شناسایی ضرابخانۀ جعفرآباد در دورۀ صفوی

فردیار, مهرداد; جدی, محمدجواد

doi:10.22059/jhss.2016.59450

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، دانشگاه تربیت مدرس

² پژوهشگر مُهرشناسی و خوشنویسی

https://doi.org/10.22059/jhss.2016.59450

چکیده

برای پژوهشگران حوزۀ تاریخ، دسترسی به اسناد جدید و یا چگونگی ارتباط اسناد و مدارک به یکدیگر، کلید حل بسیاری از نقاط تاریک تاریخی است. سکه‌ها، یکی از مدارک مهم و ارزشمند در شناسایی نکات و ابهامات تاریخی از جمله نام‌های جغرافیایی و سیر تحول نام آنها، نام پادشاهان و... هستند، چراکه بسیاری از تغییرات در منابع دیگر ثبت نشده و یا به دوران ما منتقل نشده‌اند، اما به کمک سکه‌ها و علم سکه‌شناسی می‌توان بسیاری از شهرهای از یاد رفته یا تغییر نام یافته، موضوعاتی نظیر دورۀ اهمیت آنها و بسیاری از موارد دیگر را شناسایی کرد. در این پژوهش ضمن بررسی نظرات مختلف سکه‌شناسان در شناسایی محل ضرابخانۀ جعفرآباد، اسناد و متون تاریخی و تصاویر تعدادی از سکه‌های ضرب شده، همزمان با شکل‌گیری فرضیۀ مجاورت شهر جعفرآباد با شهر قزوین، به تحلیل آنها پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identification Jafar-Abad Mint in the Safavid Period

نویسندگان [English]

Mehrdad fardyar ¹
Mohammad Javad Jeddi ²

چکیده [English]

In order to understand the unknown parts of history, having access to new historical documents and their interrelationship could be a breakthrough for researchers in the field of history. In this context, coins and numismatic knowledge are known as valuable resources to clarify the historical uncertainties such as geographical names and their evolution, discovering unknown cities, their names, their location, and their importance in the corresponding historical period, the names of the kings and the governments and etc. This is because, most of the changes are not well recorded or has not become accessible in contemporary era. In this study, the location of Jafar-Abad and the hypothesis of its neighborhood with Qazvin have been investigated and interpreted systematically in the light of historical documents and the images of the minted coins, which is in contrast with studies done by different numismatic opinions‎.

کلیدواژه‌ها [English]

coin
Mint
Jafar-Abad
qazvin
Safavid

اصل مقاله

مراجع

آل‌هاشمی، آیدا، «خیابان قزوین: حضور باغ در شهر بازخوانی خیابان قزوین با تکیه بر اشعار عبدی بیگ و سایر مکتوبات موجود»، هنر و مردم، 22، صص 74-65، 1391.

ابوالعباس احمدبن ابی الخیر زرکوب شیرازی، شیرازنامه، به کوشش: محمد جواد جدی و احسان‌الله شکراللهی، تهران، فرهنگستان هنر، 1389.

احمدی، عباس‌علی و جاوری، محسن، «مدرسۀ جعفرآباد بنایی ناشناخته از دورۀ صفوی». مطالعات معماری ایران، 5، صص 131-150، 1393.

اشراقی، احسان، «توصیف دولتخانه و کاخ‌ها و باغ‌های صفوی در منظومه‌های عبدی بیگ نویدی شاعر دوران شاه تهماسب اول»، فرهنگ، 68، صص 58-41، 1387.

اشراقی، احسان، «شهر تاریخی قزوین»، پژوهش‌های علوم تاریخی، 4، صص 1-16، 1390.

اشراقی، احسان، «نقاشی‌های کاخ چهل‌ستون قزوین و کاخ‌های دیگر صفوی از خلال منظومه عبدی بیک شیرازی»، هنر و مردم. 182، صص 2-9، 1356.

باستانی‌راد، حسین و مردوخی، دلارا، «گونه‌شناسی جای‌نام‌ها در جغرافیای تاریخی ایران»، پژوهش‌های تاریخی ایران و اسلام، 12، صص 21-50، 1392.

پاپلی یزدی، محمد حسین، فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور، چاپ دوم، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1388.

ترابی طباطبایی، سیدجمال، تاریخ تبریز به روایت سکه و ضمایم، تبریز، مولف، 1384.

خواجگی‌اصفهانی، محمد معصوم، خلاصةالسیر: تاریخ روزگار شاه صفی صفوی، زیر نظر ایرج افشار، تهران، کتابخانه بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، 1368.

خوبنظر، حسن، جانشینان کریم خان زند، شیراز، انتشارات دانشگاه پهلوی، 1354.

درایتی، مصطفی، فهرستگان نسخههای خطی ایران (فنخا)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1394.

دیزانی، احسان، «بازآفرینی شهرشاهی صفوی قزوین از متون و اسناد تاریخی»، هویت شهر، 14، صص 61-70، 1392.

سرفراز، علیاکبر و آورزمانی، فریدون، سکه‌های ایران: از آغاز تا دوران زندیه، تهران، سازمان‌ مطالعه ‌و تدوین‌ کتب‌ علوم ‌انسانی ‌دانشگاه‌ها (سمت)، 1379.

صدرایی خویی، علی، 1384، فهرستگان نسخه‌های خطی (حدیث و علوم حدیث شیعه)، ج6، تاریخ دسترسی: 10/8/1393، قابل دسترس در: http://lib.eshia.ir/27351/6/21

صفری، امرالله، «باغ و باغ آرائی در ایران»، هنر،11، صص 198-255، 1367.

طالبی، تهماسب. 1386، «بررسی علل انتخاب قزوین به عنوان پایتخت در عصر صفویه»، فقه و تاریخ تمدن، 14، صص 119-142.

عادلفر، باقرعلی و فراهانی منفرد، رقیه، «کالبد‌شناسی شهری قزوین در دوران صفوی». تحقیقات تاریخ اجتماعی، 2، صص 51-70، 1390.

عالمی، مهوش، «باغهای شاهی صفوی (صحنهای برای نمایش مراسم سلطنتی و حقانیت سیاسی)»، گلستان هنر، 12، صص 68-47، 1387.

ــــــــــــــ، پایگاه اینترنتی معمارنت، «باغ شهرشاه طهماسب در واژگان شاعر و نقاش وی»، ترجمه: مهکامه لوافی، 1392، تاریخ دسترسی: 09/08/1393

http://www.memarnet.com/node/923

عقیلی، عبدالله، دارالضرب‌های ایران در دورۀ اسلامی، تهرانۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، 1377.

علاءالدینی، بهرام، سکه‌های مسی ایران: فلوس دوره‌های صفوی تا قاجار، تهران، یساولی، 1392.

فرح‌بخش، هوشنگ، راهنمای سکه‌های ضربی (چکشی) ایران از سال 900 تا 1296 هجری قمری (1500 تا 1879) میلادی، برلین، 1353.

فروتن، منوچهر، «تحلیلی از فضاهای شهری از تبریز ایلخانی تا اصفهان صفوی (بررسی زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی)»، هویت شهر، 4، صص 95-106، 1388.

کالمار، ژان [ناظر]، مطالعات صفوی- گزیدۀ مقالات همایش پاریس، ترجمه: سید داوود طبایی، تهران، فرهنگستان هنر، 1385.

موزۀ سکه بانک سپه، تهران، سکه‌های شاه طهماسب صفوی، ثبتی به شماره ردیفهای 12929و 12903.

میرنیا، سید علی، وقایع خاور در ایران، تهران، پارسا، 1367.

پایگاه اینترنتی موزه بریتانیا، مجموعه آنلاین/سکه، تاریخ دسترسی: 10/6/1393.

http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=3151764&partId=1&place=33252&plaA=33252-2-16&page=1

--، پایگاه اینترنتی گروه سکهشناسان کلاسیک، تاریخ دسترسی: 10/6/1393.

http://www.cngcoins.com/Coin.aspx?CoinID=163316

--، پایگاه اینترنتی سکه‌های پاسارگاد، تاریخ دسترسی: 10/6/1393.

http://www.parscoins.com/itemdetail.asp?sz=lg&type=S&item=9830

--، پایگاه اینترنتیrasmircoin، تاریخ دسترسی: 10/6/1393.

http://rasmircoins.ucoz.ru/forum/28-1551-2

--، پایگاه اینترنتی میراث سکه‌های هند، تاریخ دسترسی: 10/6/1393.