نویسنده

• ناصر صدقی

استادیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز

چکیده

امروزه، با نگاهی به سابقة نیم‌‌ قرنی مطالعات و تحقیقات نظری در تاریخ ایران میبینیم که اجزای نظریه‌های موسوم به «ماتریالیسم تکاملی تاریخ» و «نظام آسیایی»، گفتمانهای نظری مسلط در تحلیل جامعه‌شناختی ویژگیهای تاریخ ایران بودهاند. نظریاتی که دارای اصل و منشأ اروپایی، یا اروپایی ـ روسی و ترویج‌کنندة ایدئولوژی مارکسیسم ـ لنینیسم و ارزشهای سرمایهداری و لیبرالیسم غربی هستند. مهمترین معضلات معرفتی حاکم در نظریات مذکور، علیرغم ادعای تبیینهای علمی و عینیِ واقعگرایانه از تاریخ ایران، مبتنی بودن بر نگاه اروپامحوری در دو شکل ایجابی و سلبی، و نادیده گرفتن بخش عمده‌ای از واقعیات و تجربیات تاریخی ایران است. به‌طوری که تاریخ و جامعة ایرانی را همواره با معیار میزان شباهت یا متفاوت‌بودن از تجربیات تاریخی غرب مورد توجه قرار دادهاند. بر همین اساس در این پژوهش، تلاش بر آن است مبانی فکری و معرفتی گفتمانهای نظری مذکور، در زمینة چگونگی تحلیل جریان و فرجام تاریخ جامعة ایرانی، از منظر نقد گفتمان موسوم به «شرقشناسی»، مورد ارزیابی انتقادی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• ایران
• تاریخ نگاری
• لیبرالیسم
• مارکسیسم
• مارکسیسم ـ لنینیسم

عنوان مقاله [English]

Reflections on the Marxist sociological approach to the History of Iran

نویسنده [English]

• Naser Sedqi

چکیده [English]

Nowadays it can be gotten; by a glance at half-century precedent of theoretical studies on Iran History, that the circumstances of theories such as “Evolutionary Materialism of History” and “the Asian Order”, the European or euro-Russian theories that promote Marxism-Leninism ideologies and the values of western capitalism and liberalism, have been the predominant theoretical opinions in sociological analysis of Iran History. The most important cognitive problem governing the theories is their dependence on a European points of view, in two positive and negative form, and neglecting a great deal of the realities and experiences of Iran History. They have always assessed the Iranian society and history by the scale of its similarities and differences to the historical experiences of west. So the study of intellectual and cognitive principles of above theories, on the ground of the quality of Iranian society history and criticizing the theory called “Orientalism” are the ultimate goals of present essay.

کلیدواژه‌ها [English]

• historical sociology
• Iran.
• Liberalism
• Marxism - Leninism
• orientalism