شهرزاد محمدی آئین؛ علی اکبر جعفری؛ علی اکبر کجباف
چکیده
شرایط اقلیمی نامناسب و بحران‌های طبیعی از مهم‌ترین مخاطراتی است که زندگی روستاییان و موجودیت روستاها را در معرض تهدیدهای مختلف قرار می‌دهد. مرگ‌ومیر انسان‌ها و احشام، تخریب خانه‌ها و شبکۀ آب‌های ...
بیشتر
شرایط اقلیمی نامناسب و بحران‌های طبیعی از مهم‌ترین مخاطراتی است که زندگی روستاییان و موجودیت روستاها را در معرض تهدیدهای مختلف قرار می‌دهد. مرگ‌ومیر انسان‌ها و احشام، تخریب خانه‌ها و شبکۀ آب‌های زیرزمینی، ازبین‌رفتن محصولات و کمبود مواد غذایی، فقر، بیکاری و مهاجرت، نمونۀ این تهدیدها است. بررسی اسناد و گزارش‌های موجود از دورۀ پهلوی نشان می‌دهد از میان مخاطرات طبیعی در استان اصفهان، سه بحران خشکسالی، سیل و آفات گیاهی بیشترین تأثیر منفی را در روستاها داشته است. براین‌اساس، پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و بر پایۀ منابع کتابخانه‌ای و اسنادی به این سؤال پاسخ می‌دهد که چرا روستاییان استان اصفهان دورۀ پهلوی در رویارویی با بحران‌های طبیعی، روستاها را ترک می‌کردند. هدف پژوهش، تحلیل آثار بحران‌های خشکسالی، سیل و آفات نباتی بر وضعیت روستاییان استان اصفهان در دورۀ پهلوی (1304-1357) است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد پیامدهای حوادث مزبور از جمله ناپایداری اقتصاد کشاورزی، بیکاری و فقر، بر زندگی روستاییان استان اصفهان در دورۀ پهلوی تأثیر نهاد. کمبود اعتبارات عمرانی روستایی و بخش کشاورزی، نبود نیروی انسانی متخصص در برنامه‌ریزی روستایی و آشنا با مدیریت بحران، تمرکزگرایی و فراهم‌نبودن فرصت شغلی در روستاها نیز اثرات زیان‌آور این عوامل را تقویت می‌کرد. درنتیجه روستاییان فقیر با توجه به ازدست‌دادن حداقل امکانات زندگی خویش، راه‌حلی جز مهاجرت نمی‌یافتند و این پدیده پیوسته روبه‌رشد بود. تمرکز بر یک موضوع اجتماعی در مقطعی از تاریخ گذشتۀ استان اصفهان با استفاده از اسناد نویافته و بررسی و تحلیل داده‌های موجود در این دسته از منابع، نشانگر نوآوری موضوع است.
