Document Type : Research Paper

Authors

1 Ph.D Candidate in History of Iran after Islam, University of Tarbiat Modares

2 Assistant Proessor in History, University of Tarbiat Modares

Abstract

Gilan witnessed significant social movements during the reign of Safavids. This was due to the factors like specific climatic conditions, proximity to the sea, presence of massive forests and thickets, powerful local families, mass production of silk, the high income of the province through the trade of this product and the distinctive approach of the government to this area. However, when the inheritance privileges of the local governors were compromised and the heavy and cruel taxes imposed on various classes of the society, and when the Safavid policies and programs in the field of economy and the administrating manners of the province, including privatization of fertile lands, creating monopoly on silk trade and establishment of non-native groups such as Georgians, Armenians and Qizilbash tribes were implemented  the local families, urban classes and peasants in Gilan were united against the Safavid government. Through a descriptive-analytic method and inspired by Eric Olin Wright's class analysis methodology, it has been tries in present study to explore the typology of Gilan movements and to explain why and how they evolved. The research claim is that the Gilan movements included a vast range of tribal-urban, tribal- peasant, and peasant movements, and the changes happened in the Safavid government's approach to the economic and political policies towards this profitable province resulted in suppression of urban families, emergence of other types of movements and bring new demands up.

Keywords

 ابی­صعب، رولاجردی، تغییر مذهب در ایران، ترجمة منصور صفت­گل، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1396.
افوشته­ای نظنزی، محمود بن هدایت الله، نقاوه الآثار فی ذکر الاخیار فی تاریخ الصفویه، تصحیح احسان اشراقی، چاپ دوم، تهران، علمی و فرهنگی، 1373.
اُلین­رایت، اریک و همکاران، رویکردهایی به تحلیل طبقاتی، مترجم یوسف صفاری، تهران، لاهیتا، 1395.
اولئاریوس، آدام، سفرنامة اولئاریوس، مترجم احمد بهپور، تهران، سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار، 1363.
 بدلیسی، شرف­خان، شرفنامه، مصحح ولادیمیر زرنوف، چاپ دوم، تهران، اساطیر، 1377.
پارکین، فرانک، ماکس وبر، مترجم شهناز مسمی­پرست، چاپ سوم، تهران، ققنوس، 1395.
تیلی، چارلز، از بسیج تا انقلاب، مترجم علی مرشدی­زاد، چاپ دوم، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، 1388.
تیلی، چارلز، جنبش‌های اجتماعی، مترجم علی مرشدی­زاد، تهران، دانشگاه امام صادق، 1389.
جنابدی، میرزابیگ، روضه الصفویه، مصحح غلامرضا طباطبایی­مجد، تهران، بنیاد موقوفات دکتر افشار، 1378.
چاپمن، لورنس، «سفرنامه لورنس چاپمن»، در کتاب سفرنامه­های انگلیسی­ها در ایران، مترجم ساسان طهماسبی، قم، مجمع ذخایر اسلامی، 175-186، 1396.
حسینی استرآبادی، سیدحسین بن مرتضی، از شیخ­صفی تا شاه­صفی، مصحح احسان اشراقی، تهران، انتشارات علمی، 1366.
حسینی، خورشاه بن قباد، تاریخ ایلچی نظام­­شاه، مصححان محمدرضا نصیری و کوئیجی هانه­دا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1379.
خواجگی­اصفهانی، محمدمعصوم، خلاصة­السیر، مصحح ایرج افشار، تهران، انتشارات علمی، 1368.
راس، وینکلاو و الکساندرا هاوسون، «جنبش‌های اجتماعی مهم»، نظریه­های جنبش اجتماعی، ترجمة سعید خاوری­نژاد، تهران، فلات، 71-85، 1396.
روملو، حسن بیک، احسن التواریخ، مصحح عبدالحسین نوایی، تهران، بابک، 1357.
سیوری، راجر، ایران عصر صفویه، مترجم کامبیز عزیزی، تهران،  سحر، 1366.
فلسفی، نصرالله، زندگانی شاه‌عباس اول، چاپ سوم، تهران، دانشگاه تهران، 1353.
فلین، سیمون، «انواع جنبش‌های اجتماعی»، نظریه­های جنبش اجتماعی، ترجمة سعید خاوری­نژاد، تهران، فلات، 31-50، 1396.
فومنی، عبدالفتاح، تاریخ گیلان، مصحح منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1349.
قزوینی، بوداق منشی، جواهر الاخبار، مصحح محسن بهرام نژاد، تهران، میراث مکتوب، 1387.
قمی، قاضی احمد، خلاصة التواریخ، مصحح احسان اشراقی، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1383.
کارری، جملی، سفرنامة کارری، مترجمان عباس نخجوانی و عبدالعلی کارنگ، تبریز، اداره کل فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی، 1348.
گرین ویلر، بنجامین ساموئل، ایران و ایرانیان، مترجم محمدحسین کردبچه، تهران، نشر جاویدان، 1369.
گی روشه، تغییرات اجتماعی، مترجم منصور وثوقی، چاپ 15، تهران، نشر نی، 1383.
 لاهیجی، علی بن شمس­الدین، تاریخ خانی، تصحیح منوچهر ستوده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1352.
منجم­ یزدی، ملاجلال، تاریخ عباسی، مصحح سیف­الله وحیدنیا، تهران، انتشارات وحید، 1366.
 منشی ­ترکمان، اسکندربیک، ذیل عالم آرای عباسی، مصحح سهیلی خوانساری، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1317.
                               ، عالم آرای عباسی، مصحح ایرج افشار، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر، 1382.
 نوزاد، فریدون، نامه­های خان­احمدخان گیلانی، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، 1373.
 نویدی، داریوش، تغییرات اجتماعی اقتصادی در ایران عصر صفوی، مترجم هاشم آقاجری، تهران، نشر نی، 1386.
نویدی­شیرازی، عبدی بیک، تکملة الاخبار، مصحح عبدالحسین نوایی، تهران، نشر نی، 1369.
نیومن، اندرو. جی، ایران صفویه نوزایی امپراتوری ایران، مترجم عیسی عبدی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه، 1393.
واله­قزوینی، محمدیوسف ، ایران در زمان شاه صفی و شاه‌عباس دوم، مصحح محمدرضا نصیری، چاپ دوم، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1382.
 
Floor, Willem, A Fiscal History of Iran in the Safavid and Qajar Periods 1500-1925, Bibliotheca Persica Press, New York, 1999.