نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مسعود بطحائی ¹
• کلثوم غضنفری ²
• حسین قنبری احمدآباد ³

¹ گروه تاریخ دانشگاه تهران

² دانشگاه تهران

³ دانشکدگان هنر های زیبا / دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی

چکیده

مطالعه در حوزه‌ی موسیقی باستان به‌ویژه در تمدن‌هایی مانند ایلام به علت کمبود اسناد مکتوب، با دشواری‌هایی همراه است. ایلام باستان، که طی بیش از دو هزار سال در تعامل مستمر با تمدن‌هایی چون سومر، بابل، آشور و هخامنشی قرار داشت، در تاریخ موسیقی ایران، کمتر مورد پژوهش قرار گرفته و تحقیقات انجام شده در این حوزه بیشتر درباره‌ی سازشناسی و کارکرد آن بوده است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی–تحلیلی و روش مقایسه‌ای و با بهره‌گیری از شواهد مادی همچون نقش‌برجسته‌ها، مُهرها و کتیبه‌ها و سازها و نیز منابع مکتوب کتابخانه‌ای و مقایسه اطلاعات بدست آمده با تمدن‌های همجوار و باستانی، به پرسش‌هایی بنیادین در باب ساختار فیزیکی سازها و مضراب‌زنی، نوع گام‌های مورد استفاده، شیوه‌های گروه‌نوازی و بافت موسیقایی ایلام باستان می‌پردازد. همچنین این پژوهش با طرح فرضیه‌هایی درباره‌ی بافت موسیقایی (مونوفونیک/هتروفونیک) و نظام گامی احتمالی (چهارنتی و هفت‌نتی) و وجود نت ترایتون در گام‌های میان‌رودان، تلاش دارد تا حد قابل توان، تصویری از موسیقی ایلام باستان ارائه دهد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که موسیقی در ایلام، علی‌رغم فقدان منابع مستقیم، دارای جایگاهی ساختارمند و مرتبط با آیین‌ها بوده و با بازخوانی دقیق داده‌های تصویری و باستان‌شناختی، می‌توان به بازسازی نسبی از وضعیت موسیقایی این تمدن دست یافت.

کلیدواژه‌ها

• موسیقی
• ایلام
• نقش برجسته
• بافت موسیقایی
• گام
• هتروفونیک
• مونوفونیک

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

An Examination of the Structure, Texture, and Scale System of Elamite Music

نویسندگان [English]

• Masoud Bathaei ¹
• Kolsoum Ghazanfari ²
• Hossein Ghanbari Ahmadabad ³

¹ Dep. of History, University of Tehran

² University of Tehran

³ College of Fine Arts / Faculty of Performing Arts and Music

چکیده [English]

Research in the field of ancient music, particularly in civilizations like Elam, faces difficulties due to a scarcity of written documents. Elam, which was in continuous interaction for over two thousand years with civilizations such as Sumer, Babylon, Assyria, and the Achaemenids, has been less studied in the history of Iranian music, and the research conducted in this area has primarily focused on organology and the function of instruments. The present study, employing a descriptive-analytical approach and a comparative method, utilizes material evidence such as reliefs, seals, inscriptions, and instruments, along with written library sources. By comparing the obtained information with neighboring and ancient civilizations, it addresses fundamental questions regarding the physical structure of instruments and plectrum use, the types of scales employed, ensemble performance practices, and the musical texture of ancient Elam. Furthermore, by proposing hypotheses about the musical texture (monophonic/heterophonic) and the probable scale system (tetratonic and heptatonic), as well as the existence of the tritone in Mesopotamian scales, this research attempts to provide, to the extent possible, a picture of ancient Elamite music. The results of this study indicate that music in Elam, despite the lack of direct sources, had a structured position and was connected to rituals. Through a meticulous re-examination of visual and archaeological data, a partial reconstruction of the musical situation of this civilization can be achieved.

کلیدواژه‌ها [English]

• Music
• Elam
• Rock Relief
• Musical Texture
• Scale
• Heterophonic
• Monophonic