نویسنده

• علی‌اصغر میرزایی

استادیار گروه تاریخ دانشگاه اراک

چکیده

تلاش حاکمان ساسانی برای استقرار حکومت، ایجاد تحوّلی عمده در نظام حکومتی پیشین و پایه‌ریزی نظمی نوین بود. بانیان این حکومت، میراث حکومت اشکانی و حکومت‌های پیش از آن را پیش ‌رو داشتند؛ آنان از یک سو با معنای شاهنشاهی که مرده‌ریگی از اشکانیان و حکومت‌های پیش از آن بود و از سوی دیگر با اندیشه‌های دینی زرتشتی که میراث دودمان‌های برجای مانده در پارسِ پس از هخامنشیان بود آشنایی داشتند. کار اصلی فرمانروایان جدید، تلفیق این دو مقوله بود و دین زرتشت این امکان را به آنان می‌داد، زیرا شاهی و دین را ملازم یکدیگر می‌دانست و پادشاهی‌ را مطلوب می‌شمرد که نگهبان دین باشد.
دین زرتشت در مقابل این نگهبانی، امکانات ضروری برای استقرار و تداوم پادشاهی را فراهم می‌نمود؛ یکی از این امکانات، آتشکده‌ها و به تبع آن کارگزاران آنها بود. شاهان ساسانی به شیوه‌های گوناگون از این امکان در جهت منافع سیاسی خود استفاده می‌کردند؛ حکاکی نقش آتشدان بر سکه‌ها، بنای آتشکده‌های بسیار و برپایی آتش بهرام در آنها و نیز ویران کردن بتکده‌ها، کلیساها و دیوخانه‌ها و تبدیلشان به آتشکده از جملة این اقدامات است. از همین رو بخشی از زندگی شاهان، روحانیون، اشراف و مردم روزگار ساسانی معطوف به آتش و آتشکده بود و مسئلة اصلی این گفتار، بررسی کارکرد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آتشکده‌ها در دوران ساسانی است.

کلیدواژه‌ها

• آتشکده‌ها
• اردشیر
• روحانیون
• شاپور
• کرتیر

عنوان مقاله [English]

Political, Social and Economic Functions of Fire-temples during the Sassanid Era

نویسنده [English]

• Ali Asghar Mirzāei

چکیده [English]

The Sassanid rulers’ endeavor to establish an empire led to a substantial change in the previous ruling system and to the foundation of a new order. The founders of the empire enjoyed the legacy of Parthian and other preceding rules. They were fully acquainted with the concept of Sh?hansh?hi (‘king of kings’) which aroused in Parthian and other preceding rules on the one hand, and with Zoroastrian religious thoughts inherited from the remaining dynasties in Pars after Achaemenids on the other. The principal task of the new rulers was to combine these two categories and the Zoroastrian religion facilitated it, since it reckoned kingdom and religion to accompany each other and that kingdom was considered desirable if it protected the religion.
Zoroastrian religion provided the necessary facilities for establishment and continuity of the empire to pay for this protection. One of such facilities was the fire-temples and their commissionaires. Sassanid kings took advantage of these facilities in many ways for their political benefits; the impression of fireplace on the coins, construction of numerous fire-temples and the establishment and consecration of the Atash Bahram (‘Fire of Victory’) in those temples as well as destruction of pagodas, churches and Div-kh?nahs (‘demon houses’) and rebuilding them as fire-temples were accomplished among such measures. Therefore, the lives of some kings, priests, aristocrats and people at Sassanid era were devoted to sacred fire and fire-temples. The principal subject of this paper is investigating the political, social and economic functions of fire temples during Sassanid era.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ardeshir
• fire temples
• Kartir
• priests
• Shapur