زهرا کامرانی؛ میرروح الله محمدی؛ فردین عینی
چکیده
خاندان ایلکا نویان جلایری، یکی از ایلات بزرگ مغول بودند که در طی قرون 8 و 9 هجری قمری توانستند حکومت آل جلایر یا ایلکانی را تشکیل دهند و بر قسمتهایی از ایران، آذربایجان و عراق تسلط یابند. آلجلایر در ...
بیشتر
خاندان ایلکا نویان جلایری، یکی از ایلات بزرگ مغول بودند که در طی قرون 8 و 9 هجری قمری توانستند حکومت آل جلایر یا ایلکانی را تشکیل دهند و بر قسمتهایی از ایران، آذربایجان و عراق تسلط یابند. آلجلایر در مقایسه با نفوذ سیاسی گستردهایی که پس از مرگ ابوسعید ایلخانی به دست آورد کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. این پژوهش قصد دارد با تمرکز بر اطلاعات سکهشناسی این دوره به خصوص ضرابخانهها و تطبیق این اطلاعات با متون تاریخی، محدوده جغرافیایی و حوزه نفوذ سیاسی آلجلایر را بررسی کند. هستهی اولیهی این پژوهش را سکههای جلایری نگهداری شده در مجموعه شیخصفیالدّین اردبیلی و موزه باستانشناسی استان اردبیل تشکیل میدهد، همچنین به منظور تکمیل اطلاعات از سایر منابع سکهشناسی معتبر نیز استفاده شد. نتایج نشان میدهد که جلایریان ابتدا توانستند در تبریز اقدام به ضرب سکه کنند و سپس به عراق و سایر قسمتهای آذربایجان و شرق آناتولی گسترش یافتند. تسلط آلجلایر بر این مناطق به دلیل کشمکشهای متعدد با آلشجاع و آلتیمور، متوالی نبود. آلجلایر در بیشتر دورهی حکومت خود بر قسمتهایی از عراق، آذربایجان، اران، خوزستان، شروان و گشتاسبی تسلط داشتهاند و در مناطقی مانند ملک روم و عراق عجم برای مدت کوتاهی نفوذ کردهاند. از قدرتمندترین حاکمان این قوم، شیخاویس است، وی توانست علاوه بر عراق، بر شمالغرب، غرب و جنوبغرب ایران، بر آسیای صغیر و شیروان تسلط یابد. حتی در زمان محدودی، اقدام به ضرب سکه در مناطق مرکزی ایران و شهر شیراز کرد. پس از شیخ اویس، نفوذ و قدرت آلجلایر روند نزولی داشت که در نهایت بازماندگان این حکومت به منطقه خوزستان محدود شدند.
