محمد مهدی مرادی خلج؛ اکبر حکیمی پور
چکیده
این مقاله با کاربست روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع تاریخی، عوامل مؤثر در شکلگیری رویداد استقلالخواهی بخشهای غربی ایالت آذربایجان را در جنگ جهانی اول شناسایی و مورد بررسی قرار داده است. بسیار روشن است که وقوع چنین رخدادی در این حوزۀ جغرافیایی با پیشینۀ تاریخی ـ اجتماعی مستعد، حاصل درهمآمیزی عوامل بسترساز ...
بیشتر
این مقاله با کاربست روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع تاریخی، عوامل مؤثر در شکلگیری رویداد استقلالخواهی بخشهای غربی ایالت آذربایجان را در جنگ جهانی اول شناسایی و مورد بررسی قرار داده است. بسیار روشن است که وقوع چنین رخدادی در این حوزۀ جغرافیایی با پیشینۀ تاریخی ـ اجتماعی مستعد، حاصل درهمآمیزی عوامل بسترساز و مبانی ساختاری شکلگیری اندیشة استقلالطلبی است. تنوع قومی و زبانی مانند حضور ارامنه، اسوریان، و اقوام ترک زبان، نقش زندگی و تفکر ایلی، حضور و فعالیت میسیونها و هیئتهای مذهبی مسیحی و جبههبندیهای سیاسی و سرزمینی دولت‌های درگیر در جنگ جهانی اول، بهویژه کشورهای همسایۀ ایران، از جملۀ عوامل مؤثر در روند استقلال جویی به شمار میروند؛ در مقاله کوشیده شده است که نقش متقابل دو همسایة شمالی (روس) و غربی (عثمانی) و گروههای هواخواه آناندر تلاش مسیحیان برای استقلالخواهی مورد واکاوی قرار گیرد. زیرا شناخت چرایی و چگونگی این موضوع در درک بهتر تاریخ سیاسی، اجتماعی و مذهبی ایران در دوران مورد بحث نقش مهمی دارد.
محمدحسن میرحسینی
دوره 1، شماره 1 ، آذر 1388
چکیده
جزیه، یکی از وجوه نظام مالیاتی بود که بر اقلیتهای دینی اعمال می‌شد. سیر تحوّلاتی که طی دورة قاجار در ایران رخ داد، به ویژه ارتباط با خارجی‌ها منجر به حذف بسیاری از سازوکارها در رابطه با اقلیتهای دینی شد. جزیه نمونة بارز این تحوّلات است. البته در آغاز نوگرایی در ایران به همت میرزا عیسی قائم مقام و احتمالاً به درخواست اروپائیان، جزیه ...
بیشتر
جزیه، یکی از وجوه نظام مالیاتی بود که بر اقلیتهای دینی اعمال می‌شد. سیر تحوّلاتی که طی دورة قاجار در ایران رخ داد، به ویژه ارتباط با خارجی‌ها منجر به حذف بسیاری از سازوکارها در رابطه با اقلیتهای دینی شد. جزیه نمونة بارز این تحوّلات است. البته در آغاز نوگرایی در ایران به همت میرزا عیسی قائم مقام و احتمالاً به درخواست اروپائیان، جزیه از اقلیت مسیحی ایران برداشته شد، امّا زردشتیان به شدّت از این رویّه رنج میبردند، زیرا علاوه بر جزیه، انواع و اقسام تحمیلات بر آنان روا داشته می‌شد. افزایش رفت و آمدها به خارج از کشور منجر به اطلاع پارسیان هند از اوضاع رقّتبار همکیشان خود شد؛ آنان با «ایجاد انجمن رفاه زردشتیان» و به دنبال آن بنگاههای خیریه و فرستادن نمایندهای از جانب خود به ایران، مجدّانه برای بهبود وضعیت زرتشتیان کوشیدند. مانکجی نماینـدة پارسیان به ایران آمد و با پرداخت مبالغ هنگفت توانست طی بیش از سه دهه تلاش نه تنها جزیه را از زردشتیان بردارد، بلکه با حمایتهای همه جانبه، سطح فکری، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آنان را نیز بالا برد. مقالة حاضر بر پایة اسنادی نوشته شده که اصل آنها در اختیار نگارنده است و تاکنون انتشار نیافته است.
ابوطالب سلطانیان
چکیده
جنبش جنگل در سالهای پایانی جنگ جهانی یکم (1914-18م/1333-37ق) با قشون انگلیس درگیر جنگهایی شد که زمینهها و علل وقوع آن به تحولات نظامی قفقاز بازمیگشت؛ زیرا در آن زمان، قشون انگلیس ناگزیر بود که خود را به‌سرعت از خطۀ گیلان به آن منطقه برساند، اما عبور این قشون از گیلان با مخالفت جنبش جنگل روبه‌رو شد که درنهایت به جنگ بین دو طرف انجامید. ...
بیشتر
جنبش جنگل در سالهای پایانی جنگ جهانی یکم (1914-18م/1333-37ق) با قشون انگلیس درگیر جنگهایی شد که زمینهها و علل وقوع آن به تحولات نظامی قفقاز بازمیگشت؛ زیرا در آن زمان، قشون انگلیس ناگزیر بود که خود را به‌سرعت از خطۀ گیلان به آن منطقه برساند، اما عبور این قشون از گیلان با مخالفت جنبش جنگل روبه‌رو شد که درنهایت به جنگ بین دو طرف انجامید. نبرد جنبش جنگل با قشون نیرومند انگلیس، ازجمله رویدادهای مهم و سرنوشت‌ساز برای این جنبش بهشمارمیرفت؛ زیرا تأثیرات عمیقی بر آینده و بقاء آن داشت؛ ازاینرو، بررسی تاکتیکهای این جنبش در مقابله با قشون انگلیس و ارزیابی پیامدهای این تاکتیک‌ها، از اهمیت بسیاری برخوردار است. برایناساس، پرسش اصلی این است که جنبش جنگل برای مقابله و جنگ با قوای انگلیس چه تاکتیکهایی را بهکاربست و این روشها چه نتایج و پیامدهایی برای جنبش داشته است؟ بهطورکلی، چهار تاکتیک مختلف در رویارویی جنگلیها با نیروهای انگلیس قابل تشخیص و تفکیک است: 1- تاکتیک جنگهای منظم و کلاسیک؛ 2- تاکتیک جنگهای چریکی و نامنظم؛ 3- تاکتیک جنگ شهری؛ 4- تاکتیک صلح. بررسی این روشها نشان میدهد که به‌جز تاکتیک جنگهای نامنظم (چریکی) که تا اندازه‌ای موفق بود، دیگر روشها، به دلیل کاستیهایی که داشتند، نه‌تنها دستاوردی برای جنبش نداشت، بلکه درمجموع تأثیرات منفی بسیاری بر سرنوشت این جنبش گذاشت.
مهدی گلجان؛ سپیده افشاررضائی
چکیده
با روی کارآمدن دولت صفویه، رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، سبک تازهای از عزاداری به نام روضهخوانی و نوعی نمایش مذهبی همراه با اشعار و متون مرتبط با واقعة کربلا با ایجاد تکیهها، حسینیهها و موقوفات به وجود آمد. این مراسم و آیینها در دوران قاجار برای کسب مشروعیت مردمی، با شدت و گسترش بیشتری دنبال می‌شد، در این زمان هر طبقه ...
بیشتر
با روی کارآمدن دولت صفویه، رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، سبک تازهای از عزاداری به نام روضهخوانی و نوعی نمایش مذهبی همراه با اشعار و متون مرتبط با واقعة کربلا با ایجاد تکیهها، حسینیهها و موقوفات به وجود آمد. این مراسم و آیینها در دوران قاجار برای کسب مشروعیت مردمی، با شدت و گسترش بیشتری دنبال می‌شد، در این زمان هر طبقه و صنف برای برگزاری عزاداری سعی میکردند تا از طریق ساختن تکیه و وقف آن، اجر دنیوی و اخروی کسب کنند و نامی نیکو برای خود باقی بگذارند. تا این که ناصرالدین شاه دستور ساخت تکیة دولت را داد. پس از مرگ وی، جانشینانش به دلیل شرایط جامعه و حوادث مشروطه، نفوذ تئاترهای اروپایی و مخالفت بعضی از علما، نتوانستند به خوبیِ ناصرالدین شاه در تکیة دولت مراسم تعزیه را برپا کنند و تعزیه از این زمان رو به افول نهاد، تا این که سرانجام دستور تخریب آن در سال 1325 هـ.ش، به منظور ساخت شعبة بانک ملی در بازار، صادر شد. ما در این مقاله برآنیم تا به انگیزه ساخت، معماری، نحوۀ برگزاری مراسم تعزیه در تکیه دولت و علل افول آن بپردازیم.
محمّدباقر وثوقی
دوره 1، شماره 1 ، آذر 1388، ، صفحه 109-125
چکیده
یکی از نتایج فتح هرموز در سال 1031 هـ .ق./ 1622 م. به وسیلة نیروهای نظامی ایران، تأسیس و شکلگیری شهر بندری جدیدی به نام بندر عباسی بود. در واقع، این شهر در این سال متولّد شد و پس از آن ایام تاکنون به عنوان یکی از کانون‌های مهم تجارت خلیج‌فارس از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است. این مقاله در صدد است با بررسی منابع اصلی تاریخی به مسئله چگونگی ...
بیشتر
یکی از نتایج فتح هرموز در سال 1031 هـ .ق./ 1622 م. به وسیلة نیروهای نظامی ایران، تأسیس و شکلگیری شهر بندری جدیدی به نام بندر عباسی بود. در واقع، این شهر در این سال متولّد شد و پس از آن ایام تاکنون به عنوان یکی از کانون‌های مهم تجارت خلیج‌فارس از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است. این مقاله در صدد است با بررسی منابع اصلی تاریخی به مسئله چگونگی پیدایش و شکلگیری این بندر و کیفیت توسعة شهری آن در دورة شاهعباس اوّل بپردازد
عباس منوچهری؛ مجتبی روستایی
دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 111-145
چکیده
فهم ایرانیان عصر مشروطیت از مفاهیم سیاسی، موضوع چالش برانگیزی است که می‌تواند ما را در شناخت بهتر انقلاب مشروطه و علل ناکامی آن یاری کند. "حق" و "قانون" دو مفهوم سیاسی مدرن هستند که در این دوره به دایر? مطالبات مردمی وارد میشوند. اما چگونگی درک و دریافت ایرانیان از این مفاهیم، موضوعی است که به آن پرداخته‌ایم. شعر عصر مشروطه با تمام ...
بیشتر
فهم ایرانیان عصر مشروطیت از مفاهیم سیاسی، موضوع چالش برانگیزی است که می‌تواند ما را در شناخت بهتر انقلاب مشروطه و علل ناکامی آن یاری کند. "حق" و "قانون" دو مفهوم سیاسی مدرن هستند که در این دوره به دایر? مطالبات مردمی وارد میشوند. اما چگونگی درک و دریافت ایرانیان از این مفاهیم، موضوعی است که به آن پرداخته‌ایم. شعر عصر مشروطه با تمام ویژگیهای منحصربهفرد خود، نزدیکترین منبع موجود به فهم عام? ایرانیان در این دوره از مفاهیم سیاسی بهشمار میرود .
ابوطالب سلطانیان
چکیده
این نوشته میکوشد تا بخشی از اوضاع فرهنگی ناشناختة دورة قاجار را، در ارتباط با چگونگی گسترش زبان فرانسه در ایران، مورد بررسی قرار دهد. در این دوره، بهویژه از زمان محمّد شاه (1264-1250ق.)، علل سیاسی - اجتماعی گوناگون از یک سو و از سوی دیگر، نهادها و شخصیتهای مختلف، بسترهای مناسبی را برای نفوذ زبان و ادبیات فرانسه در ایران فراهم کرده‌اند؛ ...
بیشتر
این نوشته میکوشد تا بخشی از اوضاع فرهنگی ناشناختة دورة قاجار را، در ارتباط با چگونگی گسترش زبان فرانسه در ایران، مورد بررسی قرار دهد. در این دوره، بهویژه از زمان محمّد شاه (1264-1250ق.)، علل سیاسی - اجتماعی گوناگون از یک سو و از سوی دیگر، نهادها و شخصیتهای مختلف، بسترهای مناسبی را برای نفوذ زبان و ادبیات فرانسه در ایران فراهم کرده‌اند؛ اما چنانکه خواهد آمد، مهمترین نقش را در این فرآیند تاریخی «مدارس آلیانس فرانسه»، ایفا کرده است که از سال 1889 (1307 ق.) در ایران پاگرفت. از این رو در بخش نخست این پژوهش، علل و عوامل بسترساز مذکور، مورد مطالعه قرار میگیرند. سپس در بخشی دیگر، پس از بازتاب اهداف آلیانس فرانسه، چگونگی برپایی مدارس آن در ایران و چالشهای پیش روی این نهاد، مورد بررسی قرار میگیرند تا نشان داده شود که با وجود این چالشها، چگونه آلیانس توانست به کمک دولت فرانسه بر آنها چیره شده و راهبرد فرهنگی آن کشور را ـ با محوریت زبان و ادبیات ـ به پیش برد. سرانجام در پایان همین بخش، کارکردهای آموزشی و فرهنگی آلیانس فرانسه مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت، تا میزان گسترش زبان و ادبیات فرانسه، در جامعة آنروز ایران بهتر نمایانده شود.
میکائیل وحیدی راد
چکیده
روزنامۀ جنوب با طرح نظریة «دولت مستقل مقتدر»، بر این باور بود که دولت بایستی در مقابل نقشه‌ها و طرح‌های دولت‌های اروپایی، به خصوص انگلستان در حوزۀ نفت ایستادگی کند و با تکیه بر اتحاد و وحدت ملی درصدد کسب منافع ملی گام بردارد. هدف نوشتار حاضر آن است تا تصویری مستند از کنش دولت انگلستان در قالب شرکت نفت انگلیس و ایران بر مبنای ...
بیشتر
روزنامۀ جنوب با طرح نظریة «دولت مستقل مقتدر»، بر این باور بود که دولت بایستی در مقابل نقشه‌ها و طرح‌های دولت‌های اروپایی، به خصوص انگلستان در حوزۀ نفت ایستادگی کند و با تکیه بر اتحاد و وحدت ملی درصدد کسب منافع ملی گام بردارد. هدف نوشتار حاضر آن است تا تصویری مستند از کنش دولت انگلستان در قالب شرکت نفت انگلیس و ایران بر مبنای نوشتار روزنامة جنوب ارائه دهد که نویسندگان آن بر این باور بودند که این شرکت به نمایندگی از دولت انگلستان عمل می‌کند و سازمان سیاسی یا به گفتة روزنامه «پلتیکی» است که در تحت پوشش آن درصدد گسترش منافع انگلستان در ایران است. به این ترتیب روزنامة جنوب خود را به عنوان اولین مخالف قرارداد دارسی در ایران مطرح می‌کند و با رصد اقدامات انگلستان نقض مواد این قرارداد را انعکاس میدهد. در نوشتار حاضر پرسشی که نویسنده با روش تحقیق تاریخی و با مطالعة روزنامه، درصدد پاسخگویی به آن است، بررسی این دیدگاه روزنامة جنوب به قرارداد دارسی است که از آن بهعنوان سازمانی پلتیکی یاد میکنند تا مبانی و علل این نگاه روزنامه مشخص شود.
محمدباقر وثوقی؛ علی ستاری
دوره 3، شماره 2 ، اسفند 1390، ، صفحه 113-128
چکیده
قبایل سرزمین فارس در دوره‌های زند و قاجار از گروههای تأثیرگذار و تغییرآفرین سیاسی و اجتماعی بودند. هنگامی که درآمدهای یک ایل پاسخگوی نیازهای آنها نبود به شهرها و بویژه شهر شیراز که از نظر آنها مرکز انباشت کالا و ثروت بود، هجوم میبردند و بقتل و غارت مبادرت مینمودند. شهر شیراز مرکز قدرت سیاسی ایران در دولت زند و مرکز حاکمیّت سیاسی ایالت ...
بیشتر
قبایل سرزمین فارس در دوره‌های زند و قاجار از گروههای تأثیرگذار و تغییرآفرین سیاسی و اجتماعی بودند. هنگامی که درآمدهای یک ایل پاسخگوی نیازهای آنها نبود به شهرها و بویژه شهر شیراز که از نظر آنها مرکز انباشت کالا و ثروت بود، هجوم میبردند و بقتل و غارت مبادرت مینمودند. شهر شیراز مرکز قدرت سیاسی ایران در دولت زند و مرکز حاکمیّت سیاسی ایالت وسیع فارس در حکومت قاجار بود؛ بعلاوه مزایای اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی شیراز نیز موجب مطلوبیّت آن برای قبایل شده بود.
بدینسان آنها همسازگری و ناهمسازگریهایی با یکجانشینان شیرازی داشتهاند. چگونگی، نقش، و تأثیر این فرایند در ساختار کالبدی ـ فضایی شیراز از آغازحکومت زند تا پایان حکومت ناصرالدّین شاه قاجار(1163هـ .ق./1750م.تا 1313هـ .ق./1895م.) با رهیافتهای تاریخی بررسی نشده است؛ همچنین اوضاع جغرافیایی در ایجاد زمینه-های همسازگری و ناهمسازگریهای میان قبایل و یکجانشینان نقش داشته؛ فرایند همسازگری و ناهمسازگری قبایل یکجانشینان در ساختار فضایی محلّات و فضاهای فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی شیراز تأثیراتی داشته که در اینجا بررسی شده است.
علی علی‌بابایی درمنی
چکیده
در طول تاریخ باستان، اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز، با گذر از گذرگاههای قفقاز، بهخصوص دو گذرگاه پراهمّیّت «دربند» و «داریال»، مناطق ثروتمند جنوبی را غارت میکردند. در دوران شاهنشاهی خسرو انوشیروان، استحکامات نیرومندی در مقابل این گذرگاهها ساخته شد و اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز دیگر نتوانستند از طریق این دو ...
بیشتر
در طول تاریخ باستان، اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز، با گذر از گذرگاههای قفقاز، بهخصوص دو گذرگاه پراهمّیّت «دربند» و «داریال»، مناطق ثروتمند جنوبی را غارت میکردند. در دوران شاهنشاهی خسرو انوشیروان، استحکامات نیرومندی در مقابل این گذرگاهها ساخته شد و اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز دیگر نتوانستند از طریق این دو گذرگاه مناطق جنوبی را مورد هجوم قرار دهند.
در این مقاله با بهرهگیری و استنتاج از اغلب منابع تاریخی مرتبط، اعم از قفقازی، رومی و ایرانیـاسلامی، تلاش کردهایم تا نشان دهیم چگونه در سدۀ 6 میلادی، در پی نفوذناپذیری دو گذرگاه مذکور، اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز برای نفوذ به مناطق جنوبی، متوجه گذرگاه سوم قفقاز، یعنی لازیکا شدند، و چگونه ایرانیان و بیزانسیها با جنگ و دیپلماسی کوشش میکردند بر این گذرگاه مسلط شوند.
توران طولابی
چکیده
در مقالة حاضر با تکیه بر محتوای یک روزنامة محلی، تلاش شده است ابعادی از حیات اجتماعی خراسان در آستانة انقلاب مشروطه واکاوی شود. برایناساس، کوشش میشود محتوای روزنامة خورشید در کانون بررسی فراگیری در زمینة تاریخی موضوع قرارگیرد و به این پرسش پاسخ داده شود که فضای اجتماعی خراسان درگیر کدام مسائل و بحران‌های اجتماعی بود و مردم چه ...
بیشتر
در مقالة حاضر با تکیه بر محتوای یک روزنامة محلی، تلاش شده است ابعادی از حیات اجتماعی خراسان در آستانة انقلاب مشروطه واکاوی شود. برایناساس، کوشش میشود محتوای روزنامة خورشید در کانون بررسی فراگیری در زمینة تاریخی موضوع قرارگیرد و به این پرسش پاسخ داده شود که فضای اجتماعی خراسان درگیر کدام مسائل و بحران‌های اجتماعی بود و مردم چه درکی از مفهوم مشروطیت و اهداف آن داشتند؟ بررسی روزنامه نشان میدهد که متأثر از سپهر سیاسی کشور و وضعیت مشروطه، دو مقطع در این روزنامه قابلتشخیص است؛ در مقطع نخست، گردانندگان روزنامه با تمرکز بر دشواری‌های اجتماعی در زمینة نبود عدلیة کارآمد، عملکرد حکام و سیطرة دستگاه عریض زیرمجموعة آنها بر زندگی مردم، وضعیت زنان و کودکان و مسائل بهداشتی-پزشکی، درصددند مطالبات مردم را از نظام نو برآورده کنند و از گرانی بار استبداد سنتی بر دوش مردم بکاهند. در مقطع دوم، ایجاد بحران در برابر مشروطه و نهاد نوپای مجلس و درنهایت چیرگی نظام کهن و تثبیت کودتای محمدعلی‌شاه مانعی جدی در برقراری شرایطی برای کاهش دشواری‌های اجتماعی از طریق انجمن ایالتی و بهصورت مشخص خورشید قرار داد. هراس از تنگناهای بیشتر سیاسی، چیرگی نظام کهن و تسلط بیگانگان بر ایران به خراسان هم تسری یافت و ضرورت تقویت و انسجام ارتش برای حفظ امنیت آن ایالت به گفتمان مسلط روزنامه تبدیل شد.
افسانه ناظری؛ حمیدرضا بختیاری فرد
چکیده
خواجه نصیرطوسی از سوی بسیاری متهم به همکاری با اشغالگران مغول و مشروع کردن سلطۀ (قدرت) آنان است؛ این مقاله با استفاده از الگوی هویت کاستلز و نظریۀ گفتمان این فرضیه را دارد که خواجه با بهره بردن از سرنمون اندیشۀ ایرانشهر به ایجاد هویت ایرانی مبادرت ورزیده و مطابق الگوی کاستلز یک هویت برنامه‌دار را بهوجود آورده که بعدها از سوی دیوانسالارانی ...
بیشتر
خواجه نصیرطوسی از سوی بسیاری متهم به همکاری با اشغالگران مغول و مشروع کردن سلطۀ (قدرت) آنان است؛ این مقاله با استفاده از الگوی هویت کاستلز و نظریۀ گفتمان این فرضیه را دارد که خواجه با بهره بردن از سرنمون اندیشۀ ایرانشهر به ایجاد هویت ایرانی مبادرت ورزیده و مطابق الگوی کاستلز یک هویت برنامه‌دار را بهوجود آورده که بعدها از سوی دیوانسالارانی چون رشیدالدین فضلالله و فرزندش غیاثالدین محمد نیز تعقیب گردیده است.
سیروس نصرالله زاده؛ یاسمن نباتی مظلومی
چکیده
این مقاله برای درک مفهوم نقش‌مایة فرشتة بالدار، به بررسی سیر تاریخی این نقش‌‌ها پرداخته و تکامل و دگرگونی معنایی و تصویری آنها را در سیر زمانی ایران باستان تا قاجاریه مورد بررسی قرار داده است. در این مقاله، بعد از بررسی نمونه‌های تصویری ایزدبانو نیکه در یونان و ایزدبانو ویکتوریا در روم، پیوستگی و حضور ایزدبانو نیکه/فرشتة بالدار ...
بیشتر
این مقاله برای درک مفهوم نقش‌مایة فرشتة بالدار، به بررسی سیر تاریخی این نقش‌‌ها پرداخته و تکامل و دگرگونی معنایی و تصویری آنها را در سیر زمانی ایران باستان تا قاجاریه مورد بررسی قرار داده است. در این مقاله، بعد از بررسی نمونه‌های تصویری ایزدبانو نیکه در یونان و ایزدبانو ویکتوریا در روم، پیوستگی و حضور ایزدبانو نیکه/فرشتة بالدار در دوران اشکانی و ساسانی نشان داده شده است. این تحقیق مشخص کرده که با ورود اسلام این نقشمایهها از نظر حذف شدهاند، اما با آغاز نگارگری در ایران، استفادة دوباره از آنها رایج میشود. بررسیهای دقیق‌تر در دورة قاجار نشان داده که گرچه نقوش فرشتة بالدار قاجاری برگرفته از همین نقشمایههای باستانی است و از نظر ظاهری و طرح کلی به الگوهای تصویری باستانی آن شبیهاند، در کاربرد و آگاهی از مفهوم اصلی آن، تفاوتهایی دارند.
زهیر صیامیان گرجی
چکیده
در منابع و تحقیقات تاریخی، شخصیت امین در میان خلفای عباسی، به عنوان خلیفه‌ای که متصف به رذائل اخلاقی است شناخته میشود. این تصویر منفی از وی به واسطة گزارش‌های متون تاریخ‌نگاری مسلمانان در قرون نخستین اسلامی از جمله اخبارالطوال دینوری ایجاد شده و تحقیقات تاریخی معاصر دربارة خلافت عباسی نیز با اعتماد به آن گزارش‌ها، این ...
بیشتر
در منابع و تحقیقات تاریخی، شخصیت امین در میان خلفای عباسی، به عنوان خلیفه‌ای که متصف به رذائل اخلاقی است شناخته میشود. این تصویر منفی از وی به واسطة گزارش‌های متون تاریخ‌نگاری مسلمانان در قرون نخستین اسلامی از جمله اخبارالطوال دینوری ایجاد شده و تحقیقات تاریخی معاصر دربارة خلافت عباسی نیز با اعتماد به آن گزارش‌ها، این تصویر را بهعنوان واقعیت تاریخی وی پذیرفتهاند. اما با استفاده از رویکردهای تفسیری ـ انتقادی نقد متون میتوان دریافت دینوری در بازنمایی شخصیت امین و رویدادهای منجر به قتل وی، به دلیل ویژگیهای خاص این واقعه، فرم بیان «حکایت» را در پردازش و بازنمایی رویداد به‌کار گرفته است تا به واسطة وجه تعلیمی فرم بیان حکایت تاریخی و کارکرد عبرتآموزی مطالعه «تاریخ» در فرهنگ اسلامی، تفسیری از مسئلة جبر و اختیار و نسبت آن با حقایق اخلاقی بر اساس کلام معتزلی را اثبات کند. به نظر میرسد همین پیشفرضهای عقیدتی، انتخاب فرم بیان حکایت و بازنمایی آن رویدادها را به صورت «واقعیت استعارهای» موجب شده
سهراب یزدانی؛ محمد رافعی
چکیده
روستا و شهر دو شکل عمدة سکونت و اجتماع انسانی‌اند که در ارتباط با یکدیگر قراردارند. این رابطه با نوعی دوگانگی همراه است که براساس دو عنصر تفاوت و تضاد تعریف میشود. دوگانگی و شکاف موجود که طی تاریخ شکل‌گرفته، باعث شده است تا جامعة شهری نگاهی از بالا به روستا و روستایی داشته باشد؛ به طوری که بازتاب این نگرش را در شعر فارسی میبینیم. ...
بیشتر
روستا و شهر دو شکل عمدة سکونت و اجتماع انسانی‌اند که در ارتباط با یکدیگر قراردارند. این رابطه با نوعی دوگانگی همراه است که براساس دو عنصر تفاوت و تضاد تعریف میشود. دوگانگی و شکاف موجود که طی تاریخ شکل‌گرفته، باعث شده است تا جامعة شهری نگاهی از بالا به روستا و روستایی داشته باشد؛ به طوری که بازتاب این نگرش را در شعر فارسی میبینیم. حال آنکه روستای ایرانی پیش از دورة سرمایه‌داری شکلی از خودکفایی داشت و در مقابل، وابستگی شهر به روستا بیشتر بود. بر همین اساس، مقالة حاضر به این مسئله می‌پردازد که واقعیت رابطة روستا-شهر چه بوده و شعر کلاسیک فارسی چه نقشی در این میان ایفا کرده است؟ پاسخ به این پرسش، زمینه و ریشه‌های نگاه جامعة شهری را مشخص می‌کند؛ لذا شعر فارسی طی سده‌های متمادی بررسی و با توجه به ماهیّت گفتمانی موضوع از نظریة تحلیل گفتمان لکلائو و موف برای تحقیق استفاده شده است. حاصل آنکه دوگانگی روستا و شهر ریشه در دورة باستان دارد که درنتیجة گسترش شهر و تمرکز قدرت در آن پدید آمده است، اما ورود اسلام بهعنوان دینی با تمایلات شهری سبب غلبة گفتمان شهری شد. این گفتمان برای تداوم برتری خود از ابزارهایی ازجمله شعر بهره برد و شعر در مواردی با بازنمایی روستا به تداوم سلطة گفتمان شهری یاری رساند.
سید حسن شجاعی دیوکلائی؛ محمدحسن پورقنبر
چکیده
پس از پیروزی انقلاب چپگرایانه در همسایة شمالی ایران، یعنی روسیه، حکومت این کشور بنا بر رویکرد سوسیالیستیِ خود، اقتصاد را کاملاً در اختیار گرفت و تجارت خارجی را ملی اعلام کرد. برای تحقق این هدف، حکومت شوروی در اواخر سال 1299ش دو کمپانی دولتی ونشتورگ و تسنترسایوز را تأسیس و صادرات و واردات شوروی را به انحصار آنها درآورد. پیوند اقتصاد ...
بیشتر
پس از پیروزی انقلاب چپگرایانه در همسایة شمالی ایران، یعنی روسیه، حکومت این کشور بنا بر رویکرد سوسیالیستیِ خود، اقتصاد را کاملاً در اختیار گرفت و تجارت خارجی را ملی اعلام کرد. برای تحقق این هدف، حکومت شوروی در اواخر سال 1299ش دو کمپانی دولتی ونشتورگ و تسنترسایوز را تأسیس و صادرات و واردات شوروی را به انحصار آنها درآورد. پیوند اقتصاد ایران به اقتصاد روسیه، زمینه را برای فعالیتهای این دو کمپانی در مناطق شمالی ایران، اعم از خراسان، مازندران، گیلان و آذربایجان فراهم کرد. بر این اساس، مقالة پیشرو به این پرسش پاسخ میدهد که عملکرد تجاری کمپانیهای ونشتورگ و تسنترسایوز در ایران طی سالهای 1300 تا 1306ش چه بود و چه پیامدهایی را با خود به همراه داشت؟ نتایج این پژوهش که با استفاده از روش تحقیق تاریخی و بهکارگیری اسناد و مدارک آرشیوی صورتگرفت، نشان میدهد که عملکردهای تجاری این دو کمپانی، ضمن اینکه اقتصاد مناطق شمالی کشور را با بحران جدی مواجه کرد، نارضایتی شدید تجار ایرانی را به همراه آورد. به‌علاوه، از زوایای سیاسی و اجتماعی نیز آثار بسیاری برجایگذاشت. تلاشهای حکومت ایران برای رفع این بحران بهواسطة رویکرد سیاسی ایدئولوژیک حکومت شوروی تا انعقاد قرارداد تجاری ایران و شوروی در شهریور 1306ش بینتیجه ماند.
روح‌اله شیرازی؛ بهروز برجسته دلفروز
چکیده
اهمیت سنگنوشتهها از این جهت که جزء منابع دستاولی هستند که به رخدادهای تاریخی اشاره دارند، بر کسی پوشیده نیست. هدف نوشتار حاضر معرفی سنگنوشتههای شاهوگت است که در نزدیکی روستای تابَکتَل از توابع دهستان چاهان در حوالی نیکشهر کشف شدهاند. این سنگنوشتهها به وقایعی اشاره دارند که در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن ...
بیشتر
اهمیت سنگنوشتهها از این جهت که جزء منابع دستاولی هستند که به رخدادهای تاریخی اشاره دارند، بر کسی پوشیده نیست. هدف نوشتار حاضر معرفی سنگنوشتههای شاهوگت است که در نزدیکی روستای تابَکتَل از توابع دهستان چاهان در حوالی نیکشهر کشف شدهاند. این سنگنوشتهها به وقایعی اشاره دارند که در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هـ.ق. از دوران پر تلاطم تاریخ ایران، در صفحات جنوبی رخ داده است و آنها را میتوان با حوادثی که در منابع تاریخی آمده تطبیق داد. یورش مغولان جغتایی به شیراز و هرمز، درگیری میان فرمانروایان مناطق و جزایر جنوب از قبیل شیراز، هرمز، کیش و قشم برای در دست داشتن راهها و منافع تجاری، از جمله دلایلی است که به پناهنده شدن عدهای به ارتفاعات مکران و در نتیجه نقر این کتیبهها انجامیده است.
علی‌اصغر میرزایی
دوره 1، شماره 2 ، اسفند 1388، ، صفحه 123-137
چکیده
تلاش حاکمان ساسانی برای استقرار حکومت، ایجاد تحوّلی عمده در نظام حکومتی پیشین و پایه‌ریزی نظمی نوین بود. بانیان این حکومت، میراث حکومت اشکانی و حکومت‌های پیش از آن را پیش رو داشتند؛ آنان از یک سو با معنای شاهنشاهی که مرده‌ریگی از اشکانیان و حکومت‌های پیش از آن بود و از سوی دیگر با اندیشههای دینی زرتشتی که میراث دودمان‌های برجای ...
بیشتر
تلاش حاکمان ساسانی برای استقرار حکومت، ایجاد تحوّلی عمده در نظام حکومتی پیشین و پایه‌ریزی نظمی نوین بود. بانیان این حکومت، میراث حکومت اشکانی و حکومت‌های پیش از آن را پیش رو داشتند؛ آنان از یک سو با معنای شاهنشاهی که مرده‌ریگی از اشکانیان و حکومت‌های پیش از آن بود و از سوی دیگر با اندیشههای دینی زرتشتی که میراث دودمان‌های برجای مانده در پارسِ پس از هخامنشیان بود آشنایی داشتند. کار اصلی فرمانروایان جدید، تلفیق این دو مقوله بود و دین زرتشت این امکان را به آنان می‌داد، زیرا شاهی و دین را ملازم یکدیگر می‌دانست و پادشاهی را مطلوب می‌شمرد که نگهبان دین باشد.
دین زرتشت در مقابل این نگهبانی، امکانات ضروری برای استقرار و تداوم پادشاهی را فراهم می‌نمود؛ یکی از این امکانات، آتشکده‌ها و به تبع آن کارگزاران آنها بود. شاهان ساسانی به شیوه‌های گوناگون از این امکان در جهت منافع سیاسی خود استفاده میکردند؛ حکاکی نقش آتشدان بر سکه‌ها، بنای آتشکده‌های بسیار و برپایی آتش بهرام در آنها و نیز ویران کردن بتکده‌ها، کلیساها و دیوخانه‌ها و تبدیلشان به آتشکده از جملة این اقدامات است. از همین رو بخشی از زندگی شاهان، روحانیون، اشراف و مردم روزگار ساسانی معطوف به آتش و آتشکده بود و مسئلة اصلی این گفتار، بررسی کارکرد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آتشکده‌ها در دوران ساسانی است.
محمدباقر وثوقی؛ مهران رضایی
چکیده
زبان فارسی در آموزش دینی مسلمانان چین که به‌نام «آموزش مسجدی» شناخته میشود، از جایگاه ویژهای برخودار است. قوم «هویهوی» یکی از اقوام مسلمان چین و درحالحاضر از مهمترین اقلیتهای قومی آن کشور محسوب میشوند. از قرن دهم هجری بهبعد به دلیل شرایط خاص حاکم بر منطقه، اقلیت مسلمان «هویهوی» در چین ارتباط ...
بیشتر
زبان فارسی در آموزش دینی مسلمانان چین که به‌نام «آموزش مسجدی» شناخته میشود، از جایگاه ویژهای برخودار است. قوم «هویهوی» یکی از اقوام مسلمان چین و درحالحاضر از مهمترین اقلیتهای قومی آن کشور محسوب میشوند. از قرن دهم هجری بهبعد به دلیل شرایط خاص حاکم بر منطقه، اقلیت مسلمان «هویهوی» در چین ارتباط تاریخی و فرهنگی خود را با سرزمینهای اسلامی از دست دادند و ازاینرو ناگزیر شدند بهعنوان یک جامعه‌ی اقلیت دینی، مواد آموزشی دینی خود را تولید نموده تا بتوانند سنتهای اسلامی را به فرزندان خود منتقل نمایند. از این دوره بهبعد مساجد چین به مراکز آموزش دینی تبدیل شد و متون آموزشی اسلامی توسط علمای مسلمان چینی به دو زبان عربی و فارسی تولید و در اختیار طلاب علوم دینی قرار گرفت. این نوع از آموزش دینی در جامعه «هویهوی» مشهور به «آموزش مسجدی» است. آموزش مسجدی از نیمهی اول قرن دهم هجری تاکنون ادامه یافته است. هماکنون نسخههای خطی بیشماری در مساجد و مراکز آرشیوی چین موجود است که حاصل چند قرن آموزش دینی در این کشور است. سبک نوشتاری و آرایهای این نسخههای خطی بهتدریج تحتتأثیر سنتهای نوشتاری چینی قرار گرفت؛ تاآنجاکه از لحاظ شکل، کاربرد، خط و آرایه دارای ویژگیهای منحصربهفردی شد. تعدد نسخههای خطی فارسی کتابتشده در چین و در مساجد اسلامی آن و اختصاصات آرایهای و خط و کتابت آنها بهگونهای است که میتوان از آن بهعنوان «کانون نسخهپردازی متون آموزشی فارسی در چین» یاد کرد.
محمد¬حسین واثقی راد
چکیده
در موضوع توانمندی رسول خدا (ص) بر خواندن و نوشتن یا عدم توانایی آن حضرت، از دیرباز اختلاف‌نظر بوده است. بسیاری گفته‌اند آن حضرت تا پایان عمر خواندن و نوشتن نمی‌دانسته است. این کسان برای اثبات ادعای خود به واژة امّی و امیین استدلال کرده‌اند که در فرهنگ لغت به فرد بی‌سواد معنی‌شده و در قرآن دربارة پیامبر (ص) به‌کار رفته است و صلح حدیبیه ...
بیشتر
در موضوع توانمندی رسول خدا (ص) بر خواندن و نوشتن یا عدم توانایی آن حضرت، از دیرباز اختلاف‌نظر بوده است. بسیاری گفته‌اند آن حضرت تا پایان عمر خواندن و نوشتن نمی‌دانسته است. این کسان برای اثبات ادعای خود به واژة امّی و امیین استدلال کرده‌اند که در فرهنگ لغت به فرد بی‌سواد معنی‌شده و در قرآن دربارة پیامبر (ص) به‌کار رفته است و صلح حدیبیه را دلیل آوردهاند. استدلال این کسان از چند جهت باطل است. در برابر اینها افرادی بر این باورند که رسول خدا (ص) میتوانسته بخواند و بنویسد و دلایلی آوردهاند. به موضوع امی -بودن رسول خدا (ص) میتوان از منظر مقام معنوی و حقیقت وجودی آن حضرت، آیات، روایات، عقل و جریان طبیعی نگریست. کندوکاو در آیات قرآن و روایات و بررسیهای عقلانی ثابت می‌کند که آن حضرت میتوانسته بخواند و بنویسد.
یاسمن یاری
چکیده
این پژوهش تلاش دارد با بررسی اندیشههای محمد قاسم امین، نگاه این اندیشمند مصری به مسئلۀ زن را درک نماید. در این نوشتار، به این پرسش بنیادین پاسخ داده میشود که متون وی، دربارۀ حقوق اجتماعی زن مصری، چگونه صورتبندی شده است؟ در این راستا، از رویکرد نظری تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بهره گرفته شده است. مدعای این پژوهش اینگونه ...
بیشتر
این پژوهش تلاش دارد با بررسی اندیشههای محمد قاسم امین، نگاه این اندیشمند مصری به مسئلۀ زن را درک نماید. در این نوشتار، به این پرسش بنیادین پاسخ داده میشود که متون وی، دربارۀ حقوق اجتماعی زن مصری، چگونه صورتبندی شده است؟ در این راستا، از رویکرد نظری تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بهره گرفته شده است. مدعای این پژوهش اینگونه تنظیم شده است: متون تولید شده توسط یک اندیشمند سکولار مصری در نیمۀ نخست قرن بیستم، نابرابری موجود در حقوق اجتماعی زن را بازتاب میدهد. این متون تحتتأثیر هژمونی غربگرایی، تلاش دارد جامعۀ سنتی مصر را زیر سؤال ببرد. گفتمان موجود در جامعه را که به شدت تحت تسلط اندیشۀ مردسالارانه و سنت قرار دارد در هم شکند و گفتمانی نوین، ایجاد نماید. گفتمانی که نابرابری جنسیتی موجود در جامعه را به چالش میکشد و متصور است که با بهرهگیری از نگاه غرب به مسئلۀ حقوق اجتماعی زن، می‌تواند دگرگونی ایجاد کند. متون تولید شده، به عنوان یک ساختار اجتماعی، خود بازتابدهندۀ ویژگیهای موجود در جامعۀ مصر در دهههای پایانی قرن نوزده و سالهای آغازین قرن بیست است.
فاطمه عسگری؛ مهناز شایسته فر
چکیده
نسخه های چاپ سنگی مذهبی، یکی از رایجترین کتب دوران قاجار، ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ مردم پیداکرده و بر سایر هنرها نیز تأثیرگذار بوده است. در این راستا، پژوهش حاضر، سعی دارد، مسئله تأثیر نگارههای عاشورایی و یکی از مؤثرترین تصاویر کتب چاپ سنگی (کلیات جودی) بر کاشی‌نگاره‌های تکیه معاونالملک را مورد مطالعه و تحلیل قرار دهد. ...
بیشتر
نسخه های چاپ سنگی مذهبی، یکی از رایجترین کتب دوران قاجار، ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ مردم پیداکرده و بر سایر هنرها نیز تأثیرگذار بوده است. در این راستا، پژوهش حاضر، سعی دارد، مسئله تأثیر نگارههای عاشورایی و یکی از مؤثرترین تصاویر کتب چاپ سنگی (کلیات جودی) بر کاشی‌نگاره‌های تکیه معاونالملک را مورد مطالعه و تحلیل قرار دهد. هدف پژوهش، بازشناسی نگارههای عاشورایی نسخ کلیات جودی، مرتبط با کاشی‌های تکیه معاون الملک و تحلیل تصویری آن است. روش پژوهش: توصیفی تحلیلی از نوع کتاب خانهای اسنادی است که با مطالعه نسخ چاپ سنگی موجود در کتابخانه ملی و کاشی‌نگاره‌های تکیه معاونالملک با موضوع عاشورا صورت گرفته است. نتیجه گیری: نگارههای عاشورایی کاشی‌های تکیه معاونالملک از تصاویر نسخ چاپ سنگی از جمله طوفان البکاء، اسرارالشهاده، مجالسالمتقین و کلیات جودی بهره برده است. این اثرپذیری در نسخ کلیات جودی بیش از سایر کتب چاپ سنگی مشاهده میشود. تأثیر نه تنها در موضوع، بلکه در شیوه طراحی نیز بارز است. شباهت‌ها در انتخاب صحنه ها و پیکرهها، روایتگری تاریخی و مذهبی، پرداخت تصویری، ترکیب‌بندی و خط گذاری‌های بیانگر دیده میشود. پس زمینه ها در کاشی نگاره‌ها بیشتر مورد توجه بوده و طراحی زنان در این بنا مشهود است. البته در نسخ کلیات جودی، زنان بیش از سایر نسخ، در صحنهها حضور دارند. بیان مفاهیم پایداری و برتری نیروی خیر بر شر و توجه به عملکرد یاران اولیاء از جمله مفاهیم ارزشمندی است که با عناصر تجسمی و تأثیر ترکیب‌بندی های متنوع شاخص شده است.
کاظم ملازاده؛ علیرضا گودرزی
چکیده
پادشاهی الیپی در اوایل هزارۀ نخست ق.م در منطقۀ لرستان شکل گرفته و نقش مهمی در تحولات منطقه، بهویژه در ارتباط با دو دولت رقیب، آشور و ایلام بازی کرده است. بازسازی تاریخ سیاسی پادشاهی الیپی بیشتر متکی بر منابع آشوری است که تنها مقاطع خاص و کوتاهی از حیات این دولت را پوشش می‌دهند. نخستین برخورد ثبت شدة آشوری‌ها با الیپی مربوط به سال ...
بیشتر
پادشاهی الیپی در اوایل هزارۀ نخست ق.م در منطقۀ لرستان شکل گرفته و نقش مهمی در تحولات منطقه، بهویژه در ارتباط با دو دولت رقیب، آشور و ایلام بازی کرده است. بازسازی تاریخ سیاسی پادشاهی الیپی بیشتر متکی بر منابع آشوری است که تنها مقاطع خاص و کوتاهی از حیات این دولت را پوشش می‌دهند. نخستین برخورد ثبت شدة آشوری‌ها با الیپی مربوط به سال 866 ق.م است. از این تاریخ تا حدود 744 ق.م الیپی ایالتی مستقل بود، اما در سالهای بعد به صحنة رقابت آشور و ایلام تبدیل میشود. با توجه به قرابتهای الیپی با ایلام، این پادشاهی بیشتر متحد ایلامیها بوده است. پادشاهی الیپی در نهایت، در اواخر قرن 7 ق.م با قدرتگیری پادشاهی ماد از صحنة تاریخ حذف میشود. در این پژوهش تلاش شده است با استفاده از منابع آشوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات موجود و یاری گرفتن از دادههای باستانشناسی، تاریخ سیاسی پادشاهی الیپی بازسازی شود.
محمدتقی مختاری؛ محمد بیطرفان
چکیده
پس از پیروزی انقلاب مشروطیت زمینههای شکلگیری نهادهای نوین فراهم شد. یکی از مؤلفههای اصلی این نهادها، آشنایی مردم با حقوق سیاسی و اجتماعی خود بود. لذا تشکیل مجلس و نهادهای سیاسی و مدنی در ولایات ایران، ضرورت استقلال سیاسی و اقتصادی کشور را آشکار نمود. طرح تأسیس بانک ملی، به عنوان یکی از دغدغههای مهم نمایندگان مجلس، در راستای ...
بیشتر
پس از پیروزی انقلاب مشروطیت زمینههای شکلگیری نهادهای نوین فراهم شد. یکی از مؤلفههای اصلی این نهادها، آشنایی مردم با حقوق سیاسی و اجتماعی خود بود. لذا تشکیل مجلس و نهادهای سیاسی و مدنی در ولایات ایران، ضرورت استقلال سیاسی و اقتصادی کشور را آشکار نمود. طرح تأسیس بانک ملی، به عنوان یکی از دغدغههای مهم نمایندگان مجلس، در راستای صیانت از مبانی و اساس اقتصاد کشور صورت گرفت. یافتههای پژوهش حاکی از اینست که چندین عامل مهم ضرورت شکلگیری بانک ملی را نزد نمایندگان مجلس تبیین میکرد، که از آن جمله میتوان به مشکلات اولیۀ مالی و اقتصادی و سیطرۀ بیگانگان بر حیات اقتصادی کشور اشاره نمود. این جریان، با موانع و مشکلات بسیاری همراه شد؛ چنانکه فقدان علم و سواد تودۀ مردم، نبود تجربه کافی، عدم امنیت سرمایهگذاری وغیرهازموانععمدۀشکستطرحاولیۀبانکملیبود.روشتحقیق در این جستار توصیفی'تحلیلی است.
علیرضا سلیمان زاده
چکیده
مطالعه دربارۀ تاریخ شاهنشاهی هخامنشی پس از مرگ بنیان‌گذار آن طیّ دو قرن، حاکی از آن است که آنها پس از هرسال ناآرامی خشونت‌آمیز تنها به‌طور متوسط چند سالِ مسالمت‌آمیز را پشت سر گذاشته‌اند که نیازمند آسیب‌شناسی دقیق‌تر از زوایای متفاوتی است. هنگامی که مصریان از مرگ خشایارشا و از کشمکشی که بر سر جانشینی او درگرفته بود، آگاهی یافتند؛ ...
بیشتر
مطالعه دربارۀ تاریخ شاهنشاهی هخامنشی پس از مرگ بنیان‌گذار آن طیّ دو قرن، حاکی از آن است که آنها پس از هرسال ناآرامی خشونت‌آمیز تنها به‌طور متوسط چند سالِ مسالمت‌آمیز را پشت سر گذاشته‌اند که نیازمند آسیب‌شناسی دقیق‌تر از زوایای متفاوتی است. هنگامی که مصریان از مرگ خشایارشا و از کشمکشی که بر سر جانشینی او درگرفته بود، آگاهی یافتند؛ تصمیم گرفتند تا برای استقلال خویش بجنگند. از مطالعۀ منابع باستانی چنین برمی‌آید که شورش مصر در قیاس با عصیان‌های پیشین، بیشترین آسیب‌ها را بر پیکرۀ شاهنشاهی هخامنشی وارد کرده است. انگیزه و هدف تحقیق حاضر، آسیب‌شناسی طغیان مصر درجهت شناسایی ماهیت آن، کشف عوامل و متغیرهای مؤثر در روند ایجاد ثبات و بی‌ثباتی، نحوۀ هم‌گرایی یا واگرایی در ساتراپی مصر دورۀ هخامنشی است؛ مطلبی که در تحقیقات پیشین توجه چندانی بدان نشان داده نشده است. تحقیق ازنظر روش و ماهیت، بهصورت توصیفی-تحلیلی انجام شده است. مستندات موجود در پژوهش بهصورت کتابخانه‌ای گردآوری و ارزیابی شدهاند. دستاورد یا نتیجۀ کلی پژوهش حاضر، حاکی از آن است که نوعی بی‌ثباتی سیاسی در ساتراپی مصر وجود داشته که در عام‌ترین مفهوم آن، عبارت از ناپایداری قدرت سیاسی مستقر و جابه‌جایی موقتی مناصب بازیگران سیاسی بوده است.
