Document Type : Research Paper

Author

استادیار گروه تاریخ دانشگاه فرهنگیان

Abstract

Cotton is one of the most important agricultural products that have a major role in agricultural economy and textile industry. Cotton cultivation, if had been taken place in Iran in so many years ego, but in the second half of the nineteenth century, due to the expansion of the external trade and incorporation of Iran’s economy with the world economy markets, its importance was high up, and its exports was affected by fall and rise of traditional and moderntextile industries. In this article, with approach to the Wallerstein’s hypothesis in his “modern world system”, the role of cotton in Iran economy have been studied from the second half of nineteenth century to the Second World War. The result of this study shows that has been a inversed relation between the rise of cotton export and rise of textile import, or in other words, between the de-industrialization and the sale of raw materials. finally, the reaction of some Iranian merchants to this subject, and Iran government effort for the establishment of modern industry, was the reflection of the world economy system external changes that the textile industries was made up the pioneer of the other industries in this period.

Keywords

اشرف، احمد، موانع توسعۀ سرمایه‌داری در ایران‌، تهران، زمینه، 1359.
اعتماد‌السلطنه، محمدحسن­خان، تاریخ منتظم ناصری، جلد 3، 1300 هـ.ق.
بهرامی، تقی، جغرافیای کشاورزی ایران، تهران، دانشگاه تهران، 1333.
تحویلدار، میرزاحسین‌خان، جغرافیای اصفهان، به‌کوشش منوچهر ستوده، تهران، 1342.
جمالز‌اده، محمدعلی، گنج شایگان یا اوضاع اقتصادی ایران، بنیاد موقوفات ایرج افشار، تهران، 1376.
رشیدی، علی، تحولات صدساله اقتصاد ایران در سایه روابط بین‌المللی، تهران، روزنه‌کار، 1386.
زاهدی، علی، لزوم پروگرام صنعتی شدن ایران و صنایع ایران بعد از جنگ، تهران، 1310.
سوداگر، محمدرضا، رشدروابط سرمایه‌داری در ایران (مرحله انتقالی 1304-1340)، تهران، فرزین، 1357.
سیف، احمد، قرن گمشده: اقتصاد و جامعه ایران قرن نوزدهم، نی، 1387.
شمیم، علی‌اصغر، ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران، افکار، 1374.
طاهر­احمدی، محمود‌، روابط ایران و شوروی در دوره رضاشاه، تهران، وزارت خارجه، 1384.
عیسوی، چارلز، تاریخ اقتصادی ایران در عصر قاجار (1332-1215‌هـ.ق)، ترجمه یعقوب آژند، تهران، گستره، 1362.
کرزن، جرج ناتانیل، ایران و قضیۀ ایران، ترجمه وحید مازندرانی، تهران، بنگاه نشر و ترجمه کتاب، 1350.
کیهان، مسعود، جغرافیای اقتصادی ایران، تهران، جعفری، 1316.
گلیدو، آ.اچ. اوضاع اقتصادی ایران در قرن بیستم، ترجمه معصومه جمشیدی و ...،تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1376.
لنچافسکی (لزنوسکی)، جرج، رقابت روسیه و انگلستان در ایران، ترجمه اسماعیل رائین، تهران جاویدان خرد، 1377.
مرکز اسناد ریاست جمهوری، گزارش‌های ایالات و ولایات از اوضاع اجتماعی و اقتصادی ایران در سال 1310، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1383.
میلسپو آرتور، هشتمین راپورت رئیس کل مالیه ایران، تهران، مجلس، 1303.
میلسپو، آرتور، نهمین راپورت رئیس‌کل مالیه ایران، تهران، مجلس، 1303.
میلسپو، آرتور، مأموریت آمریکایی‌ها در ایران، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران، پیام، 1356.
واقفی، حسین و محمدرضا مرعشی، پنبه: کشاورزی و بازرگانی، تهران، رنگین،1353.
هاکس، مریت، ایران: افسانه و واقعیت، ترجمه محمدحسین نظری‌نژاد، محمدتقی اکبری و احمد نمایی، مشهد، آستان قدس، 1371.
سازمان اسنادملی، اسناد شماره 28/35000911؛ سند شماره 29000434، 357ن5آب؛ سند شماره 64477- 118007؛ سند شماره 32032/ 2930 ص 14 و 15؛ سند شماره 96/ 26000
اسناد وزارت خارجه، سال 1314،کارتن 52، پرونده 72.
روزنامه اطلاعات، 11 خرداد، شماره 1330، ص 3،1310.
روزنامه دولت علیه ایران، صص 550، رجب 1278/ سپتامبر 1861، و همان، ص. 692، 26 ذی‌الحجه 1280/ ژوئن 1864
روزنامه وقایع اتفاقیه، شماره 36‌، 56، 65، 79 و 85 سال 1267.
مجله بانک ملی، شماره 12 خرداد 1316؛ شماره 13، تیرماه 1316؛ شماره 16، مهر 1316؛ شماره 17، آبان 1316؛ شماره 21، اسفند 1316؛ شماره 23، فروردین 1317؛ شماره 24، خرداد 1317؛ شماره 34، فروردین 1318.
مجله مدرسه عالی فلاحت کرج، شماره اول اسفند 1309؛ سال سوم شماره 5، تیرماه 1314؛ سال سوم شماره هفتم شهریور 1314؛ سال سوم، شماره دهم، آذرماه 1315.
نامه کشاورزی، سال نهم، شماره4، 1320.
Bonne, Alfred.State and Economics in the Middle East, Rutledge, London, 1948.
Burrell, R. M. (ed). Iran Political Diaries,London, Archive editions, vol.7, 1997.
Fateh,  Moustafa. Economic Position of Persia, London.1926.
Floor, Willem.Persian Textile Industry, Its Products and Their Use (1500-1925), (Paris: L’Harmattan), 1999.
______ . Agriculture in Qajar Iran, Mage Publishers, Washington, DC. 2003.
League of Nations.Commission of enquiry into the production of opium in Persian Government on the report, publication department of League of Nations, 1927.
______ . International Statistical Yearbook1926, Geneva 1927, 1927.
______.International Statistical Yearbook 1926, Geneva 1936,1936.
Sayf, Ahmad, Iranian Handicrafts in the Nineteenth Century: A Note, Middle east Studies, vol. 37, No. 3, Jul. 2003, p. 56,2003.
Millspough, A.C. The Financial and Economic Situation of Persia 1926, New York.1926.
Simmonds, S.Economic Conditions of Iran (Persia), Department of overseas trade, London.19.