پژوهش‌های علوم تاریخی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

همکاری با انجمن و موسسه

راهنمای نویسندگان

نمونه کار انگلیسی

هزینه انتشار

فرم اصالت اثر

فرم تعارض منافع

نمونه کار فارسی

راهنمای ارکید

داوران

راهنمای ثبت نام در پابلونز

تحلیلی بر بحران‌های بزرگ شاهنشاهی ساسانی در اواخر سدة سوم میلادی (آشوب خانگی؛ شکست در برابر رومیان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

دولت ساسانی از هنگام تأسیس در سال 224 م در قبال همسایة غربی خود سیاستی تهاجمی در پیش گرفت؛ چنان‌که توانست در زمان پادشاهان نخستین خود (به­ویژه شاپور یکم) شکست­هایی را بر روم وارد سازد، ولی این سیاست در زمان جانشینان شاپور یکم تا زمان روی کارآمدن شاپور دوم، دچار فترت شد؛ در این دورة زمانی، شاهنشاهی ساسانی با بحران‌هایی روبه­رو شد که سیاست خارجی آنها را تحت­تأثیر خود قرارداد؛ بنابراین، با توجه به اهمیّت موضوع، این پژوهش بر آن است که به چرایی بحران‌های اواخر سدة سوم م دولت ساسانی و انفعال آنها در سیاست خارجی بپردازد. یافته­های این پژوهش بیانگر این است که  پس از شاپور یکم، دولت ساسانی با بحران جانشینی و تبعات بعدی آن (آشوب‌های خانگی و برادرکشی) مواجه شد. در واقع در این دوران که پادشاهان ضعیفی بر سریر قدرت نشستند، حاکمان واقعی ایران اشراف و موبدان زرتشتی بودند؛ بنابراین، در اواخر سدة سوم م، اختلافات در سطوح بالای جامعه و رویکرد رقابت­گونه بر سر قدرت، از عوامل مؤثر در تنش­های  درون ساختار نظام سیاسی ساسانی شد. چنین مسائلی نه­تنها دولت را از حل بحران‌های داخلی درون دایرة قدرت و جامعه ناتوان کرد، بلکه بر تشدید روند بحران‌های خارجی نیز افزود و بر ساخت دولت و جامعة ساسانی اثرات منفی کتمان­ناپذیری وارد کرد. در چنین احوالی، برخی از قیصرهای رومی از شرایط داخلی دولت ساسانی بی‌نهایت استفاده کردند و حملاتی را به ایران­شهر ترتیب دادند و به موفقیّت­هایی نیز نائل شدند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Great Crisis in the Sassanian Empire in the Late Third Century AD (Homeland Chaos; Failure Against the Romans)

نویسندگان [English]

  • parviz hossein talaee 1
  • Alireza Soleymanzadeh 2

1 Shahid Bahonar University of Kerman

2 University of Sistan and Baluchestan, iran

چکیده [English]

Since its inception in 224 AD, the Sassanid government adopted a policy of aggressive against its western neighbor; so that at the time of the first kings of this state (especially Shapur I), the Romans suffered several defeats against it. Although during the reign of his successors, up to the time of Shapur II this policy lost its strength the Sassanid Empire faced crises that affected its foreign policy. Considering the importance of the issue, this study is to find the reasons for the crisis in the late third century of the Sassanid government and their passivity in foreign policy. The findings show that after the Shapur I, the Sassanid government faced a succession crisis and its consequences (internal turmoil and fratricide). In fact, during this time when weak kings came to the power, the aristocrats and the Zoroastrian priests were the true rulers of Iran; So, the conflicts at the highest levels of the society and the competitive approach to power were among the factors contributing to the tensions within the structure of the Sasanian political system at the end of the third century. Such issues not only weakened the government's ability to resolve domestic crises within the power sector, but also exacerbated external crises and ultimately caused undeniable destructive effects on the structure of government and society. Under such circumstances, some Roman Caesars, having been aware of the devastation of the Sassanid government, arranged some attacks against the country and succeeded, to some extent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Roman Government
  • Sassanid Government
  • 3rd Century AD
  • Succession
  • Internal Turmoil
مراجع
آگاتانگغوس، تاریخ ارمنیان، ترجمة گارون سارکسیان، تهران، نائیری، 1380.
بروسیوس، ماریا، ایران باستان، ترجمة عیسی عبدی، تهران، ماهی، 1388.
بیوار، ا. د. ه، «تاریخ سیاسی اشکانیان در دوره اشکانیان»، تاریخ ایران، گردآورنده احسان یار شاطر، ترجمة حسن انوشه، جلد سوم، قسمت اوّل، تهران، امیرکبیر، 1383.
پورشریعتی، پروانه، زوال و فروپاشی ساسانیان، ترجمة خشایار بهاری، تهران، فرزان روز، 1396.
ثعالبی نیشابوری، عبدالملک بن محمد،  تاریخ ثعالبی، ترجمة محمد فضائلی، تهران، نقره، 1368.
دریایی، تورج، شاهنشاهی ساسانی، ترجمة مرتضی ثاقب فر، تهران، ققنوس، 1383.
رجبی، پرویز، هزاره­های گمشده، جلد پنجم، تهران، توس، 1387.
زرین­کوب، عبدالحسین، تاریخ مردم ایران (ایران قبل از اسلام)، جلد اوّل، تهران، امیر کبیر، 1386.
شیپمان، کلاوس، مبانی تاریخ ساسانیان، ترجمة کیکاوس جهانداری، تهران، فرزان روز، 1384.
طبری، محمد بن جریر، تاریخنامه طبری، به تصحیح و تحشیة محمد روشن، جلد 2، تهران، سروش،1380.
عریان، سعید، راهنمای کتیبه­های ایرانی میانة پهلوی-پارتی، تهران، سازمان میراث فرهنگی، 1382.
فرای، ریچارد، «تاریخ سیاسی ساسانیان»، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی، جلد سوم، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمة حسن انوشه، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر، 217-276، 1383.
فرای، ریچارد، تاریخ باستانی ایران، ترجمة مسعود رجب­نیا، تهران، علمی فرهنگی، 1382.
فرای، ریچارد، میراث باستانی ایران، ترجمة مسعود رجب‌نیا، تهران، علمی و فرهنگی، 1385.
کریستن سن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ترجمة رشید یاسمی، تهران، دنیای کتاب، 1377.
گرانتوسکی، ا.آ. و دیگران، تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز، ترجمة کیخسرو کشاورزی، تهران، مروارید، 1385.
گیرشمن، رومن، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمة محمد معین، تهران، علمی و فرهنگی، 1379.
لوکونین، ولادیمیرگریگورویچ، تمدن ایران ساسانی، ترجمة عنایت­الله رضا، تهران، علمی و فرهنگی، 1384.
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران، علمی و فرهنگی، 1381.
نولدکه، تئودور، تاریخ ایرانیان و عربها، ترجمة عباس زریاب خوئی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1378.
هوار، کلمان، ایران وتمدن ایرانی، ترجمة حسن انوشه، تهران، امیرکبیر، 1379.
 
Agathangelos, History of the Armenians, Translation and Commentary by R.W. Thomson, state University of New York, press, Albany, 1976.
Agathias Scholasticus, The Histories, Volume 2, Part 1, transl. with an introd. and short explanatory notes by Joseph D. Frendo, Berlin ; New York : Walter de Gruyter, 1975.
Ammianus Marcellinus, Ammianus Marcellinus With an English translation by John C. Rolfe(The Loeb Classical Library), In three volumes, London, W. Heinemann, 1935.
Bowman, A.K , “Diocletia and the First Terrarchy (A.D. 284-305)”, The Cambridge Ancient History, Vol.XII, (The Crisis of Empire, AD. 193-337), Part I, Cambridge University Press, 2005.
Dignas, B., Winter, E., Rome and Persia in Late Antiquity: Neighbours and Rivals, Cambridge and New York, Cambridge University Press, 2007.
Dodgeon, Michael H.; Lieu, Samuel N. C., The roman eastern frontier and the Persian wars(AD226-363), Part I, Routledge, London and NewYork, 2005.
Eutropius, Eutropius Abridgement of Roman History. translated, with notes, by the Rev. John Selby Watson. London: Henry G. Bohn, York Street, Convent Garden, 1853.
Graf, David. F. , "Zenobia and the Arabs" in The Eastern frontier of the Roman Empire: proceedings of a colloquium held at Ankara in September 1988, ed by D. H. French; C. S. Lightfoot, Great Britain : British institute of archeology at Ankara, 1989.
Henning, W.B. , "The Great inscription of Sapur I ", Bulletin of the School of Oriental and African Studies 9, pp.601-627 [=Selected Papers , Acta Iranica 15 1977(1),pp.559-572], 1939.
Humbach, H; Skjærvø, P,  The Sassanian inscription of Paikuli, Part 3.1, Wiesbaden, Reichert Verlag, 1983.
Lactantius, De Mortibus Persecutorum, J.L. Creed, ed. & trans. Oxford: Clarendon:http://people.ucalgary.ca/~vandersp/Courses/texts/lactant/lactperf.html, 1984.
Lieu, Samuel, Nisibis, http://www.iranicaonline.org, 2006.
Rawlinson, George, The Seventh Great Oriental Monarchy,London: Long mans green and co, 1876.
Shapur Shahbazi,A., “HORMOZD KUŠĀNŠĀH”, http://www.iranicaonline.org,2004.
Shapur Shahbazi, A. , “Bahrām I”, http://www.iranicaonline.org, 2016.
Shayegan, M. R. , “HORMOZD I” in, Encyclopaedia Iranica,  Vol. XII, Fasc. 5, pp. 462-464, 2012.
The Chronicle Jon Malalas, A Translation by Elizabeth Jeffreys, Michael Jeffreys and Roger Scott with Brian Croke, Jenny Ferber, Simon Franklin, Alan James, Douglas Kelly, Ann Moffatt, Ann Nixon,  Melbourne 1986, Australian National University, Canberra, 1986.
The History of Zonaras, The History of Zonaras: From Alexander Severus to the Death of Theodosius the Great, Translation by Thomas M. Banchich and Eugene N. Lane,, London & New York, Routledge, 2009.
The Scriptores historiae augustae, translation by David Magie, Volume 3, London, Harvard University Press in Cambridge, 1998.
Wiesehöfer, Josef,  Ancient Persia: from 550 BC to 650 AD, London ; New York, I.B. Tauris, 2001.
Winter, E. , " On the Regulation of the Eastern Frontier of the Roman Empire in 298" in The Eastern frontier of the Roman Empire: proceedings of a colloquium held at Ankara in September 1988, ed by D. H. French; C. S. Lightfoot, Great Britain : British institute of archeology at Ankara, 1989.
 
 
پژوهش‌های علوم تاریخی
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 17
شهریور 1397
صفحه 19-37
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار