نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه تهران

چکیده

زبان فارسی در آموزش دینی مسلمانان چین که به‌نام «آموزش مسجدی» شناخته می­شود، از جایگاه ویژه­ای برخودار است. قوم «هوی­هوی» یکی از اقوام مسلمان چین و در­حال­حاضر از مهم­ترین اقلیت­های قومی آن کشور محسوب می­شوند. از قرن دهم هجری به­بعد به دلیل شرایط خاص حاکم بر منطقه، اقلیت مسلمان «هوی‌هوی» در چین ارتباط تاریخی و فرهنگی خود را با سرزمین­های اسلامی از‌ دست دادند و از­این­رو ناگزیر شدند به­عنوان یک جامعه‌ی اقلیت دینی، مواد آموزشی دینی خود را تولید نموده تا بتوانند سنت­های اسلامی را به فرزندان خود منتقل نمایند. از این دوره به­بعد مساجد چین به مراکز آموزش دینی تبدیل شد و متون آموزشی اسلامی توسط علمای مسلمان چینی به دو زبان عربی و فارسی تولید و در اختیار طلاب علوم دینی قرار گرفت. این نوع از آموزش دینی در جامعه «هوی­هوی» مشهور به «آموزش مسجدی» است. آموزش مسجدی از نیمه­ی اول قرن دهم هجری تاکنون ادامه یافته است. هم­اکنون نسخه­های خطی       بی­شماری در مساجد و مراکز آرشیوی چین موجود است که حاصل چند قرن آموزش دینی در این کشور است. سبک نوشتاری و آرایه­ای این نسخه­های خطی به­تدریج تحت­تأثیر سنت­های نوشتاری چینی قرار گرفت؛ تا­آنجا­که از لحاظ شکل، کاربرد، خط و آرایه دارای ویژگی­های منحصر­به­فردی شد. تعدد نسخه­های خطی فارسی کتابت­شده در چین و در مساجد اسلامی آن و اختصاصات آرایه­ای و خط و کتابت آن­ها       به­گونه­ای است که می­توان از آن به­عنوان «کانون نسخه­پردازی متون آموزشی فارسی در چین»  یاد کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Characteristics of the Centre for transcription of the Persian educational Texts in China

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Vosoughi 1
  • Mehran Rezaei 2

1 professor of History at Tehran University

2 Ph.D student of Islamic History at Tehran University

چکیده [English]

Persian language has a special place in the religious education of Muslim Muslims, known as "mosque training" and found a special place as the religious language of "Hui Hui" people, the most important recognized Chinese Muslim people. The Muslim community of "Hui Hui" was not able to make contact with other Muslim societies from the 10th century AH onwards as a result of internal political developments in China as well as major changes in the political geography of the Islamic world, especially in the Transoxiana. Therefore, it inevitably sought to meet its basic religious needs as a self-sufficient community among other Chinese minorities and produced books and teaching materials in order to maintain Islamic traditions. During this period, many Islamic texts in Arabic and Persian were rewritten and copied in religious schools of "Hui Hui" by Chinese Muslim clergymen. Most copies written in China had educational purposes and were used for teaching religious sciences in mosques. The religious education of the Muslim Hui Hui community is known as "mosque teaching" and is related to the naturalization period of "Hui Hui" people. This period started in the first half of the 10th century AH with the formation and development of "Mosque teaching" in Muslim communities in China and its different states and continued, more or less, until the present era. With the expansion of "mosque teaching" centers to the Muslim areas of China, of Chinese Muslims underwent major changes influenced by local traditions, and religious texts written in China gradually possessed specific characteristics in terms of "form", "function", "script", and "decoration." The characteristics of the copies written in China and their high quantity are such that they can be referred to as "the center for copying Persian educational texts in China." This paper aims to study the most important features of "the center for transcription of the Persian educational texts in China" as a historical issue and a preliminary plan using some manuscripts available in China and other research centers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • aaa
  • Hui Hui
  • China
  • The Muslem Community of China
  • Persian language
  • mosque teaching
  • the center for transcription of the Persian educational texts in China
وثوقی، محمدباقر، میراث دریانوردان ایرانی در بنادر چین، تهران، سازمان میراث فرهنگی، 1395.
عطاملک جوینی، تاریخ جهانگشای جوینی، تصحیح: محمد قزوینی، لیدن‌، 1916م. بازچاپ تهران، بامداد.
لئو یینگ شنگ، «تاریخ مختصر هشتصد سالگی توسعه ملیت هوی» از زبان فارسی تا زبان ملیت هوی، پژوهش فرهنگ چینی‌، 2003 م.
رشیدالدین فضل‌الله همدانی، جامع‌التواریخ، به تصحیح و پژوهش محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران، میراث مکتوب‌، 1394.
تنگسوق‌نامه یا طب اهل خطا، با مقدمه استاد مجتبی مینوی، دانشگاه تهران، 1350.
خطای نامه (شرح مشاهدات سیدعلی‌اکبر خطایی)‌، به کوشش ایرج افشار، مرکز اسناد فرهنگی آسیا، تهران ، 1373.
هیئت مدیرۀ دایرة‌المعارف اسلام چینی‌، دایرة‌المعارف اسلام چینی‌، چِنگدو‌: فرهنگ سی چوان (2007 م.).
D.O. Morgan,(2012), Persian as a Lingua Franca in the Mongol Empire,ineds B. Spooner andW.L. Hanaway, Literacy in the PersianateWorld:Writing and the Social Order (Philadelphia:University of Pennsylvania Press)
Petersen, Kristian, Reconstructing Islam: Muslim Education and Literature in Ming-Qing China, in “The American Journal of Islamic Social Sciences”, 2006
Michael Dellon,(1999), Chinas Muslem Hui community: Migration,Settlement and sects,Curzun Press
The Editorial of  the Islamic Encyclopedia of China , the Islamic Encyclopedia of China(zhongguoyisilanbaikequanshu), Chengdu: sichuan ci shuchu ban she, 2007
Liu Yingsheng,hui zuyu qi ta yixie xi bei mu silin min zu wen zixingchengshichu tan, hui zuyanjiuza zhi,2002(1),.回族与其他一些西北穆斯林民族文字形成史初探,回族研究杂志