نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار بنیاد دایرة المعارف اسلامی

چکیده

سابقۀ دیرین در تاریخ‌نگاری از ویژگی‌های بارز فرهنگی ارمنی‌ها و گرجی‌ها در دورۀ باستان است. صدها سال زیستنِ مردمان ارمنستان و گرجستان در کنار یکدیگر، سبب همانندی برخی از ویژگی‌های تاریخ‌نگاری آنها شد. از دیگر سو، اختلاف در شیوۀ حکومت در برخی از دوره­های تاریخی  نیز سبب اختلاف در برخی دیگر از ویژگی‌های تاریخ‌نگاری آنها شد. این مقاله با بهره‌گیری از منابع کهن تاریخ قفقاز و همچنین پژوهش‌های نوین در این ارتباط، با بررسی تطبیقی برخی از ویژگی‌های تاریخ‌نگاری ارمنی و گرجی، همانندی و اختلاف را در سبک نگارش این تاریخ‌نگاری‌ها بررسی می‌کند. شباهت­های تاریخ‌نگاری ارمنی و گرجی در دورۀ باستان در موضوعاتی مانند بهره‌گیری از روایات عهد عتیق و تعمیم تبار اشکانی به فرمانروایان غیر اشکانی نمود پیدا کرده است، در حالی که  اختلاف میان این دو تاریخ‌نگاری در شیوۀ بهره‌گیری از روایات ملی ایرانی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A comparative study of some features of Armenian and Georgian historiography in the pre-Islamic period

نویسنده [English]

  • Ali Alibabaee dermeni

Faculty member of Islamic Encyclopedia Foundation

چکیده [English]

The long background in historiography is a remarkable cultural characteristic of Armenians and Georgians in ancient times. Hundreds of years of living between the Armenian and Georgian peoples together contributed to the harmony of some of their historiography features. On the other hand, the differences in government practices in some historical periods also contributed to differences in some of their historiography features. This paper examines the similarities and differences in the style of writing these historiography by using the ancient sources of the Caucasian history as well as the new researches in this regard, by comparative study of some features of Armenian and Georgian historiography. The similarities between Armenian and Georgian historiography in the ancient period have been revealed in issues such as the use of the Old Testament traditions and the generalization of Parthian descent to nonpartisan rulers, while the difference between these two histories is in the way of utilizing Iranian national narratives.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Armenian historiography
  • Georgian historiography – Iranian national narratives
  • Arsacids descent- Movses Khorenatsi
کتاب مقدس، عهد عتیق، گادالمینگ (Godalming)، انگلیس، ایلام، 2016م.
آیوازیان- ترزیان، ماریا، اشتراکات اساطیری و باورها در منابع ایرانی و ارمنی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1391.
باغداساریان، ادیک، شاهنامه و ارمنیان، تهران، ناشر، باغداساریان،1380.
بویس، مری و همکاران، دو گفتار دربارة خنیاگری و موسیقی ایران، ترجمة بهزاد باشی، تهران، آگاه، 1368.
تودوآ، ماگالی، از پانزده دریچه (نگاهی به فردوسی و شاهنامة او)، ترجمة محمدکاظم یوسف­پور، رشت، دانشگاه گیلان، 1377.
شاهسواریان، آودیس، شاهنامه و منابع ارمنی، ترجمۀ ادیک باغداساریان، تورنتو، شاهسواریان، 1393.
کوریون، وارداپت، زندگی مسروپ ماشتوس، ترجمۀ گارون سارکسیان، تهران، نائیری، 1381.
                    
Agathangeghos, History of Armenia, translation and commentary by R. W. Thomson, Albany, State University of New York, 1976.
Boyce, Mary, " Gōsān",in Encyclopædia Iranica, Vol XI, Edited by Ehsan Yarshater, New York, Encyclopædia Iranica foundation, 2003.
Leonti Mroveli, History of Kings of Georgia, in Rewriting Caucasian History, The Original Georgian Text and Armenian Adaptation(artlis Tskhovreba), Translated with introduction and commentary by Robert.W.Thomson, New York, Clarendon ,2002.
Dasxurantsi, Movses, History of the Caucasian Albanian, Translated by, C. J. F Dowsett, London, Oxford University , 1961.
Dio Cassius, Dios Roman History,Translated by Earnest Cary, London, Leob, 1955.
Drasxanakertsi, Yovhannes, History of Armenia, Translation and Commentary by Krikor.H.Maksoudian, Atlanta, Scholar Press, 1987.
Hewsen, Robert, "The primary history of Armenia, an Examination of the validity of an immemorially transmitted historical tradition, in, history in Africa, Vol 2, Cambridge (England), Cambridge University, 1975.
Juansher Juansheriani, The History of King Vakhtang Gorgasali, in Rewriting Caucasian History, The Original Georgian Text and Armenian Adaptation(artlis Tskhovreba), Translated with introduction and commentary by Robert.W.Thomson, New York, Clarendon,2002.
P'awstos Buzand ,The Epic Histories: Attributed to P'awstos Buzand, Translated by Nina G. Garsoian, Cambridge (USA),  Harvard University, 1989.
Rapp, Stephen, "The Iranian heritage of Georgia", Iranica Antiqua,Vol.XLIV, Belgium, Peeters, 2009
Strabo, The Geography of Strabo, Translated by Horace Leonard Jones, London ,Harvard Univercity , 1988.
Toumanoff, cyril,  Studies in christian caucasian history, Washington, D.C., Georgetown university press, 1963.