Document Type : Research Paper
Author
Assistant Professor, Department of History, Payam Noor University, Tehran, Iran.
10.22059/jhss.2023.359088.473635
Abstract
Throughout its history, the Pars Sea has been regarded as one of the communication routes between East and West Asian economic regions. By facilitating the transfer of goods, this sea served as the trade link between this region, and it was regarded a part of these connections, which were situated at the edge of the economy of the Indian Ocean. This role persisted with the rise of Hormuz, but the nature and structure of relationships changed. At this point, the Persian Sea itself became an independent economic region and acquired some independence from the Indian Ocean; according to Wallerstein, it shifted from a semi-peripheral to a central position. Currently, the Pars Tavantes Sea should establish a balanced and reciprocal relationship with other global sectors. Why and how did this transformation occur? How did the authorities of Hormuz effect this transformation? This article attempts to address these questions using a descriptive-analytical approach and a historical perspective in order to pave the way for this transformation. This research revealed that Hormuz rulers, with a correct comprehension of the ties and significance of the Persian Sea, attempted to use the available tools to establish an independent domain, with varying degrees of success. Traditional trade sea routes and trade hubs in the Persian Sea were among these instruments. This research also revealed that, contrary to the belief of Wallerstein's supporters, who in their studies of the economic worlds of other regions did not identify political concentration as one of their characteristics, politics and the concentration of political power were the most influential factors in the formation of the Persian Sea's economic world. By establishing political power and destroying other independent commercial centers, the kings of Hormuz were able to transform the Persian Sea into a separate economic realm.
Keywords
Main Subjects
منابع
آقامحمد زنجانی، مهدی (1382). اسناد روابط تاریخی ایران و پرتغال، سال‌های 1500 تا 1758 م. تهران: مرکز اسناد و خدمات پژوهشی.
ابن‌اثیر، عزالدین ابوالحسن (1385 ق). الکامل فی التاریخ. بیروت: دار صادر.
ابن‌بطوطه محمد بن عبدالله (1376). سفرنامۀ ابن‌بطوطه. ترجمۀ محمدعلی موحد. تهران: آگه.
ابن‌بطوطه، محمد بن عبدالله (1417). رحله ابن‌بطوطه. عبدالهادی تازی. ریاض: آکادیمیه المملکه المغربیه.
ابن‌بلخی (1363). فارس نامه. به اهتمام و تصحیح گای لسترنج و آرنولد نیکلسون. تهران: دنیای کتاب.
ابن‌حوقل، محمد (1938). صوره الارض. بیروت: دار صادر.
ابن‌خردادبه، عبدالله بن عبدالله (1370). المسالک و الممالک. ترجمۀ حسن قره‌جانلو. تهران: نشر نو.
ابن‌خردادبه، عبدالله بن عبدالله (1371). مسالک و ممالک. ترجمۀ سعید خاکرند. تهران: مؤسسۀ فرهنگی حنفا.
ابن‌مجاور، یوسف بن یعقوب (1996). تاریخ المستبصر. مصحح ممدوح حسن محمد. قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه.
ابوالفداء، اسماعیل بن علی (2007). تقویم البلدان. قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه.
ادریسی، محمد بن محمد (1409 ق). نزهه المشتاق فی افتراق الآفاق. بیروت: عالم الکتب.
ازکوی، سرحان بن سعید (1426 ق). تاریخ عمان. تصحیح عبدالحمید حبیب قیسی. عمان: وزاره التراث و الثقافه.
اصطخری، ابراهیم بن محمد (2004). المسالک و الممالک. تصحیح محمدجابر عبدالعال حینی. قاهره: الهیئه العامه لقصور الثقافه.
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم (1368). مسالک و ممالک. به کوشش ایرج افشار. تهران: علمی و فرهنگی.
اکبرزاده، داریوش (1382). کتیبه‌های پهلوی اشکانی (پارتی). دفتر دوم. تهران: پاژینه.
الله‌یاری، فریدون (1386). بررسی تحلیلی اهداف راهبردی نظام ساسانی و اقدام نظامی خسرو اول در یمن. نشریۀ علوم انسانی دانشگاه الزهراء، 17(66)، 1-20.
بازماندگان خمیری، احمد (1400). حیات اجتماعی-اقتصادی یهودیان بنادر و جزایر خلیج‌فارس در دورۀ صفویه. پژوهش‌های تاریخی، 13(3)، 55-72.
بامخرمه الهجرانی، ابی محمدالطیب (1428 ق). قلاده النحر فی وفیات اعیان الدهر. تحقیق بوجمعه مکری و خالد زواری. جده: دارالمنهاج.
بنیامین تودولایی، رابی (1380). سفرنامۀ رابی بنیامین تودولایی. ترجمۀ مهوش ناطق. تهران: کارنگ.
تنوخی، حسن بن علی (1403 ق). نشوار المحاضره. تحقیق محمود شالجی. بیروت: دارصادر.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله (1375). جغرافیای حافظ ابرو. مصحح صادق سجادی. تهران: میراث مکتوب.
حورانی، جورج فضلو (بی‌تا). العرب و الملاحه فی محیط الهندی فی العصور القدیمه و اوائل القرون الوسطی. ترجمه السید یعقوب بکر. قاهره: مکتبه الانجلو المصریه.
خوری، ابراهیم و التدمری، احمدجلال (1420 ق). سلطنه هرمز العربیه. رأس الخیمه: مرکز الدراسات و الوثائق.
خیراندیش، عبدالرسول (1381). پرتغالی‌ها و اقتصاد دریایی ایران. تاریخ روابط خارجی، 10، 107-116.
سمرقندی، عبدالرزاق بن اسحاق (1372). مطلع سعدین و مجمع بحرین. تصحیح محمد شفیع. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شبانکاره‌ای، محمد (1376). مجمع الانساب. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر.
شفیعی، نوذر (1382). بازخوانی نظریۀ سیستم جهانی از دیدگاه والرشتاین. مصباح، 47، 37-56.
شوقی عبدالقوی (1990). تجاره المحیط الهندی فی عصر السیاده الاسلامی. الکویت: المجلس الوطنی للثقافه و الفنون.
صباغ، محمد راغب (1408 ق). النبلاء بتاریخ حلب الشهباء. حلب: دار القلم العربی.
عبدالله الحارثی، ناصر بن سلیمان (1990 م). بنونبهان فی عمان و الاوضاع الاقتصادی فی عصرهم. قاهره: جامعه القاهره.
قائم‌مقامی، جهانگیر (بی‌تا). بحرین و مسائل خلیج‌فارس. تهران: بی‌نا.
کاره، بارتلمی (1387). سفرنامۀ آبه کاره در ایران. ترجمۀ احمد بازماندگان خمیری. تهران: گلگشت.
کاوتس، رالف (1392). چشم‌اندازهایی از جادۀ ابریشم دریایی از خلیج‌فارس تا دریای شرقی چین. ترجمۀ محمدباقر وثوقی و پریسا صیادی. تهران: پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
گنجی، محمدحسن، انوری، امیرهوشنگ، وثوقی، محمدباقر، حبیبی، حسن، صفی‌نژاد، جواد و فریدی‌مجید، فاطمه (1386). توصیف خلیج‌فارس در نقشه‌های تاریخی. تهران: بنیاد ایران‌شناسی.
لاری شیرازی، روح‌الله (1389). شرفنامه (مکاتبات دیوانی ایالت فارس و لارستان در دورۀ صفویه). تصحیح محمدباقر وثوقی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
لباف خانیکی، میثم، فیروزمندی، بهمن و خسروزاده، علیرضا (1392). حضور ساسانیان در کرانه‌های خلیج‌فارس بر پایۀ گزارش‌های تاریخی و مطالعاتی باستان‌شناسی. پژوهش‌های ایران‌شناسی، 3(2)، 73-92.
لیلی عبدالجواد، اسماعیل (1419 ق). الحیاه فی هرمز فی العصور الوسطی. الواحه، 13، 82-99.
مارکوارت، یوزف (1373). ایرانشهر برمبنای جغرافیای موسی خورنی. ترجمۀ مریم میراحمدی. تهران: اطلاعات.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین (1409 ق). مروج الذهب و معادن الجوهر. تحقیق اسعد اغر. قم: دارالهجره.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. ترجمۀ علی‌نقی منزوی. تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1411 ق). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. بی‌جا: مکتبه مدبولی.
المقدسی، مطهر بن طاهر (بی‌تا). البدء و التاریخ. بورسعید: مکتبه الثقافه الدینیه.
نطنزی، معین‌الدین (1383). منتخب التواریخ. به اهتمام پروین استخری. تهران: اساطیر.
هاید، دبلیو (1991). تاریخ التجاری فی الشرق الادنی فی العصور الوسطی. ترجمۀ احمد محمد رضا. قاهره: الهیئه المصریه العامه اللکتاب.
هاید، دبلیو (1994). تاریخ التجاری فی الشرق الادنی فی العصور الوسطی. ترجمۀ احمد محمد رضا. قاهره: الهیئه المصریه العامه اللکتاب.
والرشتاین، امانوئل (1388). مقدمه‌ای بر تحلیل نظام‌های جهانی. ترجمه حسین عسگریان. تهران: ابرار معاصر تهران.
وثوقی، محمدباقر (1384). تاریخ خلیج‌فارس و ممالک همجوار. تهران: سمت.
وثوقی، محمدباقر (1380). تاریخ مهاجرت اقوام در خلیج‌فارس. شیراز: همسایه.
وصاف، فضل‌الله بن عبدالله شیرازی (1338). تاریخ وصاف الحضره. تهران: کتابخانۀ ابن‌سینا.
یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله (1995 م). معجم البلدان. بیروت: دار صادر.
Abdullah al-Harithi, N. (1990). Banu Nabhan in Oman and the economic situation in their era. Cairo: Cairo University. (In Arabic)
Abu al-Feda, I. (2007). Calendar of countries. Cairo: Maktaba al-Thaqaf al-Diniyeh. (In Arabic)
Abu-Lughod, J. L. (1991). Before European hegemony: the world system AD 1250-1350. Oxford University Press, USA.
Aghamohammed Zanjani, M. (2003). Documents of historical relations between Iran and Portugal, from 1500 to 1758 AD. Tehran: Center for Documents and Research Services. (In Persian)
Akbarzadeh, D. (2003). Parthian Pahlavi inscriptions. Vol. 2. Tehran: Pajeh. (In Persian)
Allahyari, F. (2007). Analytical study of the strategic objectives of the Sassanid system and the military action of Khosrow I in Yemen. Alzahra University Journal of Humanities, 17(66), 1-20. (In Persian)
Al-Moqadasi, Mutahar bin Taher (No date). Start and date. Port Said: Religious Culture Library. (In Arabic)
Makhramah Al-Hijrani, Abi Muhammad Al-Tayyib (2007). Sacrifice necklace in the deaths of notables of the age. B. Makri & Kh. Zavari. Jaddeh: Dar Al-Minhaj. (In Arabic)
Barendse, R. J. (2000). Trade and state in the Arabian Seas: a survey from the fifteenth to the eighteenth century. Journal of World History, 11(2), 173-225.
Bazmandegan Khamiri, A. (2021). Socio-economic life of Jews of the Ports and Island of the Persian Gulf in the Safavid Period. Journal of Historical Research, 13(3), 55-72. (In Persian)
Benyamin Todolai, R. (2001). Rabbi Benyamin Todolai’s travelogue. Translated by M. Natiq. Tehran: Karang. (In Persian)
Carre, B. (2008). The travels of Abbe Carre, 1672 – 1674. Translated by: A. Bazmandangan Khamiri. Tehran: Golgasht. (In Persian)
Ghaudhury, S., & Morineau, M. (1999). Mechants, Companies and Trad. Cambridge University.
Hafez Abroo, A. (1996). Geography of Hafez Abroo. Corrected by: S. Sajjadi. Tehran: Miras e Maktoob. (In Persian)
Hourani, G. F. (No date). The Arabs and navigation in the Indian Ocean in the ancient and early Middle Ages. Translated by: J. Bakr. Cairo: Anglo Egyptian Bookshop. (In Arabic)
Hyde, W. (1991). History of trade in the Near East in the Middle Ages. Translated by: A. M. Reza. Cairo: The Egyptian General Book Organization. (In Arabic)
Hyde, W. (1994). History of trade in the Near East in the Middle Ages. Translated by: A. M. Reza. Cairo: The Egyptian General Book Organization. (In Arabic)
Ibn Athir, I. (1965). Complete in history. Beirut: Dar Sader. (In Arabic)
Ibn Balkhi (1984). The Farsama Ibnu'l - Balkhi. Edited and corrected by: G. Le Strange & R. A. Nicholson, Tehran: Doniaye Ketab. (In Persian)
Ibn Battuta, M. (1997). Ibn Battuta’s journey. Translated by: M. A. Movhad. Tehran: Agah. (In Persian)
Ibn Battuta, M. (1996). Ibn Battuta’s journey. Abdulhadi Tazi. Riyadh: The Academy of the Kingdom of Morocco. (In Arabic)
Ibn Hoqal, M. (1938). Earth image. Beirut: Dar Sader. (In Arabic)
Ibn Khurdadbeh, A. (1991). States and countries. Translated by: H. Qara-Janlu. Tehran: Nashr e No. (In Persian)
Ibn Khurdadbeh, A. (1992). States and countries. Translated by: S. Khakarand. Tehran: Hanafa Cultural Institute. (In Persian)
Ibn Mojaver, Y. (1996). The history of the clairvoyant. Corrected by: M. H. Muhammad. Cairo: Religious Culture Library. (In Arabic)
Idrisi, M. (1979). Nazeh al-Mushtaq in the difference of the horizons. Beirut: Alam al-Katb. (In Arabic)
Istakhari, Abu Ishaq Ebrahim (1989). States and countries. Iraj Afshar. Tehran: Elmi Farhangi. (In Persian)
Istakhari, I. (2004). Tracts and kingdoms. Corrected by: M. J. Abdel Aal Hini. Cairo: General Authority for Cultural Palaces. (In Arabic)
Izkavi, S. (2005). History of Oman. Corrected by: A. Habib Qaisi. Omman: Ministry of Heritage and Culture. (In Arabic)
Kauz, R. (2013). Aspects of the maritime Silk Road : from the Persian Gulf to the East China Sea. Translated by: M. B. Vosoughi & P. Sayadi. Tehran: Research Center for Islamic History. (In Persian)
Kheairandish, A. (2002). The Portuguese and Iran’s maritime economy. History of Foreign Relations, 10, 107-116. (In Persian)
Khoury, I., & Al-Tadmury, A. J. (1999). Arab Sultanate of Hormuz. Ras al-Khaimah: Studies and Documentation Center. (In Arabic)
Labaf Khaniki, M., Firouzmandi, B., & Khosrowzadeh, A. R. (2013). The presence of the Sassanids in the shores of the Persian Gulf based on historical reports and archaeological studies. Iranian Studies, 3(2), 73-92. (In Persian)
Laili Abd al-Javad, I. (1998). Life in Hormuz in the middle ages. Al-Waha, 13, 82-99. (In Arabic)
Lari Shirazi, R. (2010). Sharafnameh (court correspondence of Fars and Larestan during the Safavid period). Corrected by: M. B. Vosoughi. Tehran: Library, Museum and Documentation Center of the Islamic Council. (In Persian)
Levi, S. (1999). The Indian merchant diaspora in early modern central Asia and Iran. Iranian Studies, 32(4), 483-512.
Maghdasi, A. (1982). Ahsan al-Taqasim fi Ma'arfa al-Aqalim. Translated by: A. N. Monzavi. Tehran: Company of Authors and Translators. (In Persian)
Markwart, J. (1993). Iranshahr based on the geography of Musa Khorni. Translated by: M. Mirahmadi. Tehran: Ettela’at. (In Persian)
Masoudi, Abul Hasan Ali bin Hossein (1988). Moruj al-Zahaab va Maaden Al-Jawhar, research by Asad Aghar, Qom, Dar al-Hijrah. (In Arabic)
Moghadasi, A. (1990). Ahsan al-Taqasim fi Ma'arfa al-Akalim. Madbouly Library. (In Arabic)
Natanzi, M. (2004). Selected histories. P. Astakhari. Tehran: Asatir. (In Persian)
Pires, T. (1944). The Suma oriental of Tuma Pires and Book of Francisco Rodrigues. Translated by: A. Coruesao. Londen: Hakluyt Society.
Qaim Maqami, Jahangir, Bahrain va masael Khalij Fars, Tehran. (In Persian)
Sabbagh, M. R. (1987). The nobles in the history of Aleppo al-Shahba. Aleppo: Dar Al-Qalam Al-Arabi. (In Arabic)
Samarqandi, A. (1993). Saadin entrance and Bahrain complex. corrected by M. Shafi. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies. (In Persian)
Shabankarei, M. (1997). Genealogical complex. Corrected by Mirhashim, updated. Tehran: Amir Kabir. (In Persian)
Shafiei, N. (2003). Rereading the world system theory from Wallerstein’s point of view. Misbah, 47, 37-56. (In Persian)
Shawky Abdel-Qawy (1990). Indian ocean trade in the era of Islamic rule. Kuwait: National Council for Culture and Arts. (In Arabic)
Steensgaard, N. (1973). Carracks, Caravans and Companies. Denmark: Student Litteratur.
Tanukhi, Hasan bin Ali (1982). Lecture snippet. Mahmoud Shalji. Beirut: Dar Sader. (In Arabic)
Teixeira, P. (1967). The travels of Pedro Teixeira with kings of Harmus and extracts from his kings of Persia. Translated by: William F. Sinclair. Lieichiemslein.
Vosoughi, M. B. (2005). History of the Persian Gulf and neighboring countries. Tehran: Samt. (In Persian)
Vosoughi, M. B. (2001). The history of ethnic migration in the Persian Gulf. Shiraz: Hamsayeh. (In Persian)
Ganji, M. H., Anuri, A. H., Vosoughi, M. B., Habibi, H., Safinejad, J., & Faridi Majid, F. (2006). Description of the Persian Gulf in historical maps. Tehran: Iranology Foundation. (In Persian)
Wallerstein, E. (2009). An introduction to global systems analysis. Translated by H. Asgarian. Tehran: Abrar Moaser Tehran. (In Persian)
Wallerstien, I. (1976). The modern world system agriculture and the origins of the european world-economy in the sixteenth century. New York: Acadamic Press.
Wassaf, F. (1959). Wasaf al-Hadrah history. Tehran: Ibn Sina Library. (In Persian)
Yaqut Homavi, Y. (1995). Cities dictionary. Beirut: Dar Sader. (In Arabic)
)