نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

منحصربه‌فرد خود، به خلق آثار فراوانی در عرصه مطالعات تاریخی توفیق یافته است. گرچه او در این آثار، از سبک رایج دانشگاهی پیروی نکرده و تاریخ را با دانش‌های کمکی به هم درآمیخته است؛ اما در خلال مندرجات آثار گوناگون او مواردی را – به‌تصریح یا تلویح- می‌توان یافت که از تأملات نظری و مبانی فکر تاریخی وی مایه می‌گیرند. در اندیشه باستانی پاریزی، مؤلفه‌های وجودی تاریخ کدم‌اند و چه سهمی را در تاریخ‌شناسی به خود اختصاص می‌دهند؟ در نگرش وجود شناسانه او، عناصر سه‌گانه زمان، مکان و کنشگران، در حکم سازه‌های بنیادینی هستند که شاکله تاریخ را پدید می‌آورند. ماهیت هر یک از عناصر یادشده و همبستگی آنها در آفرینش رویدادهای تاریخی، عمده­ترین محورهایی هستند که در کانون توجه این پژوهش جای دارند. یافته‌های این مطالعه که مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی است، نشان می‌دهد که در اندیشه باستانی پاریزی، مکان گرچه می­تواند به‌مثابه عاملی برای تشخص و تعین کنشگران عمل کند و زمینه را برای کامیابی و ناکامی آنها فراهم سازد، اما نادیده گرفتن عنصر زمان می‌تواند کنش کنشگران و بستر جغرافیایی آن را از عرصه تاریخی به ساحت اسطوره‌ای پس براند.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reflections on the Three Elements of History in Bastani Parizi View (Time,Place, Agentes)

نویسندگان [English]

  • Fakhri Zangiabadi 1
  • Aَli Nazemianfard 2

1 Ph. D. in Post-Islamic Iranian History, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad,Iran

2 Associate Professor of History, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad,Iran

چکیده [English]

Mohammad Ebrahim Bastani Parizi (1304-1393) is one of the most famous Iranian scholars who, with his unique style, has succeeded in creating many works in the field of historical studies.  Although he did not follow the usual academic style in these works, he combined history with auxiliary sciences; But in the contents of his various works, one can find - explicitly or implicitly - things that stem from his theoretical reflections and the foundations of his historical thought. In his opinion, what are the existential components of history and what is their role in historical studies? In his ontology, the three elements of time, place and actors are the basic structures that create the formation of history. The nature of these elements and their correlation in the creation of historical events are the main axes which are in the focus of this research. The findings of the current study, which is based on a descriptive-analytical method, show that- in Bastani Parizi thought- although space can act as a factor for the identification and determination of actors, and provides the basis for their success and failure, ignoring the element of time can drive back the action of actors and its geographical context, from the historical arena to the mythical realm

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bastani Parizi
  • The basic structures of history
  • time
  • place
  • agents
 آگوستین، سنت، اعترافات، ترجمه سایه میثمی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی،.1380 ادواردز، پل، فلسفه تاریخ، ترجمۀ بهزاد سالکی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی، .1375
ارسطو، طبیعیات،ترجمه مهدی فرشاد، تهران، امیرکبیر،.1363
______، سماع طبیعی،ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، طرح نو،.1378
استنفورد، مایکل، درآمدی بر فلسفه تاریخ، ترجمۀ احمد گلمحمدی، تهران، نی،.1382
__________، درآمدی بر تاریخپژوهی،ترجمۀ مسعود صادقی،تهران، سمت،.1384
الابراهیمی، یاسمین حاتم بدید، قراء ه فی معرفة التاریخ، مشهد، مرندیز،.1393
ارشاد،محمدرضا، گستره اسطوره، تهران، هرمس،.1390 ایست، گوردون، تاریخ در بستر جغرافیا، ترجمۀ حسین حاتمی نژاد و حمیدرضا پیغمبری، تهران،
پژوهشکده تاریخ اسلام،.1394
آبادیان،حسین،»تاریخنگاری و تاریخ نگری باستانی پاریزی«، ایران نامه، سال ،30شمارة 350-330 ،3 .1394،
باستانی پاریزی ، محمدابراهیم، گنجعلی خان و خیرات او، کرمان، اداره کل فرهنگ و هنر، .1353
________________ ، کوچه هفت پیچ، تهران، نگاه، .1363
________________، حضورستان، تهران، ارغوان، 1369
الف. _______________، سنگ هفتقلم ،تهران، علم، 1369
ب. _______________، حصیرستان، تهران، علم، 1382
الف. ________________، هزارستان،تهران، علم، 1382
ب. ________________، ماه و خورشید و فلک، قم، خرم، 1371
الف. ________________، حماسه کویر، قم، خرم، 1371
ب. ________________، حماسه کویر، قم، خرم، 1371
ج._______________،»راهی به دل خوارزم«، آشنا، شماره 1371 ،59-54 ،7
د.________________، خود مشت و مالی، تهران، نامک، 1378
الف.________________، شمعی در طوفان، تهران، نامک، 1378
ب.________________، محبوب سیاه و طوطی سبز، تهران، پیمان، 1378
ج. ________________، کاسه کوزه تمدن، تهران، علم، .1380
_______________،چهلچراغ، تهران، علم، .1388
________________، گذار زن از گدار تاریخ، تهران، علم، .1394
________________، گرگ بالان دیده، تهران، علم، .1393
________________، نوح هزار طوفان، تهران، علم،.1395
________________، سیاست و اقتصاد عصر صفوی، تهران، علم، .1392
_________________، نون جو و دوغ گو، تهران، دنیای کتاب،.1362
_________________، کاسه کوزه تمدن، تهران، علم،.1380
_________________، زیر این هفتآسمان، تهران، علم، . 
 ____________، فرمانفرمای عالم، تهران، علم، .1385
__________________، در شهر نی سواران، تهران، علم ،.1387
_________________، درخت جواهر، تهران، بهنام،.1379
_________________، از سیر تا پیاز، تهران، علم، .1367
________________، »عوامل مؤثر در تاریخ«، مجله گوهر ،شمارة .1357، 671-664، 70 - 69
بلک،جرمی و مک رایلد، دونالد، مطالعه تاریخ، ترجمۀ محمدتقی ایمان پور، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی،.1390
بیکر،الن.اچ،. جغرافیا و تاریخ، ترجمۀ مرتضی گودرزی، تهران، پژوهشکده تاریخ اسلام،.1392 تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، .1380
پیران،پرویز،مقدمه بر کتاب سرمایهداری و حیات مادی برودل، تهران، نشر نی،.1372
حضرتی، حسن، تأملاتی در علم تاریخ و تاریخنگاری اسلامی، تهران، نقشجهان،.1381
حمید،حمید، علم تحولات جامعه، تهران، امیرکبیر،.1352
خیراندیش،عبدالرسول، تاریخ جهان، تهران، وزارت آموزشوپرورش،.1383
رضایی، زهره ؛ اله یاری، فریدون؛ جعفری، علیاکبر، »نگاهی تحلیلی به جایگاه مخاطب عام در تاریخنگاری باستانی پاریزی«، فصلنامه تاریخ نگری و تاریخنگاری دانشگاه الزهرا، سال بیست و .1397 ، 83-61،22 هشتم، شمارة
رضوی،ابوالفضل، فلسفه تاریخ، تهران، پیام نور،.1394 رنجبر،محمدعلی،»پارادایم شناسی تاریخنگاری باستانی پاریزی«، پژوهشهای علوم تاریخی، دورة ،8 .1395، 56-37 ،1 شمارة روشِ،گی، تغییرات اجتماعی، ترجمۀ منصور وثوقی، تهران، نشر نی،.1379
زرینکوب، عبدالحسین، تاریخ در ترازو، تهران، امیرکبیر،.1370
سروش، عبدالکریم، تفرج صنع، تهران، سروش،.1370
__________، درسهایی در فلسفه علمالاجتماع، تهران، نشر نی،.1376
سهروردی،شهابالدین یحیی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق،به تصحیح هنری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی،.1373
شکوئی، حسین، فلسفه جغرافیا، تهران، گیتاشناسی،.1364 علیجانی، مهدی؛ شرفی، محبوبه، »مقایسه تحلیلی جغرافی نگاری ابنخردادبه و اصطخری«، فصلنامه
تاریخ نگری و تاریخنگاری دانشگاه الزهرا، سال سیام، شمارة .1399 ، 241-215 ،25
فیضی، کریم، باستانی پاریزی و هزاران سال انسان، تهران، اطلاعات،.1394 کافی، مجید، فلسفه تحلیلی تاریخ، تهران، سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، .1399 _________، فلسفه نظری تاریخ، تهران، حوزه و دانشگاه،.1393
محمدپور، احمد، تاریخ به روایت فلسفه، قم ، لوگوس،.1396 مرادخانی،علی، پایان تاریخ در نظر فلاسفه مدرن و پستمدرن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی،.1392
مطهری،مرتضی، مجموعه آثار ، شمارة ،10تهران، صدرا ، .1376 مکالا، سی، بی.، بنیادهای علم تاریخ، ترجمۀ احمد گلمحمدی، تهران، نشر نی، .1387 نوذری، حسینعلی، فلسفه تاریخ، تهران، طرح نو،  1379
 ودیعی،کاظم،»رابطه جغرافیا با تاریخ«، مجله بررسیهای تاریخی، شمارة .1348، 191-200،19 هارتناک،یوستوس، نظریه معرفت در فلسفه کانت، ترجمۀ غلامعلی حداد عادل، تهران، هرمس،.1387
هایدگر،مارتین، مفهوم زمان و چند اثر دیگر، ترجمۀ علی عبداللهی، تهران، مرکز، .1386 یاسپرس،کارل، آغاز و انجام تاریخ، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی، .1363
Braudel, Fernand, La mediterranee et le mohde mediterraneen a l.epoque Philip II, Paris,1949.
Carr,David, “Place and Time: On the Interplay of Historical Points of View”, History and Theory, Vol.40, No.4,153-167,2001.
Guelk,Leonard,“ The Relation between Geograpgy and History Reconsidered”,Historyand Theory, Vol.36, No.2,216-234,1997.
Hall,John,”The Time of History and the History of the Times”, History and Theory,Vol.19,No.2,113-131,1980.
Jakle,John, “ Historical Geography:Focus on the Geographic Past and Historical Place”,
Environmental Review, Vol.4, No.2, 2-5,1980.
Kracauer, Siegfried,“Time and History”, History and Theory,Vol.6,Beiheft 6, 65-78,1966.
Lawton, R.,“Space,Place and Time”, Geography,Vol.63,193-207,1983.
Matthee,Rudi,“Mohammad Ebrahim Bastani Parizi: Historian of Iran”, Perspectives on History,The Newsmagazine of The American Historical Association,Vol.53, Issue 4,36,2015.
Mises,Ludwig ,Theory and History, New Haven, Yale University Press,1957.
Roy,William, “Time,Place and People in History as Sociology”, Social science history,Vol.11,No.1,35-62,1987.
Starr,Chester,”Historical and Philosophival Time”, History and Theory, Vol.6,Beiheft3,24-35,1966.
Willams,Micheal, “ The Relation of Environmental History and Historical Geograpgy”, Historical Geography, Vol.20, Issue 1,3-21,1992.
Wilschut, Arie, “Time in Teaching and Learning History”, Paper presented at the 21st International Congress of Historical Sciences, Amsterdam, August 25th,1- 24,2010.
Zammito,John, “Koselleck’s Philosophy of Historical Times and the Practice of History”, History and Theory, Vol.43, 124-135, 2004.