نویسندگان

• محمدباقر وثوقی ¹
• علی ستاری ²

¹ استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران

² دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی

چکیده

قبایل سرزمین فارس در دوره‌های زند و قاجار از گروههای تأثیرگذار و تغییرآفرین سیاسی و اجتماعی بودند. هنگامی که درآمدهای یک ایل پاسخگوی نیازهای آنها نبود به شهرها و بویژه شهر شیراز که از نظر آنها مرکز انباشت کالا و ثروت بود، هجوم میبردند و بقتل و غارت مبادرت مینمودند. شهر شیراز مرکز قدرت سیاسی ایران در دولت زند و مرکز حاکمیّت سیاسی ایالت وسیع فارس در حکومت قاجار بود؛ بعلاوه مزایای اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی شیراز نیز موجب مطلوبیّت آن برای قبایل شده بود.
بدین‌سان آنها همسازگری و ناهمسازگریهایی با یکجانشینان شیرازی داشته‌اند. چگونگی، نقش، و تأثیر این فرایند در ساختار کالبدی ـ فضایی شیراز از آغازحکومت زند تا پایان حکومت ناصرالدّین شاه قاجار(1163هـ .ق./1750م.تا 1313هـ .ق./1895م.) با رهیافتهای تاریخی بررسی نشده است؛ همچنین اوضاع جغرافیایی در ایجاد زمینه-های همسازگری و ناهمسازگریهای میان قبایل و یکجانشینان نقش داشته؛ فرایند همسازگری و ناهمسازگری قبایل یکجانشینان در ساختار فضایی محلّات و فضاهای فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی شیراز تأثیراتی داشته که در اینجا بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

• ایران
• تاریخ
• زندیّه
• قارجایّه
• قبایل
• یکجانشینان.

عنوان مقاله [English]

Spatial Framework of Shiraz: Congruity and Incongruity of the Nomadic and Sedentary TribesFrom Zand up to the End of Qajar Dynasty

نویسندگان [English]

• Mohammad Baqer Vosuqi ¹
• Ali Sattari ²

¹

²

چکیده [English]

The Fars tribes living during the Zand and Qajar dynasties served as some politically and socially influential groups of their period. When the revenues of a tribe did not suffice their necessities, they would attack other cities, mainly Shiraz, where there were abundant wealth and goods, and they would plunder, pillage and murder everywhere. Shiraz was the political center of Iran during the Zand period as well as the center of political power in the vast land of Fars for the Qajar dynasty. In addition, the economic, social and cultural advantages of Shiraz made them establish some congruities and incongruities with the sedentary tribes of Shiraz. The manner, role and influence of this process in the spatial framework of Shiraz from the Zand period up to the end of the Qajar dynasty (1750-1895) have not been examined under any historical studies. The geographical conditions further contributed to such congruities and incongruities among the nomadic-sedentary tribes of Shiraz. This paper deals with the processes involved in the congruities and incongruities established among the nomadic and sedentary tribes of Shiraz which influenced the localities and the cultural, social and economic environments of the city

کلیدواژه‌ها [English]

• history
• Iran
• Nomadic tribes
• Sedentary tribes.
• Zand and Qajar Dynastien