نویسنده

• سجّاد دادفر

استادیار دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

طی دوران حکومت صفویه، به ‌واسطة ارتباط نزدیک حکومت با ساختار نهاد دینی، حیات ‌اقتصادی بسیاری از علما مبتنی بر مواجب دیوانی وکمک‌های اعطایی از طرف دولت بود، اما به?دنبال سقوط صفویه و انتقال مراکز علمی و فقهی شیعه از ایران به عتبات عالیات، از نظر اقتصادی نیز تحوّل عمده‌ای در منابع مالی روحانیت شیعه ایجاد شد. محرومیت علما و مجتهدین از حمایت‌های مالی دولت، آنان را در شرایطی قرار داد که مجبور شدند تا با تجدید نظر?در ساختارهای اقتصادی و اجتماعی خود، آنها را بر بنیان‌های جدیدی بنا نهند. در این ?میان، ارتباط علما با بازار، امکان برخورداری از منابع جدید مالی را به آنان اعطانمود. علی‌رغم ارتباط دیرینة بازار با روحانیت شیعه به نظر می‌رسد از نیمة دوم قرن? نوزدهم میلادی، مفهوم جدیدی از اتحاد بازار با روحانیت ساکن در عتبات شکل‌گرفت. بررسی ماهیت و نحوة تعامل دوسویة بازار ایران و عراق با روحانیت ساکن در عتبات، در کنار تأثیر ساختار سیاسی دو کشور بر شدّت و ضعف این تعامل، اساس مقالة پیش روی را? تشکیل می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• بازار
• شیعیان
• عتبات عالیات
• عراق
• مراجع شیعه

عنوان مقاله [English]

A Look at the Relationship between the Bazaar and the Shia Clergy in Iraq

نویسنده [English]

• Sajjād Dādfar

چکیده [English]

During the Safavid rule, due to the close relationship between the government and the structure of religious institution, the economic life of many religious leaders was based on the bureaucratic salaries and aids granted by the government. However, after the fall of Safavids and transfer of the Shia scientific and juridico-religious centres (i.e. seminaries) from Iran to the holy cities of Iraq, a major economic development occurred to the financial sources of the Shia clergy. The deprivation of ulam? (religious leaders) and mujtahids (jurisprudents) from the government’s financial support put them in a situation that they were compelled to rebuild their social and economic structures on new foundations by revising those structures. In this situation, the relationship between ulam? and bazaar (the market) allowed them utilizing a new financial source. Despite an old relationship existing between bazaar and the Shia clergy, it seems that a new notion of the unity between bazaar and the clergy living in the holy cities of Iraq had been formed since the second half of the 19th century.
This paper intends to study the nature and quality of mutual relationship of the Iranian and Iraqi bazaars with the clergy living in the holy cities of Iraq, as well as the effect of the two countries’ political structures on the intensity of this relationship.

کلیدواژه‌ها [English]

• Bazaar
• Iraq
• Shia jurisprudents
• Shiites
• the holy shrines in Iraq