نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت

چکیده

شناسایی وضعیت اقتصادی کوشانیان در مطالعات تاریخی کوشانیان و آسیای مرکزی اهمیّت زیادی دارد؛ برای این منظور، تجارت و بازرگانی، کشاورزی و دامداری، صنایع‌دستی و درآمد معابد بودایی به عنوان اصلی­ترین مؤلفه­ها در شناسایی وضعیت اقتصادی کوشانیان انتخاب شدند. به­رغم اینکه هرکدام از این مؤلفه‌ها نقش اساسی در رونق اقتصادی کوشانیان داشته­اند، کمتر موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته­اند. بررسی و تحلیل فعالیت‌های اقتصادی کوشانیان، به‌ویژه فعالیت‌های تجاری و عوامل تأثیرگذار بر آن، از اهداف این پژوهش است؛ لذا با طرح این پرسش که علت پیشرفت و رونق اقتصادی کوشانیان چه عواملی بوده و چگونه این رونق اقتصادی صورت گرفته، نقش هریک از مؤلفه‌های مزبور در وضعیت اقتصادی کوشانیان به طور جداگانه بررسی و وواکاوی شده است. نتایج بررسی­ها نشان داد که از بین تمام مؤلفه‌های تعیین‌شده، تجارت خارجی با کشورهایی همچون چین، هند، ایران و یونان را که عمدتاً در مسیر جاده ابریشم قرارداشتند، باید اصلی­ترین عامل در شکوفایی و رونق اقتصادی کوشانیان به‌حساب­آورد. همچنین مشخص شد که اگرچه قلمرو جغرافیایی کوشانیان امکانات لازم برای شکوفایی اقتصادی را در اختیار آنان قرارداده بود، اما این حاکمان باتدبیر کوشانی بودند که با اتخاذ سیاست‌های درست و تأمین امنیت، زمینة استفاده از امکانات زیست‌محیطی را برای دستیابی به اقتصادی پررونق و شکوفا تأمین کردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Economic Situation of Kushan Empire and the Affecting Factors Around it

نویسنده [English]

  • Thahereh azizipoor

Assistant Professor in Archaeology, Islamic Azad University Unit of Marvdasht

چکیده [English]

While Kushan Empire, and in general, Central Asia is going to be studied historically, recognition of its economic situation gets a high level of importance. Therefore, their trade and commerce, agriculture, animal husbandry, handicrafts and their income of Buddhist temples were selected as the main components to identify the economic situation of Kushans. Despite the fundamental role these components played in prosperity of Kushans' economy, they have been paid less attention by the researchers. The present study is to analyze the Kushans' economic activities, especially their commercial activities and the factors affected them. So, by examining the causes of their economic improvement and the ways they used to get such prosperity, the role of each of above mentioned components have been analyzed. The results show that the foreign trade of Kushans with countries such as China, India, Iran and Greece, all on the Silk Road, should be considered as the most important factor affecting their economic prosperity. It was also found that, although the geographic territory of the empire had provided it the necessary facilities for progress economically, but what made the exploitation of environmental facilities and achievement of a prosperous economy possible was the approach of Kushan Emperors in adopting effective policies and providing security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Central Asia
  • Silk Road
  • Kushan Empire
  • Economic Components
آذرپی، گیتی، « ایران و جاة ابریشم؛ هنر و تجارت در مسیر شاهراه­های آسیا»، ایران­نامه، ش 54، 241- 264، بهار 1375.
آذری،علاء الدین،روابط ایران و چین،تهران :امیرکبیر،1367.
استرابو، جغرافیای استرابو: سرزمینهای زیر فرمان هخامنشیان، ترجمۀ همایون صنعتی­زاده، تهران، بنیاد موقوفات افشار، 1382.
بلنیستکی، آ، خراسان و ماوراءالنهر (آسیای میانه)، ترجمۀ پرویز ورجاوند، تهران، گفتار، 1364.
بهزادی، رقیه، «دانش در آسیای مرکزی در دورة کوشانیان»، چیستا، ش 81، 577-583، 1370الف.
                         ، «قوم‌های کهن: کوشان»، چیستا، ش  81، 28-34، 1370ب.
                         ، «کوشان­ها»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دورة اول، ش 116، 3-89، 1371.
                         ، قوم‌های کهن در آسیای مرکزی، تهران، وزارت امور خارجه، 1373.
بیوار، ا. د. ه، «تاریخ مشرق ایران»، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمة حسن انوشه، جلد 3، 316-227، 1383.
حاجی­بابایی، احمد، «پارتیان و تجارت ابریشم»، مجلةدانشکدهادبیاتوعلومانسانیدانشگاهتهران، تابستان و  پاییز، ش 158و 159، 245-262، 1380،
خادمی­ندوشن، فرهنگ، «تاریخ کوشانیان با استفاده از منابع باستان‌شناسی»، شناخت، ش 34، 127-134، 1381.
                          و طاهره عزیزی­پور، تاریخ و هنر شرق ایران از زمان هخامنشیان تا ظهور اسلام، تهران، سمیرا، 1391.
ریاضی، محمدرضا، «جادة ابریشم؛ شکل‌گیری و پیشینه»، باستان­شناسی و تاریخ، سال نهم، ش 2، 48-55، بهار و تابستان 1374.
رونالد، اریک، «دین بودا در آسیای میانه»، ترجمۀ محمد شکری فومشی، ایران شناخت، ش 9، 318-337، 1377.
علیزاده بیرجندی و همکاران، «واکاوی عوامل مؤثر بر دادوستدهای آیینی در جادة ابریشم با تأکید بر نقش ادیان هندی»، معرفتادیان، ش 28، 107-120، 1395.
لیتوینسکی، ب، الف، «شهرها و زندگی شهری در قلمرو کوشان»؛ تاریخ تمدن­های آسیای مرکزی، ترجمۀ صادق ملک شهمیرزادی، جلد 2 ، تهران، وزارت امور خارجه،101-69، 1376.
محمد جان اوف، الف. ر. «اقتصاد و نظام اجتماعی در آسیای مرکزی در دوره کوشان»، ترجمۀ صادق ملک شهمیرزادی، تاریخ تمدن­های آسیای مرکزی، جلد 2، تهران: وزارت امور خارجه، 67-29 ،1376.
محمود­آبادی، سید­اصغر، «نخستین روزگاران در جادة ابریشم»، جامعه­شناسیکاربردی، جلد 8، ش 1 و 2، 119-138، 1376.
معیری، هایده، باختر به روایت تاریخ، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1377.
هرودوت، تاریخ هرودوت، ترجمۀ مرتضی ثاقب­فر، جلد 1، تهران، اساطیر، 1389.
 
Banerji, A, “Kushans in Eastern India”, Journal of the Numismatic Society of India,  Vol. XIII, Part- I, pp107-109, 1951.
Errington, E., “Evidence for dating The Kanishka Reliquary”, Silk Road Art and archaeology.Vol 8,(Institute of Silk Road Studies) pp101-120, 2002
Faccenna.D, “excanation of the Italian archaeological mission (Ismeo) in Pakistan: some problems of Gandhara art and architecture”, Central Asia in the Kushan period: proceedings of the international conference of the history, archaeology and culture of central Asia in the Kushan period, Dushanbe, Hayka, pp126-130, 1974.
Falk; H, “The Kanishka Era in Guptarecords”, Silk road and archaeology, Vol 10, (Institute of Silk Road Studies) pp 75-142,2004.
Gafurov, Kushan Studies in USSR. Calcutta, 1979.
Goble, R. A. Catalogue of coin from Butkara III (Swat, Pakistan ,Rome), 1976.
Jain, B. C., “A Hoard of 757 Kushana Copper Coins from Shahdol District of Madhya Pradesh”, Journal of the Numismatic society of India. Vol. XXVII. Part - Ipp 118-1191965.
Khademi Nadoooshan, F., “Kushana in Central Asia”, Journal of Humanities, Vol 10 (3, 4): pp1-8. 2003.
Lam. Raymond, “Kushan emperors and Indian Buddhism: political, economic and cultural factors responsible for the spread of Buddhism through Eurasia”, journal of south Asian studies, Vol 36, No 3,434-448.  2013.
Liu. Xinru, “migration and settlement of the Yuezhi-Kushan: interaction and interdependence of nomadic and sedentary societies”, Journal of world history VoL 12. No2,  pp 261-292, 2001.
Masson, M. V., “The forgotten Kushan Empire: new discoveries at Zar- tepe”, Archaeology, volume 37.No1, pp 32-37. 1984. 
                       , “Kushana Coins from Shahdol Deistrict”, Journal of the Numismatic Society of India,Vol. XXVIII, Patr - I, PP1-5, 1966.
Marshal, S. J., Taxila: A Illustrated account of archaeologyical excavations. Volume 2: Minor Antiquities,Dehli Panta, 1977.
Mukherjee, B. N., Kushana Coins of the land of the five rivers, Indian Museum, 1978.
Narain, A. K, The Indo Greek from Alexander to Kanishkan (Dehli), 1980.
Rosenfield. J. M., The dynestic art of Kushans, university of California press, 1967.
Seland, E, H.,”Ancient Afghanistan and the Indians ocean: maritime links of the Kushan empire Ca 50-200 Ce“, Journal of Indian ocean archaeology, No 9, 66-74, 2013.
Spate,O. and learmonth, A.,India and Pakistan-general and regional geography, Methuen and Co. Ltd, Dehli,India. 1967.
Wheeler.W. Rome beyond the Imperial Frontier, London,1954.