نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه شیراز

چکیده

شهر یزد در دورة تیموری یکی از درخشان‌ترین و پررونق‌ترین دوران خود را پشت سرگذاشت. تاریخ‌های محلی که در این دوران نوشته شده­اند، علاوه بر اینکه خود محصولی از این رفاه هستند، شواهد زیادی از فراوانی ثروت و اقتصاد توسعه­یافته را نشان می­دهند. پایة اصلی اقتصاد شهر بر تولید و تجارت منسوجات بود. هرچند یزد از کشاورزی خودبسنده­ای برخوردار نبود، به خاطر موقعیّت جغرافیایی و قرارگرفتن در مسیرهای تجاری، به­ویژه مسیر جنوبی منتهی به هرموز، این امکان را یافته بود که در تجارت آن دوران نقش مهمی ایفا کند. برخورداری از موقعیّت باراندازی و بندرگاهی در کنار دستیابی به صنعت و مهارت لازم برای تولید پارچه­های ابریشمی و نخی مرغوب و ارائة آن به بازارهای داخلی و جهانی، اقتصادی پویا و فعال را برای این شهر به ارمغان آورده بود. آرامش نسبی و سیاسی طولانی­مدّت در دوران حکومت امیرچقماق زمینه را برای این رشد و بالندگی فراهم کرده بود. آشفتگی­های سیاسی اواخر حکومت شاهرخ، نزاع­ها و درگیری بین مدعیان سلطنت پس از مرگ شاهرخ، اجحافات مالیاتی و بلایای طبیعی برای مدّتی این توسعه و بالندگی را دچار رکود و وقفه کرد. بررسی اقتصاد شهری یزد و دلایل این رونق و شکوفایی به روش توصیفی و تحلیلی از اهداف این پژوهش است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Yazd's Urban Economy During the Timurid Period (1396 -1452)

نویسندگان [English]

  • hamid hajianpour 1
  • mojtaba jokar 2

1 Department of History. School of Literature & Humanity Science, Shiraz university, Shiraz, Iran

2 Department of History, School of Literature & Humanity Science, shiraz univesity

چکیده [English]

Yazd, a city in central Iran, has experienced one of its brilliant and prosperous periods during the in Timurid era. Local historiographies written in this era, in addition to being a product of this welfare, provide much evidence of the abundance of wealth and developed economy. The mainstay of the city's economy was the production and trade of textiles. Although Yazd did not enjoy a self-sufficient agricultural system, it could play a significant role in the trade of that era due to its geographical location and standing on commercial routes, especially the southern route to Hormuz. Yazd's dynamic economy was due to its short distance to the harbor, as well as the skill and expertise of its people in producing high quality cotton and silk fabrics were sold on the domestic and foreign markets. The relative long-term political stability during the reign of Amir Chakhmaq provided the basis for this economic growth. Of course, the political turmoil of late Shahrokh's rule, the strife and clashes between the successors to conquer his monarchy, tax extortions and natural disasters caused the recession and even pausing of this development for a while. Through a descriptive-analytic method, the urban economy of Yazd in this period and the factors led to its prosperity have been studied.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Economy
  • trade
  • Textile
  • Timurids
  • Yazd
آکا، اسماعیل، تیموریان، ترجمة اکبر صبوری، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1390.
ابن اخوه، محمد بن احمد، آیین شهرداری، ترجمة­ جعفر شعار، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360.
اشرف، احمد، «نظام صنفی و جامعه مدنی»، ایران­نامه، ش 53، 5-40، 1374.
اشرف، احمد، «ویژگی‌‌های تاریخی شهر‌‌نشینی در ایران دورة اسلامی»، نامة علوم اجتماعی، دورة اول، ش 4، 7-49، 1353.
افشار، ایرج، یادگارهای یزد؛ معرفی ابنیة تاریخی و آثار باستانی، جلد 2، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1374.
ایواتاکه، اکیو، «موقوفات یکی از امرای تیموری: موقوفات امیرچقماق شامی در یزد»، ترجمة‌ سید محمدمهدی هاشمی، وقف میراث جاویدان؛ سال 13، ش 49، 34-49، 1384.
باربارو
و دیگران، سفرنامة ونیزیان در ایران، ترجمة منوچهر امیری، تهران، خوارزمی، 1381.
بارتولد، واسیلی ولادیمیرویچ، الغ‌بیگ و زمان وی، ترجمة حسین احمدی‌پور، تبریز، کتابفروشی چهر، 1336.
باستیه، ژان، برنارد دزر، شهر، ترجمة علی اشرفی، تهران، دانشگاه هنر، 1377.
جعفری، جعفر بن محمد،  تاریخ یزد، به کوشش ایرج افشار، تهران، علمی و فرهنگی، 1384.
حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله خوافی، جغرافیای حافظ ابرو، تصحیح صادق سجّادی، جلد 2، تهران، میراث مکتوب، 1375.
حافظ ابرو، شهاب­الدین عبدالله خوافی، زبدة التواریخ، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات سیدکمال حاج سیدجوادی، جلد 2 و 3، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380.
خیرآبادی، مسعود، شهرهای ایران، ترجمة حسین حاتمی‌‌نژاد و عزت‌‌الله مافی، مشهد، نیکا، 1378.
رسولی، علی، بررسی تحلیلی تجارت میان خلیج فارس و خراسان در دورة تیموریان (913-783هـ.ق/1507-1381م.)، رسالة دکتری، استاد راهنما مرتضی نورایی، اصفهان، دانشگاه اصفهان، 1389.
رضوی، ابوالفضل، شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان، تهران، امیرکبیر، 1388.
رویمر، ه.ر، تاریخ ایران دورة تیموریان، پژوهش از دانشگاه کمبریج، ترجمة یعقوب آژند، تهران، جامی، 1379.
علم فلاحت و زراعت مجموعه علوم ایرانی در زراعت و فلاحت و باغبانی و غیره، جمع‌آوری و تصحیح عبدالغفار معروف به نجم‌الدوله، طهران، 1323.
عمادی، عبدالرحمن، «دو واژه­نامه از گویش­های ایرانی: یزدی و همدانی»، آینده، سال سیزدهم، ش 1-6، 148-153، 1371.
کاتب یزدی، احمدبن حسین، تاریخ جدید یزد، به کوشش ایرج افشار، تهران، امیرکبیر، 1368.
لسترنج، گای، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمة محمود عرفان، تهران، علمی و فرهنگی، 1386.
مازندرانی، عبدالله بن محمد، رساله فلکیه، به تصحیح والتر هینتس، ویسبادن، هیئت مستشرقین در فرهنگستان ماینس، 1925.
مافروخی، مفضل ‌بن ‌سعد، محاسن اصفهان، ترجمه و تصحیح حسین ‌بن ‌محمد آوی‌، به ‌کوشش‌ عباس‌اقبال آشتیانی‌، اصفهان، شهرداری اصفهان، 1385.
مستوفی بافقی، محمدمفید، جامع مفیدی، به کوشش ایرج افشار، جلد 1 و 3، تهران، اساطیر، 1385.
مستوفی، حمدالله بن ابی بکر، نزهة القلوب، قزوین، حدیث امروز، 1381.
منز، بئاتریس فوربز، قدرت، سیاست و مذهب در ایران عهد تیموری، ترجمة جواد عباسی، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1390.
یزدی، تاج­الدین حسن بن شهاب، جامع التواریخ حسنی، به کوشش حسین مدرسی افشاری و ایرج افشار، کراچی، مؤسسه تحقیقات آسیای میانه و غربی دانشگاه کراچی، 1978.
یزدی، شرف­الدین علی، ظفرنامه یزدی، به تصحیح عبدالحسین نوائی، جلد 1، تهران، مرکز اسناد و کتابخانه مجلس شورای اسلامی، 1387.
یوسفی‌فر، شهرام، شهر و روستا در سده­های میانة تاریخ ایران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1390.
Hinz, W., The value of the Toman in the Middle Ages, in Yad-Name-Ye Irani-ye Minorsky, ed. I. Afshar and M. Minovi, Tehran, University of Tehran, 1969.
­­­­­­­­­­­­­­Hinz, W., "Ein orientalisches Handelsunternehmen im 15. Jahrhundert". Die Welt Des Orients, vol. 1, no. 4, 313–340, 1950.
Inalcik, Halil,  An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300–1914. Vol, 1, New York, Cambridge University Press, 1944.