زهرا محققیان
چکیده
منات، لات و عزی از شمار آن دسته از انگارههای جاهلی هستند که در قرآن کریم ذکر شدهاند و در طی تاریخ، توجه قرآنپژوهان از طیفهای مختلف را به خود جلب کردهاند. در حالیکه انگارۀ رایج در مورد ایشان، شناسایی ...
بیشتر
منات، لات و عزی از شمار آن دسته از انگارههای جاهلی هستند که در قرآن کریم ذکر شدهاند و در طی تاریخ، توجه قرآنپژوهان از طیفهای مختلف را به خود جلب کردهاند. در حالیکه انگارۀ رایج در مورد ایشان، شناسایی این خدایان جاهلی به مثابۀ بنات الله یا دختران خداوند است؛ در غالب قریب به اتفاق منابع متقدم اسلامی چنین ماهیتدهی مشاهده نمیشود و حتی بنات الله به ملائکه تصریح گردیدهاند. در این مطالعه بناست به بررسی ماهیت این الهگان و ارتباط ایشان با انگارۀ بنات الله بپردازیم و با نظر به منابع پیشاقرآنی و همچنین آیات قرآن کریم، یک بازخوانی انتقادی از منابع متقدم اسلامی انجام دهیم. مهمترین سؤالات ما عبارتند از: منات، لات و عزی در منابع متقدم اسلامی، منابع پیشاقرآنی و قرآن کریم چه کسانی هستند و چگونه معرفی شدهاند؟ ارتباط این خدایان جاهلی با انگارۀ «بنات الله» در هریک از این منابع چیست؟ اقوال نویسندگان نخستین اسلامی چه کمکی به درک ماهیت این الهگان میکند؟ یافتههای پژوهش حاکی از آن است که هرچند در قرآن کریم و منابع پیشاقرآنی صراحتی در تعریف الهگان عربی به مثابۀ بنات الله مشاهده نمیشود اما با نظر به تناقضات و اختلافات موجود در منابع متقدم اسلامی، میتوان وجود این ارتباط را در میان اعراب جاهلی محتمل دانست.