Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor of Human Sciences and Cultural Studies

2 Assistant Professor, Department of History of Imam Khomeini and Islamic Revolution Research Institute

3 PhD in History of the Islamic Revolution, Imam Khomeini Research Institute and the Islamic Revolution

Abstract

One of the challenges of the constitutional movement was the drafting and approval of the Constitution. Based on the second article of the amendment to the Constitution, five qualified mujtahids were responsible for legislative processes. During the drafting of the constitution, Sheikh Fazlollah Nouri proposed the supervision of a board of mujtahids. It was approved by the legislators as the second article of the amendment to the constitution. The question is why the intellectual faction of the first National Consultative Assembly, who insisted on the separation of religion from politics and opposed to the interference of mullahs in politics, accepted this article which allowed the supervision of a number of mullahs on parliamentary bills. This paper claims that the intellectual faction did not approve of this supervision, but they accepted it only because they intended to silence the religionists. It argues that the legislators of the intellectual faction were in fact forced to accept the supervision of mullahs on the parliamentary bills since they were under the pressure of the religionists outside and inside the parliament who would have accused them of being Baha’is or atheists if they had showed any disagreement with Nouri’s proposition.

Keywords

آجودانی، ماشالله، مشروطۀ ایرانی، چاپ هشتم، تهران، اختران، 1382.
آدمیت، فریدون، فکر آزادی و مقدمۀ نهضت مشروطیت، تهران، سخن، 1340.
ـــــــــــــــ، ایدئولوژی نهضت مشروطیت، تهران، پیام، 1355.
آوری، پیتر، تاریخ معاصر ایران از تأسیس تا انقراض سلسلۀ قاجاریه، ترجمۀ محمد رفیعی­مهرآبادی، تهران، 1363.
اتحادیه، منصوره، پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت (دوره­های یکم و دوم مجلس شورای ملی)، تهران، کتاب سیامک، 1381.
احتشام، میرزا محمود­خان، خاطرات، به کوشش سید محمدمهدی موسوی، زوار، 1367.
امین، حسن، «ایران‌شناسی مرجعیت و سیاست: کارنامۀ سید ابوالحسن اصفهانی مرجع تقلید»، حافظ، شمارۀ 30 ، تیر 1385.
انصاری، مهدی، شیخ فضل‌الله نوری و مشروطیت، (رویارویی دو اندیشه)، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر، 1392.
ترکمان، محمد، «سیر تطور اصل دوم متمم قانون اساسی در دورۀ دوم تقنینیه»، تاریخ معاصر ایران (کتاب دوم)، تهران، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، 1369.
ـــــــــــــــ، رسایل، اعلامیه­ها، مکتوبات،... روزنامۀ شیخ شهید فضل‌الله نوری، جلد دوم، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1362.
حائری، عبدالهادی، تشیع و مشروطیت در ایران، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر، 1392.
حقانی، موسی، «نامۀ شیخ فضل­الله نوری به فرزندش ضیاءالدین»، مندرج در هادی­نامه: ارج­نامۀ مقام علمی و فر هنگی استاد سید هادی خسروشاهی، به کوشش رسول جعفریان، قم، مورخ، 1399.
خانی، محمد، «نظارت مجتهدان بر قانون اساسی مشروطه، نمونۀ آیت­الله سیدابوالحسن اصفهانی»، پیام بهارستان، دورۀ جدید، شمارۀ 10، سال سوم، زمستان 1389.
دانش­کیا، محمد­حسین، «بررسی اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه»، مطالعات انقلاب اسلامی، شمارۀ 16، سال پنجم، بهار 1388.
دولت‌آبادی، یحیی، حیات یحیی، چاپ سوم، تهران، عطار فردوس، 1371.
ذاکری، علی­اکبر، «اولین انتخاب و آخرین تلاش­ها برای تعیین مجتهدان ناظر بر مجلس مشروطیت»، حوزه، دورۀ 28، شمارۀ 161، پاییز 1390.
رحیمی، مصطفی، قانون اساسی ایران و اصول دموکراسی، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر، 1357.
روزنامۀ حبل المتین، سال اول، شمارۀ40، 1 جمادی­الاول 1325
ــــــــــــــــــــ، سال اول، شمارۀ 42، 4 جمادی‌الاول 1325.
ــــــــــــــــــــ، سال اول، شمارۀ 43، 5 جمادی‌الاول 1325.
روزنامۀ صبح صادق، سال اول، شمارۀ 48، 21 ربیع­الثانی 1325ق.
زرگری نژاد، غلامحسین، رسایل مشروطیت، تهران، موسسۀ تحقیقات و توسعه علوم انسانی‏، 1390.
ـــــــــــــــــــــــ، رسایل مشروطیت، تهران، کویر، 1374.
زرنگ، محمد، تحول نظام قضایی ایران، جلد اول: از مشروطه تا سقوط رضاشاه (1285-1320هـ.ش.)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1381.
ضمیران، محمد، عبادی، شیرین، سنت و تجدد در حقوق ایران، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1375.
فلور، ویلم، بنایی، امین،  نظام قضایی عصر قاجار و پهلوی، ترجمۀ حسن زندیه، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.، 1388.
فیرحی، داود، فقه و سیاست در ایران معاصر، جلد اول، چاپ سوم، تهران، نی، 1392.
کدیور، محسن، حکومت ولایی، چاپ پنجم، تهران، نی، 1378.
کسروی، احمد، تاریخ مشروطۀ ایران، چاپ شانزدهم، تهران، امیرکبیر، 1363.
ــــــــــــــ، تاریخ هیجده سالۀ آذربایجان، تهران، امیرکبیر، 1376.
مذاکرات مجلس شورای ملی، دورۀ اول، جلسۀ 10 ربیع‌الثانی 1325
ــــــــــــــــــــــــــــ، دورۀ اول، جلسۀ 29 ربیع‌الثانی 1325
ــــــــــــــــــــــــــــ، دورۀ اول، جلسۀ 3 جمادی‌الاول 1325
ــــــــــــــــــــــــــــ، دورۀ اول، جلسۀ 6 ربیع‌الثانی 1325
ــــــــــــــــــــــــــــ، دورۀ اول، جلسۀ غره (اول) جمادی‌الاول 1325.
ــــــــــــــــــــــــــــ، دورۀ اول، جلسۀ20 جمادی‌الاولی 1325.
ــــــــــــــــــــــــــــ، دورۀ اول، جلسۀ 28 ذی‌حجه 1324.
ــــــــــــــــــــــــــــ، دورۀ اول، جلسۀ 25 صفر 1325.
معاصر، حسن، تاریخ استقرار مشروطیت، تهران، ابن‌سینا، 1353.
ملائی­توانی، علیرضا، مشروطه و جمهوری، ریشه‌های نابسامانی نظم دموکراتیک در ایران (1305-1284)، تهران، گستره، 1381.
ملک­زاده، مهدی، تاریخ انقلاب مشروطۀ ایران، تهران، بی­نا، 1328.
مؤمنی، باقر، دین و دولت در عصر مشروطیت، چاپ دوم، سوئد، باران، 1998.
هدایت، مهدی قلی­خان (مخبرالسلطنه)، خاطرات و خطرات، تهران، زوار، 1375.