نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد علی رنجبر ¹
• هادی کشاورز ²

¹ دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز

² دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه شیراز

چکیده

نخبگان محلی و دیوانی، همواره از گروه‌های تأثیرگذار سیاسی و اجتماعی در ایالت فارس بودند که ادارة حکمرانی فارس به عملکرد این کنشگران بستگی داشت؛ ازاین­رو، تحلیل و واکاوی رویدادهای تاریخی فارس، مستلزم شناخت و تبیین روابط این نخبگان با دیگر عناصر مؤثر در این ایالت است. خاندان مشیرالملک با حضور نیم­قرنی (1240- 1293ق) در منصب وزارت فارس، ازجملة این نخبگان محلی بودند که ثروت، قدرت و اعتبار فراوانی داشتند. باتوجه­به نفوذ تأثیرگذار این خاندان در حیات اجتماعی سیاسی فارس، در این جستار با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی، به کنشگری این خاندان در حکمرانی فارس پرداخته می­شود. یافته­های این پژوهش نشان می‌دهد که باتوجه­به آرایش نیروهای سیاسی و توزیع و تمرکز قدرت در ایالت فارس، خاندان مشیرالملک با تکیه بر منابع قدرت، برای دستیابی به منافع (طبقاتی، شخصی، عمومی و معنوی ...) خود به تعامل و رقابت با دیگر نخبگان محلی به­ویژه خاندان‌های قشقایی و قوام­الملک پرداختند. فعالیت‌های اجتماعی- اقتصادی آنها در ورای عملکرد سیاسی نقش مؤثری در ارتقأ جایگاهشان داشت. همچنین نتایج حاصل از پژوهش، اطلاعات دقیقی از چگونگی ورود و عملکرد این خاندان، به‌ویژه مشهورترین فرد آن میرزا ابوالحسن­خان مشیرالملک (1226- 1303ق) ارائه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

• قاجار
• فارس
• نخبگان محلی
• خاندان مشیرالملک
• خاندان قشقایی
• خاندان قوام

عنوان مقاله [English]

The Activity of Local Elites in Fars Province The Case Study: Moshir al-Molk Family (1763-1876)

نویسندگان [English]

• Mohammadali ranjbar ¹
• hadi keshavarz ²

¹ Associate Professor in History, Shiraz University

² Ph.D. Candidate in History, Shiraz University

چکیده [English]

The local and bureau elites had been always among the effective political and social groups in Fars province in a way that the Fars governance was directly related to their performance. Therefore, the analysis of the historical events of Fars requires understanding and explaining the relations existed between the elites and the other effective elements in province. Moshir al-Molk family is one of those local elites who, with the presence of nearly half a century (1826-1876) in the Ministry of Fars, gathered a lot of strength and credibility. Considering the influence of this family on the political and social life of Fars and using historical sources, the actions of this family in the governance of Fars is examined in present study through a descriptive-analytical method. The findings show that, with regard to the arrangement of political forces and distribution and concentration of power in Fars, the Moshir al-Molk family interacted and competed with other local elites, especially Qashqai and Qawam al-molk families, to access interests relying on  power resources (class, personal, public, spiritual etc.). Beyond their political functions, their socio-economic activities had a significant role in promotion of their social status. The results also prepare detailed information about their arrival and performance, especially their most famous character, Mirza Abolhassan Khan Moshir al-molk (1840-1917).

کلیدواژه‌ها [English]

• Qajar
• Fars
• Local Elite
• Moshir al-Molk Family
• Qashqai Family
• Ghavam al-Molk Family