پدرام جم
چکیده
تا عصر حاضر و رواج تقویم جدید ایران، در کنار تقویم هجری قمری و تقویم جلالی، گونهای از تقویم فُرس قدیم (یزدگردی) نیز در میان مردمان نواحی جنوبی دریای مازندران رایج بود. اما در نیمقرن اخیر شماری از دانشوران ...
بیشتر
تا عصر حاضر و رواج تقویم جدید ایران، در کنار تقویم هجری قمری و تقویم جلالی، گونهای از تقویم فُرس قدیم (یزدگردی) نیز در میان مردمان نواحی جنوبی دریای مازندران رایج بود. اما در نیمقرن اخیر شماری از دانشوران محلی ادعا کردهاند که از گذشتههای باستانی تقویمهای دیگری نیز مختص به این نواحی رایج بوده است. ایشان این تقویمهای ادعایی را به نامهای تقویم دیلمی/ گالشی/ گیلانی و تقویم طبری/ مازندرانی خواندهاند، برای آنها مبادی باستانی ساختهاند و ادعا کردهاند که این تقویمها کبیسه دارند و نوروز آنها همواره در یک روز ثابت در میانههای تابستان است. این مقاله به بررسی این ادعاها میپردازد و برای این منظور، تاریخچه تقویمهای رایج در این نواحی را مطالعه میکند. همچنین سابقة طرح تقویم مستقل در این نواحی را در آثار سکهشناسان سدة نوزدهم بررسی و تاریخچه طرح این تقویمهای ادعایی را پیگیری میکند، ادلة مدعیان این تقویمها را مورد نقد قرار میدهد و به بررسی پیامدها و آثار این پدیده میپردازد. این مقاله نشان میدهد که تقویمهای ادعایی همگی همان تقویم فرس قدیماند که عمداً یا سهواً تقویمهای مستقل معرفی شدهاند. این بررسی همچنین نشان میدهد که چگونه گفتمان هویتی در ظهور و اشاعه این تقویمهای نوپدید دخیل بوده است و این تقویمها خود به مؤلفهای کلیدی در گفتمان هویتی تبدیل شدهاند.
