نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

2 دانش‌آموختۀ کارشناسی‌ارشد تاریخ ایران باستان دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در بررسی سکه‌های نخستین اشکانیان، پژوهشگران بیشتر بر میراث یونانی‌مآبی و پارسی-هخامنشی به‌عنوان عناصر مسلط تأکید می‌کنند و عناصر سکایی عموماً نادیده انگاشته می‌شوند. یکی از نقش‌مایه‌های این سکه‌ها، سرپوش قائم نوک‌تیزی است که بر سر شاه قرار دارد. مسئلة اصلی پژوهش، بررسی خاستگاه سرپوش شاهان نخست اشکانی است که عموماً متأثر از سکه‌های شهرب‌های هخامنشی و فرهنگ پارسی انگاشته می‌شود. فرضیة این مقاله، احتمال سکایی‌بودن این سرپوش باتوجه‌به خاستگاه سکایی اشکانیان است. مقالة حاضر بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و مقایسة این سرپوش با نقش‌مایه‌های هخامنشی، سکایی و یونانی و توصیفات‌ متون کلاسیک، به بررسی این خاستگاه بپردازد. مقایسة این سرپوش‌ها با سرپوش شهرب‌ها، موارد نقش‌مایه‌های دورة هخامنشی و هنر یونانی کلاسیک نشان می‌دهد که این سرپوش برخلاف موارد پارسی که نرم و فاقد برجستگی هستند، شباهت چشمگیری با سرپوش‌های بیابان‌گردان سکایی دارد که در هنر هخامنشی و یونانی به‌صورت قائم به تصویر کشیده شده‌اند؛ درنتیجه، می‌توان گفت سرپوش نخستین اشکانیان گونه‌ای از سرپوش ایستاده و نوک‌تیز سکایی است که مختص اپرنی‌ها یا قبایل داهه بوده است. ردِّ پای سرپوش سکا‌ها در متون کلاسیک نیز دیده می‌شود که از آن به نام کورباسیا یاد شده است. بررسی اصطلاحات سرپوش‌ها در این متون نشان می‌دهد واژة کورباسیا که در آغاز تنها مختص سرپوش سکا‌ها بوده است، بعدها با سرپوش بلند و دندانه‌دار پارسی مختص شاه بزرگ هخامنشی خلط شده و این دو، همسان ‌پنداشته شده‌اند. گذشته از ارتفاع سرپوش‌ها، ظاهراً آنچه به این همسان‌انگاری کمک کرده است، وجود محافظ گردن در هر دو سرپوش بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Origin of the Headgear on Early Arsacid Coins (from Arsaces I to Mithradates I)

نویسندگان [English]

  • Ehsan Afkande 1
  • Fateme Afshari 2

1 Assistant Professor of History, Shahid Beheshti University

2 MA. Graduate History of Ancient Iran, Shahid Beheshti University

چکیده [English]

Scholars, in their study of Parthian numismatics, mostly emphasize the Hellenistic and Persian-Achaemenid heritage and ignore Scythian cultural elements. One of the most important motifs on these coins is the upright headgear of the king. The main purpose of this research is to examine the origin of early Arsacid kings’ headgear which is generally assumed to be an imitation of Achaemenid satrapal coins and Persian culture. Due to the Scythian background of the Arsacids, however, the article proposes a Scythian origin for this headgear. It examines the origin of this headgear by comparing Arsacid coins with Achaemenid, Scythian, and Greek motifs and classical sources. The result of our comparison indicates that the Arsacid headgear, unlike the soft and loose Persian one, has a striking resemblance with the stiff pointed Scythian headgear which is depicted in Achaemenid and Greek art. Consequently, it can be argued that the early Arsacid headgear was probably a sort of Scythian headgear belonging to Aparni or Dahaean tribes. The trace of this headgear can be found in some classical texts in which it is refered to as “kurbasia.” The study of the terms used for headgears in these texts illustrates that the word kurbasia, which was initially used for the Scythian headgear, in later periods, was confused with an upright ridged Persian headgear exclusively for the Achaemenid great king. Apart from their similar stiffness, it seems that both headgears had a common neck protection which further caused their misidentification.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scythians
  • Persians
  • Kurbasia
  • Headgear
  • Arsacid coins
اعتمادزاده، رضوان، «بازتاب هلنیسم در سکه‌های اشکانیان»، تاریخ‌پژوهی،ش60، 93-111، 1393.
زرین‌کوب، روزبه و فرشید نادری، «اشکانیان و سنت‌های کهن ایرانی؛ پایبندی یا عدم تقیّد اشکانیان به سنت‌ها و مواریث فرهنگ ایرانی»، جستارهای تاریخی،ش10، 41-64، 1393.
شکوری‌فر، ملیحه و سیروس نصرالله زاده، «پیگیری سنت‌های ایرانی در سکه‌های اشکانی»، جستارهای تاریخی، دوره 7، ش1، 21-46، 1395.
Aeschylus, Aeschylus: Volume I, translation by Herbert Weir Smyth,New York, Putnam’s sons, 1922.
Alram, Michael, Band IV: Nomina Propria Iranica in Nvmmis/Textband. Materialgrundlagen zu den iranischen Personennamen auf antiken Münzen, Wien, Österreichische Akademie der Wissenschaften, 1986.
Aristophanes, Aristophanes: Vol. II,translation by Benjamin Bickley Rogers,New York, Putnam’s sons, 1927.
Arrian, Arrian, Volume II: Anabasis Alexandri (Books V-VIII), Indica (Book VIII), translation by E. Iliff Robson,Cambridge, MA., Harvard University Press, 1933.
Bailey, Harold, “Ariana.” In Donum natalicium H.S. Nyberg oblatum, Edited by Erik Gren, Bernhard Lewin and Helmer Ringgren, 1–16, Uppsala, Universitetsbiblioteket, 1954.
Beekes, Robert, Etymological Dictionary of Greek: Volume Two, With the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Brill, 2010.
Brock, Roger, “Xenophon's Political Imagery.” In Xenophon and His World: Papers from a Conference Held in Liverpool in July 1999, Edited by Christopher Tuplin, 247–57, Stuttgart, Franz Steiner, 2004.
Canepa, Matthew, “Rival Images of Iranian Kingship and Persian Identity in Post-Achaemenid Western Asia.” In Persianism in Antiquity, Edited by Rolf Strootman and Miguel J. Versluys, 201–22, Stuttgart, Franz Steiner, 2017.
Chantraine, Pierre, Dictionnaire étymologique de la langue grecque: Histoire des mots, Paris, Klinksieck, 1970.
Curtis, Vesta Sarkhosh, “The Parthian costume and headdress” In Das Partherreich und Seine Zeugnisse, Edited by Joseph Wiesehöfer, 61-73, Stuttgart, Franz Steiner, 1998.
Curtis, Vesta Sarkhosh, “The Iranian Revival in the Parthian Period” In The Age of the Parthians, Edited by Vesta Sarkhosh Curtis and Sarah Stewart, 7-25, London, I.B. Tauris, 2007.
Curtius, Quintus, History of Alexander, Volume I: Books I-V,translation by John C. Rolfe, Cambridge, MA., Harvard University Press, 1946.
Demetrius of Phaleron, Demetrius on style: The Greek text of Demetrius de elocutione edited after the Paris manuscript,translated by W. Rhys Roberts, Cambridge, Cambridge University Press, 1902.
Dionysius of Halicarnassus, The Roman Antiquities of Dionysius of Halicarnassus, Vol I: Books I-II,translated by Earnest Cary,Cambridge, MA., Harvard University Press, 1960.
Gardner, Percy, The Parthian coinage (With eight plates.),London, Trübner, 1877.
Grošelj, M, “Etyma Graeca.” Živa Antika 4, 168–77, 1954.
Heckel, Waldemar, “Mazaeus, Callisthenes and the Alexander Sarcophagus.” Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte 55, 4, 385–96, 2006.
Herodotus, Herodotus, Vol. I, Books I-II, translation by A. Godley,New York, Putnam’s sons, 1920.
Herodotus, Herodotus, Vol II, Books III-IV,translation by A. Godley, New York, Putnam’s sons, 1921.
Herodotus. Herodotus, Vol III, Books V-VII,translation by A. Godley, New York, Putnam’s sons, 1922.
Liddell, Henry G., and Robert Scott, A Greek-English Lexicon, Ninth Edition with Revised Supplement, Oxford, Oxford University Press, 1996.
Lloyd Llewellyn-Jones, “Great Kings of the Fourth Century BCE and Greek Conceptions of the Persian Past.” In Greek Notions of the Past in the Archaic and Classical Eras, Edited by John Marincola, Lloyd Llewellyn-Jones and Calum Maciver, 317–346, Edinburgh, Edinburgh University Press, 2012.
Lloyd Llewellyn-Jones and James Robson, Ctesias’ History of Persia: Tales of the Orient. London, New York: Routledge, 2010.
Olbrycht, Marek, “Parthian King’s Tiara–Numismatic Evidence and Some Aspects of Arsacid Political Ideology.” Notae Numismaticae 2, 27–61, 1997.
Olbrycht, Marek, “The Titulature of Arsaces I, King of Parthia.” Parthica 15, 63–74, 2013.
Plutarch, Plutarch’s Lives, Vol. XI: Aratus. Artaxerxes. Galba. Otho. General Index,translation by Bernadotte Perrin, Cambridge, MA., Harvard University Press, 1926.
Schmidt, Erich, Persepolis III: The Royal Tombs and Other Monuments, Chicago, University of Chicago Press, 1970.
Sellwood, David, Introduction to the Coinage of Parthia. 2nd ed. London, Spink & Son Ltd, 1980.
Sinisi, Fabrizio, “The Coinage of the Parthians” In The Oxford Handbook of Greek and Roman Coinage, Edited by William E. Metcalf, 275-294, Oxford, Oxford University Press, 2012.
Shapur Shahbazi, A, “Clothing ii. In the Median and Achaemenid periods.” In Encyclopaedia Iranica V/7, 723–37, 1992, Accessed February 24, 2018, http://www.iranicaonline.org/articles/clothing-ii.
Strabo, The geography of Strabo, Volume V: Books 10-12,translated by Horace Leonard Jones,Cambridge, MA., Harvard University Press, 1961.
Strootman, Rolf, “Imperial Persianism: Seleukids, Arsakids and Fratarakā” In Persianism in Antiquity, Edited by Rolf Strootman and Miguel John, 169–192, Stuttgart, Franz Steiner, 2017.
Thieme, Paul, “Ein Iranisches Kulturlehnwort in Der Vedischen Prosa?” Zeitschrift Der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 92, 47–52, 1938.
Vogelsang, W.J., The Rise and Organisation of the Achaemenid Empire: The Eastern Iranian Evidence, Leiden: Brill, 1992.
Wolski, Josef, L’empire des Arsacides, Leuven, Peeters, 1993.
Wroth, Warwick William, Catalogue of the coins of Parthia, London, The Trustees, 1903.
Xenophon, Xenophon III: Anabasis, Books I-VII,translated by Carleton L. Brownson, Cambridge, MA., Harvard University Press, 1960.
Xin, Wu, “O Young Man … Make Known of What Kind You Are’: Warfare, History, and Elite Ideology of the Achaemenid Persian Empire.” Iranica Antiqua 49, 209–99, 2014.