نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• اسماعیل مطلوب‌کاری

پژوهشگر و مدرس مدعو در دانشگاه تهران

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل تاریخی سکه‌نوشتة l’st است که بر مسکوک‌های سده‌های چهارم و پنجم ساسانی ضرب شده است. نگارنده می‌کوشد تا با استناد به مطالعات متنی و تحلیل تاریخی به این پرسش پاسخ دهد که دلیل ضرب این سکه‌نوشته بر مسکوک‌ها در یک دورة مشخص و محدود از تاریخ ساسانی چیست؟ و در ادامه این فرضیه را مطرح می‌کند که سکه‌نوشتة l’st، که حرف‌نوشتة واژة rāst ، به معنی مستقیم و درست است، نه‌تنها با مفهوم عدالت مرتبط است، بلکه می‌تواند اشاره‌ای به راست‌دینی مبتنی بر ثنویت زردشتی از جانب شخص شاهنشاه باشد که مفهومی دینی- اخلاقی است و نقشی مهم در آموزه‌های زردشتی دارد.به نظر می‌رسد که در شرایط بحرانی پایان سدة چهارم و ابتدای سدة پنجم، که قلمرو ساسانی مورد تهاجم اقوام بیابان‌گرد شرقی قرار داشت و ساختارهای حکومتی سستی گرفته بودند، دربار ساسانی نیازمند همراهی و حمایت مستحکم‌ترین نهاد موجود یعنی نهاد دین زردشتی بود. ضرب عنوان rāst بر مسکوک‌های شاهنشاهان این دوره، نشان‌دهندة کوشش دربار ساسانی در جذب مخاطبان زردشتی، به‌ویژه موبدان، و کسب مشروعیت بود. همچنین به‌نظر می‌رسد که واژگان و ترکیباتی که در ساخت آنها واژة rāst بکار رفته است، بیش از آن‌که به اصطلاحات فنی علم حقوق پرداخته باشند، به جنبة دینی- اخلاقی مفهوم عدالت توجه کرده‌اند. شرط برقراری عدالت از شروط مهم مشروعیت‌ حاکمان بود که به مبانی اندیشة سیاسی در سرزمین‌های شرقی خلافت اسلامی منتقل شده است.

کلیدواژه‌ها

• ایران
• راست‌دینی
• ساسانیان
• عدالت
• مشروعیت

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

Studying the Concept of Justice on Sasanian Coins: A Historical Analysis of the legend "l’st"

نویسنده [English]

• Esmaeil Matloubkari

Researcher and Adjunct at the University of Tehran

چکیده [English]

This article is dedicated to the meaning, concept, and reason for minting the legend "l’st" on the coins of several Sasanian Kings of Kings in the fourth and fifth centuries CE. The author has attempted to answer the question of why this legend was minted on Sasanian coins, based on textual studies, epigraphic sources, and historical analysis. Furthermore, the hypothesis is proposed that the legend "l’st”, transliteration of rāst, is not only related to the concept of justice but may also indicate the Kings of Kings’ adherence to personal orthodoxy (rāst-dēnīh), which plays an important role in Zoroastrian teachings.

It seems that in the critical conditions of the late fourth century and early fifth century, when the Sasanian court needed the support and cooperation of the Zoroastrian religious institution, the minting of the title rāst on the coins of the Kings of Kings of this period indicates the Sasanian court’s efforts to attract Zoroastrian audiences, especially the clergy, and to gain legitimacy. Additionally, it appears that the words and compounds in which the term rāst is used have focused more on the religious-moral aspect of justice rather than on the technical terms of legal science.

Textual evidence, both in Middle Persian Zoroastrian texts and in Islamic texts, indicates the continuity of the claim to justice by rulers throughout the Sasanian era and its transfer to the Islamic period.

کلیدواژه‌ها [English]

• Iran
• Justice
• Legitimacy
• rāst-dēnīh
• Sasanian