نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• فاطمه فریدی مجید

عضو هیات علمی گروه جغرافیای بنیاد ایران شناسی، تهران، ایران

چکیده

تمدن اسلامی در سده‌های سوم تا دهم هجری ق / نهم تا شانزدهم م، به‌عنوان یکی از کانون‌های اصلی تحولات علمی، نقش بی‌بدیلی در گردآوری و گسترش دانش جهانی ایفا کرد. تمدن اسلامی در دوره مذکور، نه‌تنها میراث تمدن‌های یونان، هند، ایران و روم را حفظ کرد، بلکه با نوآوری‌های چشمگیر، منجر به تولید دانش‌های جدید شد. در این میان، دانش جغرافیا و نقشه‌نگاری، به‌عنوان یکی از دستاوردهای ارزشمند این تمدن، جایگاه ویژه‌ای دارد. نقشه‌نگاری اسلامی با اقتباس هوشمندانه از دانش پیشینیان و منابع جغرافیایی نظیر المجسطی و ترکیب آن با یافته‌های جدید در قالب سبک ها و مکاتب مختلف ترسیم نقشه، به‌سرعت به عرصه‌ای پیشرو در علم کارتوگرافی تبدیل شد و میراثی غنی به‌جای گذاشت. پس از قرون وسطی، اروپاییان با انگیزه کشف سرزمین های جدید، نیازمند نقشه ها و متون جغرافیایی دقیق بودند و توانستند بخش اعظمی از آن را از میان سرمایه های علمی جغرافیایی مسلمانان به دست آورند. نقطه عطف این جابجایی تمدنی در جزیره سیسیل رخ داد، اگرچه اروپا از یکی دو قرن پیش با آثار جغرافیایی مسلمانان آشنا شده بود. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق تاریخی و تحلیل تطبیقی، با هدف بررسی نقش و تأثیر نقشه‌نگاری دورۀ اسلامی بر کارتوگرافی مدرن اروپا، به تحلیل وضعیت نقشه‌نگاری در هر دو حوزۀ تمدنی و فرایند و راه های انتقال دانش نقشه‌نگاری از اسلام به غرب اروپا می‌پردازد. این مطالعه اهمیت تعاملات فرهنگی و علمی بین تمدن‌ها را برجسته می‌سازد و نشان می‌دهد که نقشه‌نگاری اسلامی یکی از پایه‌های کارتوگرافی مدرن اروپا به‌حساب می‌آید.

کلیدواژه‌ها

• نقشه‌نگاری
• مسلمانان
• اروپا
• میراث
• قرون وسطی
• انتقال دانش

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

The Cartographic Heritage of Islamic Lands, in European Cartography

نویسنده [English]

• Fatemeh Faridi Majid

Faculty member, Geography Department, Iranology Foundation, Tehran, Iran

چکیده [English]

Islamic civilization, as one of the main centers of scientific and civilizational developments in the third to tenth centuries AH/ninth to sixteenth centuries AD, played an unparalleled role in the collection, development, and dissemination of world knowledge. In a large part of the eastern lands and during the aforementioned period, Islamic civilization not only preserved the heritage of the Greek, Indian, Iranian, and Roman civilizations, but also led to the production of new knowledge with remarkable innovations. Among them, the knowledge of geography and cartography, as one of the valuable achievements of this civilization, has a special place. Islamic cartography, by intelligently adapting the knowledge of its predecessors and being fully aware of geographical sources such as Ptolemy's Almagest, and combining it with new findings in the form of different styles and schools of map drawing, quickly became a leading field in the science of cartography and left a rich legacy for other civilizations. After the Middle Ages, Europeans, motivated by the discovery of new lands, needed accurate and scientific maps and geographical texts, and they were able to obtain a large part of them from the scientific geographical capital of Muslims. The turning point of this civilizational shift occurred on the island of "Sicily", although Europe had been familiar with Muslim geographical works for a century or two earlier. This study, using the method of historical research and comparative analysis, aims to examine the role and impact of cartography during the Islamic period on modern European cartography, and analyzes the status of cartography in both civilizational areas and the process and ways of transferring cartographic knowledge from the East (Islam) to the West (Europe). This study highlights the importance of cultural and scientific interactions between civilizations and shows that Islamic cartography is one of the foundations of modern European cartography.

کلیدواژه‌ها [English]

• Cartography
• Muslims
• Europe
• heritage
• Middle Ages
• Islamic knowledge