نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی بحرانی پور ¹
• افروز مرادی ²

¹ دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز

² دانشجوی دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام دانشگاه شهیدچمران اهواز

چکیده

کشاورزی یکی از پایه‌های اصلی ساختار اقتصادی جامعة ایران در دورة اسلامی بوده است؛ لذا اقدامات حکومت‌ها در زمینة کشاورزی و ایجاد ثبات و امنیت بر کار کشاورزی و بهبود آن تأثیر داشت. باتوجه‌به نقش نظام سیاسی در حیات کشاورزی جامعة ایران، بررسی سیاست‌های حکومت‌ها و رویکردهای آ‌نها در قبال اقتصاد کشاورزی حائز اهمیت است. سلسلة ترک­نژاد خوارزمشاهی (491-628ق) با شکست سلجوقیان (429-590ق) موفق شد قدرت را در ایران به­دست­گیرد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و برمبنای منابع، پاسخ­گوی این سؤال است که علل سیاسی- نظامی دگرگونی زمین‌داری و اقتصاد کشاورزی خوارزمشاهان چه بوده است.؟ یافته‌ها حاکی از آن است که سلاطین خوارزمشاهی سیاست‌هایی را تا زمان تکش خوارزمشاه درتقویت کشاورزی درپیش­گرفتند، اما از روزگار تکش و محمد خوارزمشاه سیاست کلان اقتصادی آنها در واگذاری زمین‌های کشاورزی تحت عنوان اقطاع به امرای ارتش بود. این سیاست به علت رفتار سودجویانة مقطعان در مناطق اقطاعی، رقابت‌های سیاسی سلاطین خوارزمشاهی بر سر تصرف مناطق مختلف و نیاز به استخدام بیشتر ترکان و به‌تبع آن اعطای زمین‌های بیشتر به امرای سپاه و در نتیجه، تناقض و تصادم شیوة تولید دامداری به سبک ترکان کوچ­رو با شیوة تولید کشاورزی رایج در جامعة روستایی خوارزم، سبب شد اقتصاد کشاورزی خوارزم در این دورة خاص زوال یابد.

کلیدواژه‌ها

• تاریخ میانة ایران
• خوارزمشاهان
• اقتصاد کشاورزی
• اقطاع
• معمار

عنوان مقاله [English]

The Political-Military Causes of Transformation in Landholding and Agricultural Economics during the Khwarezmid Era

نویسندگان [English]

• Ali Bahranipour ¹
• Afrooz Moradi ²

¹ Associate Professor in History, Shahid Chamran University of Ahvaz

² Ph.D. Candidate in Post-Islamic History, Shahid Chamran University of Ahvaz

چکیده [English]

Since agriculture has been one of the mainstays of the Iranian society's economic structure during the Islamic period, the policies and actions of governments to establish stability and security in the field of agricultural activities had significant effects on their improvement. The importance of the study on governments' policies and their approaches to the agricultural economy would be determined considering the role of the ruling political systems on agricultural life of Iranian society. Having defeated the Seljuqs (1037-1194), the Turkic Khwarazmian dynasty (1077-1231) succeeded in taking power in Iran. Based on resources and through a descriptive-analytic method, the present study is conducted to determine the political-military causes of transformation in landholding and agricultural economics during the period of Khwarazmids. The findings show that the Khwarazm Shahs took certain policies to improve agriculture until 'Ala al-Din Tekish Khwarazmshah, although handing over the agricultural lands to the army commanders under the name of Iqta' (an Islamic practice of assigning lands to militaries in return for their military services) changed to the main policy of government since his reign and the reign of Mohammad Khwarazmshah. Due to the profiteering behavior of Muqtis (those having been assigned the lands) this policy led to the rivalries between the Kharazm Shahs over capturing various regions and, as a result, they had to recruit more Turkish  fighters and, consequently, to provide more lands to their commanders. So the agricultural economy of Khwarazmids declined in this particular period as a result of contradiction existed between decamping Turks' livestock methods with that of agriculture was popular in rural communities of Khwarezm.

کلیدواژه‌ها [English]

• Iran Middle History
• Kharazmshahs
• Agricultural Economy
• Iqta'
• the Architect