داریوش غلامی؛ مرتضی دهقان نژاد
چکیده
سالهای نخستین سدة نوزدهم میلادی سرآغاز تحولات بنیادین در ایران بود. جنگهای ایران و روس، ایرانیان را به فکر تحولخواهی انداخت. دورة طولانی سلطنت ناصرالدین شاه (1264-1313ق) و شرایط حاکم بر ایران عصر ...
بیشتر
سالهای نخستین سدة نوزدهم میلادی سرآغاز تحولات بنیادین در ایران بود. جنگهای ایران و روس، ایرانیان را به فکر تحولخواهی انداخت. دورة طولانی سلطنت ناصرالدین شاه (1264-1313ق) و شرایط حاکم بر ایران عصر ناصری باعث شکلگیری کانونهایی از ایرانیان در خارج از مرزها شد. استانبول از مهم‌ترین نقاط شکلگیری چنین جمعیتهایی بود. روزنامة اختر چاپ استانبول، نشر عقاید و آرای تحولخواهانة این دسته از ایرانیان را به داخل ایران برعهده داشت. گردانندگان اختر در دو سطح به زمینهسازی برای نهادینهکردن نهاد مجلس اقدام میکردند: نخست، با طرح مفاهیم فکری همانند علم، آزادی و قانون، قصد تأثیرگذاری بر زمینة فکری و باوری خواننده را داشتند و در مرحلة بعد، با معرفی نهاد مجلس و عنوان مصادیق آن در کشورهای مشروطه، موجب آشنایی با این ساختار و تقویّت باور لزوم مشارکت در ادارة امور کشور میشدند. گردانندگان اختر تلاش داشتند با این شیوه باور به مشارکت مردم را در ادارة کشور تقویّت و زمینة تغییر را برای رسیدن به این هدف فراهم کنند. براین‌اساس، پژوهش حاضر بر آن است تا ضمن بررسی اجمالی رویکرد اختر در ساختارسازی مدنی، به دیدگاه این روزنامه دربارة نهاد مدنی مجلس و زمینهسازیهای آن برای رسیدن به این هدف بپردازد.
