نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران،

2 گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

10.22059/jhss.2024.379951.473732

چکیده

قرظیان، قریظیان ‌یا‌ همان بنی‌قریظه یکی از گروه‌های جامعه ‌یهودی بودند که از چند ‌سده پیش از هجرت در یثرب حضور داشتند. آنان پس از هجرت با مسلمانان در تعامل بودند تا اینکه در پی نزاع سال پنجم هجری شرایط به گونه دیگری رقم خورد. وجود جمعی از افراد به عنوان بازماندگان بنی‌قریظه مورد اتفاق است. بر اساس گزارش‌های مشهور، آنان توبه‌کننده از پیمان‌شکنی و زنان و کودکان بودند؛ اما برخی از گزارش‌ها افزون بر آن، مردانی که قلعه را ترک کرده‌اند و دیگر ساکنان را نیز جزو بازماندگان به شمار می‌آورند. مسئله اصلی مقاله آن است که رد پایی از مردان قرظی بیابد و نقش بازماندگان بنی‌قریظه را در عرصه‌های مختلف پس از سال پنجم نشان دهد. نقش مردان یا فرزندان و نوادگان مذکر قرظی و کنشگری آنان در دهه‌ها و سده‌های بعد حائز اهمیت است. این پژوهش به حضور قابل توجه حدود چهل مرد از آنان پرداخته و با روش توصیفی ـ تحلیلی ‌کوشیده توضیح دهد که مشارکت قرظیان در کدام زمینه‌ها بیشتر بوده است. نتایج نشان می‌دهد. ریشه برخی از روایات و گزارش‌های مرتبط با یهود و بنی‌قریظه در متون مسلمانان، اعم از تاریخ، حدیث، تفسیر و مانند آن، به این افراد می‌رسد یا حداقل نام آن‌ها در لایه‌های میانی اسنادِ آن روایات وجود دارد.


 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Qurazi Men and Their Activism after the Fifth Year of Hijri

نویسندگان [English]

  • Bashir Seraji 1
  • Mahdi Mojtahedi 1
  • Asghar Montazerolghaem 2

1 Department of History and Civilization of Muslim Society, Faculty of Theology, Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad. Iran.

2 Department of History, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

چکیده [English]

The Qurazis, also known as the Banu Qurayza, were a group within the Jewish community who had been present in Yathrib for several centuries before the Hijra. After the Hijra, they were in interaction with the Muslims until the conflict of the fifth year of Hijra changed the circumstances. The existence of a group of people as survivors of the Banu Qurayza is a matter of agreement. According to well-known reports, these individuals were those who repented from breaking the treaty or were women and children. However, some reports, in addition to the aforementioned cases, consider the men who left the fortress and other residents to be among the survivors. The main issue of this article is to find traces of Qurazi men and to show the presence or role of the survivors of the Banu Qurayza in various fields after the fifth year. The role of Qurazi men or their male children and descendants and their agency in the decades and centuries that followed is important. This research has examined the significant presence of about forty of them and has tried to explain, using a descriptive-analytical method, in which areas the Qurazis' participation was greater. The results show that the roots of some of the narrations and reports related to the Jews and the Banu Qurayza in Muslim texts, including history, hadith, tafsir, and the like, go back to these individuals or at least their names exist in the middle layers of the Isnad of those narrations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bani Qurayza
  • Qurazi
  • Qurayzi
  • Jews
  • Medina
آهنگر داودی، مژگان .(1401)، «کشته شدن زبیر بأطا از بنی‌قریظه؛ بخش جعلی در روایت آزادی او»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شمارۀ 56، 25-45.
ابن ابی حاتم. (بی‌تا)، الجرح و التعدیل، بیروت، دار‌احیاء‌التراث‌العربی.
ابن‌ابی‌شیبه، عبدالله‌بن‌محمد. (1409 ق)، المصنف فی الاحادیث و الاثار، محقق، کمال یوسف الحوت، ریاض، مکتبه الرشد.
ابن‌ابی‌عاصم، ابوبکربن‌عمرو .(1411 ق)، الآحاد و المثانی، محقق، باسم فیصل احمد، ریاض: دارالرایه.
ابن اثیر، علی‌بن‌ابی‌کرام. (۱۳۸۵ ق/۱۹۶۵ م)، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارصادر.
ابن‌اثیرجزری، علی‌بن‌محمد. (۱۴۰۹ ق/۱۹۸۹ م)، اُسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دارالفکر.
ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی. (1409 ق)، القُصاص و المذکّرین، ریاض، المکتب الاسلامی، ریاض.
ابن‌حبان، محمد‌بن‌حبان .(1393 ق)، الثقات، بیروت، موسسه‌الکتب‌الثقافیه.
ابن‌حجرعسقلانی، ابوالفضل‌احمدبن‌علی .(1325 ق)، تهذیب التهذیب، بیروت، دارصادر.
ـــــــــــــــــ .(1379 ق)، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت، دارالمعرفه.
ـــــــــــــــــ. (1325 ق)، الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دارالکتب‌العلمیه.
ـــــــــــــــــ. (بی‌تا)، تبصیر المنتیه بتحریر المشتبه، بیروت، المکتبه‌العلمیه.
ــــــــــــــــــ. (1407)، لسان المیزان، بیروت، دارالفکر.
ابن‌دُرید، محمدبن‌حسن .(1421)، الفوائد و الاخبار، دمشق، دارالبشائر.
ابن‌زنجویه، حمیدبن‌مخلد .(1428)، الاموال، بیروت، مرکزالملک‌فیصل‌للبحوث‌ و الدراسات‌الاسلامیه، ط 2.
ابن سعد، محمد بن سعد. (1421)، کتاب الطبقات الکبیر، تحقیق دکتر علی محمد عمر، قاهره، مکتبة الخانجى.
ـــــــــــــــــــــ. (1374 ش)، الطبقات الکبری، ترجمه محمود‌مهدوی‌دامغانی، تهران، فرهنگ و اندیشه.
ابن‌شبه‌نمیری، عمربن‌شبه .(1410)، تاریخ المدینه المنوره، قم، دارالفکر.
ابن‌شهرآشوب، محمدبن‌علی .(بی‌تا)، المناقب، قم، علامه. 
ابن عبدالبر، یوسف‌بن‌عبدالله .(1412/1992 م)، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی ‌محمد البجاوی، بیروت، دارالجیل.
ابن‌عدیم، عمربن‌احمد .(بی‌تا)، بغیه الطلب فی تاریخ الحلب، محقق: سهیل زکار، بیروت، دارالفکر.
ابن عساکر، ابوالقاسم علی‌بن‌حسن .(1415 ق/ 1995 م)، تاریخ مدینه‌دمشق، محقق، علی‌شیری، بیروت، دارالفکر.
ابن‌عمادحنبلی، عبدالحی‌بن‌احمد .(1406)، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، بیروت، دار‌ابن‌کثیر.
ابن‌عمرانی، محمد‌بن‌علی .(۱۴۲۱ ق/ 2001 م)، الإنباء فی تاریخ الخلفاء، تحقیق قاسم السامرائی، قاهره، دارالآفاق‌العربیة.
ابن‌قتیبه‌دینوری، عبدالله‌بن‌مسلم. (1992 م)، المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئه‌المصریه‌العامه‌للکتاب، ط 6.
ابن‌قدامه‌مقدسی، عبدالرحمن‌بن‌محمد. (بی‌تا)، الشرح الکبیر، بی‌جا، دارالکتب‌العربیه.
ابن‌کثیردمشقی، اسماعیل‌بن‌عمر.(بی‌تا)، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر.
ابن‌ماجه، ابوعبدالله‌بن‌یزید.(بی‌تا)، سنن ابن‌ماجه، تحقیق، محمدفوادعبدالباقی، بی‌جا، داراحیاءالکتب‌العربیه.
ابن‌ماکولا، علی‌بن‌هبه‌الله.(بی‌تا)، الاکمال فی رفع الارتیاب عن الموتلف و المختلف فی الاسماء و الکنی و  الانساب، بیروت، داراحیاءالتراث‌العربی.
ابن معین، یحیی‌بن‌معین .(1399)، التاریخ، مکه، مرکزالبحث‌العلمی و احیاءالتراث‌الاسلامی.
ابن هشام، عبدالملک. (بی‌تا)، السیرة النبویة، تحقیق‌مصطفی‌السقا ‌‌و ‌ابراهیم‌ الأبیاری‌ وعبدالحفیظ شلبی، بیروت، دارالمعرفة.
ابونعیم اصفهانی، احمدبن‌عبدالله .(1422)، معرفه الصحابه، بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
ــــــــــــــــــــ.(بی‌تا)، حلیه الاولیاء و بی‌تا: الاصفیاء، قاهره، دار‌اُم القری.
اربلی، علی‌بن‌عیسی .(1379 ش)، کشف الغمه، قم، الشریف‌الرضی، قم.
اسحاقی‌منوفی، محمدعبدالمعطی .(1420)، لطائف اخبار الاول فیمن تصرف فی مصر من ارباب الدول، قاهره، مکتبه الایمان.
اصفهانی، ابی‌الفرج .(بی‌تا)، الاغانی، تحقیق: سمیرجابر، بیروت، دارالفکر، ط 2.
بخاری، محمد بن اسماعیل .(1406)، ادب المفرد، بیروت، موسسه الکتب الثقافیه.
بخاری، محمد بن اسماعیل .(بی‌تا)، تاریخ الکبیر، بیروت، دارالکتب العلمیه.
بغوی، ابوالقاسم‌بن‌محمد .(1421 ق/ 2000 م)، معجم الصحابه، محقق: محمد‌الامین بن محمد الجکنی، کویت، مکتبه دارالبیان.
بیهقی، احمدبن‌حسین .(۱۴۰۵ ق/۱۹۸۵ م)، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، تحقیق‌ عبدالمعطی ‌قلعجی، بیروت، دارالکتب‌العلمیة.
جندی، محمدبن‌یوسف.(1414)، السلوک فی طبقات العلماء و الملوک، صنعا، مکتبه الارشاد.
حافظ‌مزی، یوسف‌بن‌عبدالرحمان. (1406)، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، بیروت، موسسه الرساله.
حموی، یاقوت بن عبدالله .(1995)، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، ط 2.
خطیب بغدادی، احمدبن‌علی. (1417)، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب‌العلمیه.
دارقطنی، علی‌بن‌عمر .(1406)، الموتلف و المختلف، بیروت، دارالمغرب‌الاسلامی.
دمشقی، محمدبن‌عبدالله .(1414)، توضیح المشتبه (فی ضبط اسماء الرواه و انسابهم و القابهم و کناهم)، بیروت، موسسه الرساله، ط 2.
دولابی، محمدبن‌احمد. (1421)، الکنی و الاسماء، بیروت، دار‌ابن‌حزم، بیروت.
ذهبی، محمدبن‌احمد .(1409)، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، بیروت، دارالکتاب‌العربی.
ــــــــــــــــــ .(1414)، سیر اعلام النبلاء، بیروت، موسسه‌الرساله.
ــــــــــــــــــ .(بی‌تا)، تجرید اسماء الصحابه، بیروت، دارالمعرفه. 
ــــــــــــــــــ.(1416)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، بیروت، دارالکتب العلمیه.
زرکلی، خیرالدین. (1989 م)، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دارالعلم للملایین، ط 8.
سمعانی، عبدالکریم‌بن‌محمد .(1382)، الانساب، حیدرآباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیه.
شامی، محمد بن یوسف .(۱۴۱۴ ق/۱۹۹۳ م)، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة.
صادقی، مصطفی .(1382)، پیامبر و یهود حجاز، قم، بوستان کتاب.
صدوق، ابی جعفر محمد. (1404 ق/ 1984 م)، عیون اخبارالرضا، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.
طبرانی، سلیمان بن احمد .(بی‌تا)، المعجم الکبیر، محقق: حمدی بن عبدالمجید السلفی، قاهره، مکتبه ‌ابن‌تیمیه، ‌قاهره، ط 2.
طبرسی، فضل بن حسن. (1415 ق/ 1995 م)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.
طبری، محمد بن جریر .(بی‌تا)، تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)، بیروت، بی‌نا.
طوسی، محمد بن حسن .(1415)، رجال طوسی، قم، مؤسسه نشر اسلامی.
عصفری، خلیفه بن خیاط. (1415)، تاریخ، بیروت، دارلکتب العلمیه.
عقیلی، محمد بن عمرو. (1404)، الضعفاء الکبیر، بیروت، دارالکتب‌العلمیه.
فسوی، یعقوب بن سفیان .(1401)، المعرفه و التاریخ، بیروت، موسسه الرساله، بیروت، ط 2.
فیروزآبادی، محمد بن یعقوب.(1422)، البلغه فی تاریخ ائمة اللغة، بیروت، المکتبه العصریه.
قمی، علی بن ابراهیم .(1404)، تفسیر، قم، دارالکتاب، ط 3.
مبارکفوری، محمدعبدالرحمن‌بن‌عبدالرحیم .(1410 ق/1990 م)، تحفة الاحوذی، بیروت، دارالکتب‌العلمیه.
مجلسی، محمد باقر .(1403)، بحارالانوار، بی‌جا، موسسه الوفاء، ط 2.
مرجانی، عبدالله بن عبدالملک. (2002 م)، بهجه النفوس و الاسرار فی تاریخ دار هجره النبی المختار، بیروت، دارالغرب‌ الاسلامی.
مفید، محمد بن محمد .(1371 ش)، الجمل والنصره لسیدالعتره فی حرب البصره، قم، مکتب‌الاعلام‌الاسلامی.
مفید، محمد بن محمد .(1413)، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام.
ــــــــــــــــــ.(1420)، امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفدة و المتاع، بیروت، دارالکتب العلمیه.
نسفی، عمر بن محمد .(1378 ش)، القند فی ذکر علماء سمرقند، به کوشش یوسف الهادی، تهران، دفتر نشر میراث مکتوب.
نووی‌، یحیی‌بن‌شرف .(1430)، تهذیب الاسماء و اللغات، دمشق، دارالرساله العالمیه.
نویری، احمدبن‌عبدالوهاب .(بی‌تا)، نهایه الارب فی فنون الادب، قاهره، موسسه‌المصریه‌العامه.
واحدی، ابی‌الحسن‌علی‌بن‌احمد .(1411)، اسباب النزول القرآن، بی‌جا، دارالکتب العلمیه.
واقدی، محمد بن عمر .(1409)، المغازی، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات.
یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب .(بی‌تا)، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر.
Ahangar davoodi, M.2023. " The Killing of Zubair Ibn Bātā from Banī Qurayzah; Fabricated Addition to the Narrative of His Freedom"; Journal of Researches of Quran and Hadith Sciences, No. 56, pp. 25-47.[In Persian].
Ibn Abi Hatim .n.d.. Al-Jarh wa al-Ta'dil, Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi.[ In Arabic].
Ibn Abi Shaybah, A. M.1989. Al-Musannaf fi al-Ahadith wa al-Athar, Edited by Kamal Yusuf al-Hout, Riyadh: Maktabah al-Rushd. [ In Arabic].
Ibn Abi Asim, A. .A.1990. Al-Ahad wa al-Muthani, Edited by Bassem Faisal Ahmad, Riyadh: Dar al-Rayah. [ In Arabic].
Ibn Athir, A. A. K.1965. Al-Kamil fi al-Tarikh, Beirut: Dar Sader. [ In Arabic].
Ibn Athir al-Jazari, A. M.1989. Usd al-Ghabah fi Ma'rifat al-Sahabah, Beirut: Dar al-Fikr. [ In Arabic].
Ibn Jowzi, A. R. A. 1990. Al-Qussas wa al-Mudhakkirin, Riyadh: Islamic Library, Riyadh. [ In Arabic].
Ibn Hibban, M. H.2014.Al-Thiqat, Beirut: Institute of Cultural Books. [ In Arabic].
Ibn Hajar al-Asqalani, A.F. A.A.1907. Tahdhib al-Tahdhib, Beirut: Dar Sader. [ In Arabic].
Ibn Hajar al-Asqalani, A.F. A. A.1999. Fath al-Bari Sharh Sahih al-Bukhari, Beirut: Dar al-Ma'rifah. [ In Arabic].
Ibn Hajar al-Asqalani, A.F. A. A.1907. Al-Isabah fi Tamyiz al-Sahabah, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Ibn Hajar al-Asqalani, A.F. A. A.n.d.. Tabseer al-Muntih bi Tahrir al-Mushtabih, Beirut: Scientific Library. [ In Arabic].
Ibn Hajar al-Asqalani, A.F. A. A.2007. Lisan al-Mizan, Beirut: Dar al-Fikr. [ In Arabic].
Ibn Durayd, M. H.2002. Al-Fawa'id wa al-Akhbar, Damascus: Dar al-Bashair. [ In Arabic].
Ibn Zanjuyah, H. M.2008. Al-Amwal, Beirut: King Faisal Center for Research and Islamic Studies, 2nd ed. [ In Arabic].
Ibn Sa'd, M. S.2002. Kitab Al-Tabaqat al-Kabir, Edited by Dr. Ali Muhammad Omar, Cairo: Maktabah al-Khanji. [ In Arabic].
Ibn Sa'd, M. S.1995. Al-Tabaqat al-Kubra, Translated by Mahmoud Mahdavi Damghani, Tehran: Farhang va Andisheh. [ In Arabic].
Ibn Shabah al-Namiri, U. S.1991. Tarikh al-Madinah al-Munawwarah, Qom: Dar al-Fikr.
Ibn Shahr Ashoub, M.A.n.d.. Al-Manaqib, Qom: Allameh. [ In Arabic].
Ibn Abd al-Barr, Y. A.1992. Al-Isti'ab fi Ma'rifat al-Ashab, Edited by Ali Muhammad al-Bajawi, Beirut: Dar al-Jil. [ In Arabic].
Ibn Adi, U. A.n.d.. Baghiyat al-Talab fi Tarikh Halab, Edited by Suhail Zakar, Beirut: Dar al-Fikr. [ In Arabic].
Ibn Asakir, A.Q. A. H.1995. Tarikh Madinat Dimashq, Edited by Ali Shiri, Beirut: Dar al-Fikr. [ In Arabic].
Ibn Imad Hanbali, A. H. A.2006. Shadharat al-Dhahab fi Akhbar Man Dhahab, Beirut: Dar Ibn Kathir. [ In Arabic].
Ibn Umarani, M. A.2001. Al-Inba fi Tarikh al-Khulafa, Edited by Qasim al-Samarrai, Cairo: Dar al-Afaq al-Arabiyyah. [ In Arabic].
Ibn Qutaybah al-Dinuri, A. M.1992. Al-Ma'arif, Edited by Tharwat Okasha, Cairo: Egyptian General Authority for Books, 6th ed. [ In Arabic].
Ibn Qudamah al-Maqdisi, A. R. M.n.d. Al-Sharh al-Kabir, n.p.: Dar al-Kutub al-Arabiyyah. [ In Arabic].
Ibn Kathir al-Dimashqi, I. U.n.d.. Al-Bidayah wa al-Nihayah, Beirut: Dar al-Fikr. [ In Arabic].
Ibn Majah, A.A.Y.n.d.., Sunan Ibn Majah, Edited by Muhammad Fuwad Abdul-Baqi, n.p.: Dar Ihya al-Kutub al-Arabiyyah. [ In Arabic].
Ibn Makula, A. H. A.n.d.. Al-Ikmal fi Raf' al-Irtibah 'an al-Mu'talaf wa al-Mukhtalif fi al-Asma wa al-Kunya wa al-Ansab, Beirut: Dar Ihya al-Turath al-Arabi. [ In Arabic].
Ibn Ma'in, Y. M.1999. Al-Tarikh, Mecca: Scientific Research Center and Revival of Islamic Heritage. [ In Arabic].
Ibn Hisham al-Himyari, A.M.n.d. Al-Sirah al-Nabawiyyah, Edited by Mustafa al-Saqa, Ibrahim al-Abyari, and Abdul Hafiz Shalabi, Beirut: Dar al-Ma'rifah. [ In Arabic].
Abu Nu'aym al-Isfahani, A. A.2002. Ma'rifat al-Sahabah, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Abu Nu'aym al-Isfahani, A. A.n.d. Hilyat al-Awliya wa, n.d.: Al-Asfiyah, Cairo: Dar Um al-Qura. [ In Arabic].
Arbeli, A. I.1999. Kashf al-Ghummah, Qom: Sharif al-Razi, Qom. [ In Arabic].
Ishaqi Manufi, M. A.M.2001. Lata'if Akhbar al-Awwal fi Man Tasarruf fi Misr min Arbab al-Duwal, Cairo: Maktabah al-Iman. [ In Arabic].
Isfahani, A. F. n.d. Al-Aghani, Edited by Samir Jaber, Beirut: Dar al-Fikr, 2nd ed. [ In Arabic].
Bukhari, M. I.2006. Adab al-Mufrad, Beirut: Institute of Cultural Books. [ In Arabic].
Bukhari, M. I.n.d. Tarikh al-Kabir, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Baghawi, A.Q. M.2000. Mu'jam al-Sahabah, Edited by Muhammad al-Amin ibn Muhammad al-Jakni, Kuwait: Maktabah Dar al-Bayan. [ In Arabic].
Bayhaqi, A. H.1985. Dalail al-Nubuwwah wa Ma'rifat Ahwal Sahib al-Shari'ah, Edited by Abdul Mu'ti Qallaji, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Jundi, M. Y.1994. Al-Suluk fi Tabaqat al-Ulama wa al-Muluk, Sana'a: Maktabah al-Irshad. [ In Arabic].
Hafiz Muzi, Y. A.R.2006. Tahdhib al-Kamal fi Asma al-Rijal, Beirut: Institute al-Risalah. [ In Arabic].
Hamawi, Y. A.1995. Mu'jam al-Buldan, Beirut: Dar Sader, 2nd ed. [ In Arabic].
Khatib al-Baghdadi, Ahmad ibn Ali (1997), Tarikh Baghdad, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Darqutni, A. U.2006. Al-Mu'talaf wa al-Mukhtalif, Beirut: Dar al-Maghrib al-Islami. [ In Arabic].
Dimashqi, M. A.1994. Tawdih al-Mushtabih (fi Dabt Asma al-Rawah wa Ansabihum wa Alqabihum wa Kunyatihum), Beirut: Institute al-Risalah, 2nd ed. [ In Arabic].
Dulabi, M. A.2002. Al-Kunya wa al-Asma, Beirut: Dar Ibn Hazm, Beirut. [ In Arabic].
Dhahabi, M. A.2009. Tarikh al-Islam wa Wafayat al-Mashahir wa al-A'lam, Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi. [ In Arabic].
Dhahabi, M. A.1994. Siyar A'lam al-Nubala, Beirut: Institute al-Risalah. [ In Arabic].
Dhahabi, M. A.n.d. Tajrid Asma al-Sahabah, Beirut: Dar al-Ma'rifah. [ In Arabic].
Dhahabi, M. A.1996. Mizan al-I'tidal fi Naqd al-Rijal, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Zarqali, K. D.1989. Al-A'lam: Dictionary of Biographies of Famous Men and Women among Arabs, Arabized and Orientalists, Beirut: Dar al-Ilm lil-Malayin, 8th ed. [ In Arabic].
Samani, A. K. M.2003. Al-Ansab, Hyderabad: Ottoman Encyclopedia Council. [ In Arabic].
Shami, M. Y.1993. Sabil al-Huda wa al-Rashad fi Sirat Khayr al-Ibad, Edited by Adel Ahmed Abdul Mawgood and Ali Muhammad Muawwad, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Sadeqi, M.2003. The Prophet and the Jews of Hijaz, Qom: Bustan Ketab. [ In Arabic].
Saduq, A. J. M.1984. Uyun Akhbar al-Ridha, Beirut: Institution al-Aalami for Publications. [ In Arabic].
Tabarani, S. A.n.d. Al-Mu'jam al-Kabir, Edited by Hamdi ibn Abdul Majid al-Salafi, Cairo: Maktabah Ibn Taymiyyah, Cairo, 2nd ed. [ In Arabic].
Tabarsi, F.H.1995. Majma' al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an, Beirut: Institution al-Aalami for Publications. [ In Arabic].
Tabari, M.J.n.d. Tarikh al-Tabari (Tarikh al-Ummam wa al-Muluk), Beirut: n.p. [ In Arabic].
Tusi, M. H.1995. Rijal al-Tusi, Qom: Islamic Publishing Institute. [ In Arabic].
Asfari, K. K.1995. Tarikh, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Aqili, M. A.2004. Al-Du'afa al-Kabir, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Faswi, Y.S.2001. Al-Ma'rifah wa al-Tarikh, Beirut: Institution al-Risalah, Beirut, 2nd ed. [ In Arabic].
Firoozabadi, M.Y.2002. Al-Bulugh fi Tarikh A'immah al-Lughah, Beirut: Al-Maktabah al-Asriyah. [ In Arabic].
Qumi, A. I.2004. Tafsir, Qom: Dar al-Kitab, 3rd ed. [ In Arabic].
Mubarakpuri, M.A.R. A.R.1990. Tuhfat al-Ahwadhi, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Majlisi, M. B.2004. Bihar al-Anwar, n.p.: Institution al-Wafa, 2nd ed. [ In Arabic].
Marjani, A. A.M.2002. Bahjat al-Nufus wa al-Asrar fi Tarikh Dar Hijrat al-Nabi al-Mukhtar, Beirut: Dar al-Gharb al-Islami. [ In Arabic].
Mufid, M. M.1992. Al-Jamal wa al-Nasrah li Sayyid al-‘Itrah fi Harb al-Basrah, Qom: Islamic Media Office. [ In Arabic].
Mufid, M. M.1994. Al-Irshad fi Ma'rifat Hujaj Allah 'ala al-Ibad, Qom: Institute Al al-Bayt (peace be upon them). [ In Arabic].
Muqrizi, A. A.2000. Imta' al-Asma'a bima lil-Nabi min al-Ahwal wa al-Amwal wa al-Hafadah wa al-Muta', Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Nasafi, U. M.1999. Al-Qund in Dhikr Ulama Samarqand, Edited by Yusuf al-Hadi, Tehran: Office for the Publication of Written Heritage. [ In Arabic].
Nawawi, Y. S.2011. Tahdhib al-Asma wa al-Lughat, Damascus: Dar al-Risalah al-Alamiyyah. [ In Arabic].
Nuwairi, A. A.W.n.d. Nihayat al-Arab fi Funun al-Adab, Cairo: Egyptian General Institute. [ In Arabic].
Wahidi, A.H.A. A.1991. Asbab al-Nuzul al-Qur'an, n.p.: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah. [ In Arabic].
Waqidi, M. U.2009., Al-Maghazi, Beirut: Institution al-Aalami for Publications. [ In Arabic].
Ya'qubi, A.A.Y.n.d. Tarikh al-Ya'qubi, Beirut: Dar Sader. [ In Arabic].
Lecker, M.1995.“On Arabs of the Banū Kilāb executed together with the Jewish Banū Qurayẓa”,in Jerusalem Studies in Arabic and Islam 19, 66-72.
Lecker, M.2016.“Were There Female Relatives of the Prophet Muḥammad among the Besieged Qurayẓa?”,Journal of the American Oriental Society,Vol. 136, No. 2, pp. 397-404.
Lecker, M.2020. “On three Jewish converts to Islam from the Banū Qurayẓa”, in Nimrod Hurvitz, Christian C. Sahner, Uriel Simonsohn & Luke Yarbrough (eds.), Conversion to Islam in the Premodern Age: A Sourcebook, the University of California Press, p.51-53.