نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار بازنشسته دانشگاه تهران

2 دانشجوی دانشگاه تهران

چکیده

مسئلۀ اختلاف شیعه و سنّی یکی از محوری‍ترین مسائل در تاریخ اسلام و اندیشۀ اسلامی است. این مسئله ابعاد‍ گوناگون دینی، اجتماعی و سیاسی دارد و از همین رو، بسیاری از پژوهشگران با استفاده از ابزارها و شیوه‍های گوناگون، و از دیدگاه‌ خود به بررسی آنها پرداخته‌اند. یکی از این پژوهشگران، دکتر علی الوردی (1913ـ1995م)، جامعه‌شناس و تاریخ‍نگار عراقی است که در این مقاله به بیان رویکرد و دیدگاه او در مورد این پدیده پرداخته­ایم. الوردی مخاطبان بسیاری در عراق و کشورهای عربی و جهان داشته و این امر اهمیت آگاهی و بحث و مناقشۀ آثار وی را بیشتر روشن می‍سازد؛ زیرا نفوذ و عمق بسیاری در جامعۀ مخاطب خود دارد. در نگاه کلی، الوردی پدیدۀ اختلاف میان سنّی و شیعه را پیش از هر چیز نتیجۀ شکاف میان آرمان‍گرایی و واقع‍گرایی در بسترهای اجتماعی و تاریخی می‍داند. در این راه وی به بازتفسیر رخدادهای صدر اسلام هم دست می‌زند. در قالب این مقاله تلاش شده است دیدگاه او در این زمینه‌ها مورد بحث قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Subject of Shia and Sunni in Ali Alwardi’s Thought

نویسندگان [English]

  • Hadi Doust Mohammadi 1
  • Dakhil khudhur Rukhis 2

1

2

چکیده [English]

The subject of conflict between shia and sunni is one of the most pivotal subjects in Islamic history and Islamic thought. This subject includes various aspects of religious, social and political and thereby many researchers using different tools and methods have addressed them based on their perspectives. One of these researchers is Dr. Ali Alwardi (1913-1995) , an Iraqi sociologist and historian who in this article we have addressed to his perspective and attitude on this phenomenon. Alwardi is a writer who has many fans in Iraq and other Arabic countries and also around the world and this further shows and clarifies the importance of his texts, since he has a great and deep influence on his society. In general perspective of alwardi,the main conflict and difference between shia and sunni is  mainly because of the gap between idealistic and realistic manners in social and historical streams. In this way he has interpreted the many events at the commencement of Islam.In this article it has been tried to discuss his perspectives in these areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shia
  • Sunni
  • Ali Alwardi
  • idealistic
  • realistic
الجابری، علی حسین، علی الوردی (سیرته، فلسفته، مصادره)، ط1، دمشق، دار نینوى للدراسات و النشر و التوزیع، 1429ه/2009م.
حسن، حسین سرمک، علی الوردی عدو السلاطین و وعاظهم (مراجعة و تحلیل دور المفکر الثائر علی الوردی فی الثقافة العراقیة و العربیة)، ط1، بغداد، دار الضفاف للطباعة و النشر و التوزیع، 2013م.
الخاقانی، محمد عیسى، مئة عام مع الوردی، ط1، لندن، دار الحکمة، 2014م.
الروازق، صادق جعفر، الدکتور علی الوردی مقاربات اصلاحیة فی فهم­الدین والذات، ط1، الدیوانیة، دار نیبور للطباعة و النشر، 2015.
الساهوکی، ناهض حسن جابر، البعد السیاسی فی فکر علی الوردی، ط1، بیروت، مرکز حمورابی للبحوث و الدراسات الاستراتیجیة، 2014م.
عبدالحمید، صائب، و المرهج، علی عبدالهادی، و مجهول، فیصل غازی، علی الوردی قراءة نقدیة فی آراءه المنهجیة، مؤسسة العارف للمطبوعات، 2008م.
عبدالجبار، فالح، فی الأحوال و الأهوال المنابع الاجتماعیة و الثقافیة للعنف، ط2، بغداد، دار میزوبوتامیا للطباعة و النشر و التوزیع، 2014م.
القیسی، محمود عبدالواحد محمود، علی الوردی و السوسیولوجیا التاریخیة (محاولة للتأصیل فی منظره و منهجه وفقا إلى «وعاظ السلاطین» و«لمحات اجتماعیة...»)، ط1، بغداد، دار و مکتبة عدنان للطباعة و النشر و التوزیع، 2014م.
المطبعی، حمید، علی الوردی یدافع عن نفسه، ط2، بیروت، دارالکتب العراقیة للطباعة و النشر و التوزیع، 1431ه/2010م.
مار، فیبی، عراق مابعد 2003، ترجمة: مصطفى نعمان أحمد، بغداد، دارالمرتضى، 2013م.
نخبة من الکتاب والمختصین، علی الوردی و المشروع العراقی، إعداد: د. علی ثوینی و مازن لطیف، ط1، بغداد، دارالسجاد ع، 1431ه/2010م.
الهاشمی، هشام، عالم داعش من النشأة إلى اعلان الخلافة، ط1، لندن، دارالحکمة للنشر والتوزیع، 2015م.
الوردی، علی، لمحات اجتماعیة من تاریخ العراق الحدیث ج1- ج6، ط2، بیروت، دارالراشد، 1426ه/2005م.
الوردی، علی، دراسة فی طبیعة المجتمع العراقی (محاولة تمهیدیة لدراسة المجتمع العربی الأکبر فی ضوء علم الإجتماع الحدیث، ط1، بیروت، دار و مکتبة دجلة و الفرات، 1430ه/2009م.
الوردی، علی، منطق ابن خلدون فی ضوء حضارته و شخصیته، ط1، بیروت، دار و مکتبة دجلة و الفرات، 1430ه/2009م.
الوردی، علی، وعاظ السلاطین (رأی صریح فی تأریخ الفکر الإسلامی فی ضوء المنطق الحدیث)، ط1، بیروت، دار و مکتبة دجلة و الفرات، 1430ه/2010م.
الوردی، علی، أسطورة الأدب الرفیع، ط1، بیروت، دار و مکتبة دجلة و الفرات، 1430ه/2009م.
الوردی، علی، مهزلة العقل البشری (محاولة جدیدة فی نقد المنطق القدیم لاتخلو من سفسطة)، ط1، بیروت، دار و مکتبة دجلة و الفرات، 1430ه/2009م.
الوردی، علی، شخصیة الفرد العراقی (بحث فی نفسیة الشعب العراقی على ضوء علم الإجتماع الحدیث)، ط2، لندن، منشورات دار لیلى، 2001م.
الوردی، علی، الأحلام بین العلم و العقیدة، ط1، بیروت، دار و مکتبة دجلة و الفرات، 1430ه/2009م.
الوردی، علی، خوارق اللاشعور أو أسرار الشخصیة الناجحة، ط1، بیروت، دار و مکتبة دجلة و الفرات، 1430ه/2009م.
الوردی، علی، فی الطبیعة البشریة محاولة فی فهم ماجرى، تقدیم: سعد البزاز، ط1، عمان، منشوران الأهلیة للنشر و التوزیع، 1416ه/1996م.
الوردی، علی، من وحی الثمانین، جمع و تعلیق: سلام الشماع، ط1، بیروت، مرکز الحضارة الثقافیة، 1432ه/2011م.
الوردی، علی، دروس فی حیاتی، اعداد و تقدیم: ماجد السامرائی، ط1، بغداد، مکتبة المجلة، 2015م.
الوردی، علی، الفیلسوف الثائر السید جمال­الدین الأفغانی، حققه و قدم له: عبدالحسین الصالحی، ط1، بیروت، مؤسسة البلاغ للطباعة و النشر و التوزیع، 1430ه/2009م.
الوردی، علی، هکذا قتلوا قرة العین، حققه و قدم له: عبدالحسین الصالحی، ط1، بیروت، مؤسسة البلاغ للطباعة و النشر و التوزیع، 1430ه/ 2009م.
الوردی، علی، دراسة فی سوسیولوجیا الإسلام، ترجمة: رافد الأسدی، ط1، بیروت، دارالوراق، 2013م.
الوردی، علی، علی الوردی فی النفس و المجتمع، اعداد: سعدون هلیل، ط1، لبنان، مکتبة المجلة، 2014م.
الوردی، سلیم، علم الإجتماع بین الموضوعیة و الوضعیة (مناقشة لمنهج الدکتور علی الوردی فی دراسة المجتمع العراقی)، بغداد، 1978م.
یاسین، باقر، تاریخ العنف الدموی فی العراق (الوقائع – الدوافع- الحلول­، خمسة آلاف سنة من العنف المتواصل)، ط2، دمشق،2014م.
یاسین، باقر، الاجتثاث فی التاریخ العراقی (احتکار السلطة و الإلغاء و العزل السیاسی)، دمشق، 2015م.