجرسلجوقی
دوره 1، شماره 1 ، آذر 1388، ، صفحه 55-64