نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• علی احمد الیاسی

دانش آموختة دکتری تاریخ دانشگاه تهران

چکیده

تاریخ­نگاری و تاریخ­نگری مورخان ایرانی در عصر زندیه به­عنوان یکی از حلقه­ها و ادوار تاریخ­نگاری شایسته مداقه و بررسی است. آذر بیگدلی از نویسندگان پرکار ایرانی سده دوازدهم محسوب می­شود. در ادبیات تاریخی از وی به­عنوان شاعر و تذکره‌نویس یاد می­شود؛ اما یکی از جنبه­های زندگی علمی وی توجه و عنایت او به تاریخ است که حاصل آن نوشته تاریخی کم‌نظیری است که وی در ضمن اثر ادبی خود گنجانده است؛ بنابراین، هدف اساسی این پژوهش بازکاوی اندیشه تاریخ نگاری آذر بیگدلی است. آذر بیگدلی نه تنها از مورخان سده دوازدهم ایران به شمار می­رود، بلکه نقش مؤثری در تداوم و تحول تاریخ‌نگاری عصر زندیه داشته است؛ به­گونه­ای که وی از یک‌جهت از مورخانی همچون استرآبادی و غفاری کاشانی الگوبرداری کرده و از جهت دیگر، وی از پیشروان نهضت بازگشت ادبی و گرایش به نثر ساده در تاریخ‌نویسی است و تأثیری که سبک نگارش وی بر نثرنویسان بعدی، به­ویژه در دورة قاجار داشت، نباید نادیده گرفته شود. کوشش وی در بیان رویداد‌های تاریخی با نثری ساده و روان بعدها در دورة قاجار سرمشق مورخانی همچون دنبلی و خاوری قرار گرفت. ظهور و گسترش جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی و رویکرد علّی و انتقادی و واقعیت‌گرایی و رعایت انصاف و بی‌طرفی در گزارش تاریخ نیز از دستاوردهای تاریخ‌نگاری وی به شمار می‌رود.

کلیدواژه‌ها

• آذر بیگدلی
• تاریخ نگاری
• تاریخ نگری
• زندیه

عنوان مقاله [English]

Biographer as a Historian: Historiography Thought of Azar Bigdeli

نویسنده [English]

• Ahmad Elyasi

Graduated Ph.D. of History,University of Tehran

چکیده [English]

Historiography and history naration of Zand dynasty as one stage of Iranian historiography should be further studied. ḤĀJJ LOṬF-ʿALĪ BĪG B. ĀQĀ KHAN BĪGDELĪ ŠĀMLŪ (fl. 1134/1721-1195/1781) is one of the most prolific writers of the 18^th century.Although he is more known as a poet and biographer, but one of the aspects of his scientific life is attention to historiography, which is the result of an insignificant piece of his writings that he has included in his literary work. Therefore, the main purpose of this paper is review the thought of Azar Bigdeli's historiography. He has played an effective role in the continuity and evolution of Zandee's historiography, which from one side modled from historians like Astarabadi and Ghafari-e Kashani and from other side was one of the pioneers of the revulsion against the so-called sabk-e hendī, Indian style (BĀZGAŠT-E ADABĪ) and tendency to simple writing of historiography. Azar had a great impact on the next writers, especially on Qajar historians. His effort in expressing historical events with a simple and emotional passion, later in the Qajar period, became as a pattern for other istorian s like Abd-al-Razagh Donboli and Fazlollah Khavari-e Shirazi. The emergence and expansion of social&economic aspects and causal and critical approach, realism, fairness and impartiality is one of the achievements of his historiography.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Iran
• Iranian Historiography
• 18th Century
• Azar Bigdeli