مقاله پژوهشی
بازی بزرگ و مسئلۀ هرات (1828-1838م)
بازی بزرگ و مسئلۀ هرات (1828-1838م)

فرج الله احمدی؛ آروین قائمیان

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 1-20

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.278907.473098

چکیده
  بازی بزرگ روسیه و بریتانیا که از دهه‌های نخستین قرن نوزدهم آغاز شده بود، به رویارویی آن دو قدرت در ایران طی سال‌های آغازین قرن بیستم منجر شد. رقابت روسیه و بریتانیا در ایران در شرایطی تشدید شد که پس از ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
خاستگاه سرپوش در نخستین سکه‌های اشکانی (از ارشک یکم تا مهرداد یکم)
خاستگاه سرپوش در نخستین سکه‌های اشکانی (از ارشک یکم تا مهرداد یکم)

احسان افکنده؛ فاطمه افشاری

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 21-41

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.276734.473087

چکیده
  در بررسی سکه‌های نخستین اشکانیان، پژوهشگران بیشتر بر میراث یونانی‌مآبی و پارسی-هخامنشی به‌عنوان عناصر مسلط تأکید می‌کنند و عناصر سکایی عموماً نادیده انگاشته می‌شوند. یکی از نقش‌مایه‌های این سکه‌ها، ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
آیا ساسانیان روحانی‌تبار بودند؟
آیا ساسانیان روحانی‌تبار بودند؟

پدرام جم

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 43-62

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.265049.473032

چکیده
  رابطة دین و دولت، موضوعی مهم در تحقیقات مربوط به سازوکار شاهنشاهی ساسانی است و رویکرد ساسانیان به دین زرتشتی و ارتباط آنها با روحانیان این دین، اهمیت بسزایی در پژوهش‌های تاریخ ساسانی دارد. در 150 سال اخیر، ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
«توپچی‌باشی» در عصر صفوی؛ از فن‌سالاری تا منصب‌داری
«توپچی‌باشی» در عصر صفوی؛ از فن‌سالاری تا منصب‌داری

مجتبی تبریزنیاتبریزی؛ عبدالرسول خیراندیش

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 63-81

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.246048.472906

چکیده
  عنوان «توپچی‌­­باشی» به معنی سرکردۀ توپچیان و فرماندۀ توپخانه، با رواج کاربرد سلاح آتشین توپ، تقریباً از اوایل عهد صفویه رواج یافت. در نخستین اشاره­ها به این مقام در دورۀ شاه‌تهماسب اول، توپچی­باشی ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
منازعۀ غزالی و ابن‌رشد در مواجهۀ دین و عقل از منظر تاریخی
منازعۀ غزالی و ابن‌رشد در مواجهۀ دین و عقل از منظر تاریخی

مجتبی زروانی؛ رضا طاهری

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 83-102

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.227055.472787

چکیده
  کشمکش میان عقل و دین در تاریخ میانۀ ایران، جریانی دامنه‌دار و متأثر از انباشته‌های علمی و فکری مسلمانان در قرون نخستین اسلامی است. عقل و دین صرف‌نظر از اشتراکاتشان، عمدتاً دو نیروی متخالف شناخته می‌شوند؛ ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
تحلیل تاکتیک‏های جنبش جنگل در جنگ با انگلیس
تحلیل تاکتیک‏های جنبش جنگل در جنگ با انگلیس

ابوطالب سلطانیان

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 103-122

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.281053.473116

چکیده
  جنبش جنگل در سال‏های پایانی جنگ جهانی یکم (1914-18م/1333-37ق) با قشون انگلیس درگیر جنگ‏هایی شد که زمینه‏ها و علل وقوع آن به تحولات نظامی قفقاز بازمی‏گشت؛ زیرا در آن زمان، قشون انگلیس ناگزیر بود که خود ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
شورش مصر؛ استراتژی آتن برای واگرایی در شاهنشاهی هخامنشی و تدابیر اردشیر اوّل
شورش مصر؛ استراتژی آتن برای واگرایی در شاهنشاهی هخامنشی و تدابیر اردشیر اوّل

علیرضا سلیمان زاده

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 123-142

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.254004.472953

چکیده
  مطالعه دربارۀ تاریخ شاهنشاهی هخامنشی پس از مرگ بنیان‌گذار آن طیّ دو قرن، حاکی از آن است که آنها پس از هرسال ناآرامی خشونت‌آمیز تنها به‌طور متوسط چند سالِ مسالمت‌آمیز را پشت سر گذاشته‌اند که نیازمند ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
دانش نام‌شناسی و پژوهش‌های علوم تاریخی
دانش نام‌شناسی و پژوهش‌های علوم تاریخی

عمادالدّین شیخ الحکمایی؛ رامینا رضوان

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 143-166

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.284208.473140

چکیده
  نام‌شناسی (Onomastics)، دانش مطالعة نام­هاست از هر نوع و در هر دورة تاریخی که باشند. هدف این دانش، اسامی خاص و در واقع هرچیزی است که نامی بر آن تعلق گیرد. موضوع این دانش می­تواند حوزه­های گوناگون با اهداف ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
نکاتى دربارۀ بازنگرى در سال‌شمارى و توالى سکه‌هاى «عصر تاریک» اشکانى
نکاتى دربارۀ بازنگرى در سال‌شمارى و توالى سکه‌هاى «عصر تاریک» اشکانى

کلثوم غضنفری؛ سروش شریفیان

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 167-185

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.267226.473041

چکیده
  بازنگرى در عرصۀ سال‌شمارى و تبارشناسى اشکانى، محور اصلى پژوهش‌هاى فرهاد آثار در سال‌هاى اخیر بوده است؛ اما سیمونتا مهم‌ترین ایرادات را به طرح پیشنهادى وى وارد کرد، لیکن سیمونتا خود نیز در آخرین دیدگاه‌های ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
رویکردی تاریخی به داستان «محتسب تبریز» در مثنوی معنوی
رویکردی تاریخی به داستان «محتسب تبریز» در مثنوی معنوی

یزدان فرخی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 187-206

https://doi.org/10.22059/jhss.2020.268823.473047

چکیده
  مثنوی معنوی مولانا جلال‌الدین بلخی گذشته از جنبه­های مشهور شاعرانه و عارفانۀ آن، مانند هر متن دیگر، جنبه­هایی دارد که بیان‌کنندۀ زمانه و روزگارِ زیستۀ آفرینشگر آن است و عوامل مؤثر و تحول‌سازی از ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
ایرانیان قاف‌نشین؛ پژوهشی در اسناد نمایندگی ایران در ولادی‌قفقاز (1315-1337ق/1897ـ1919م)
ایرانیان قاف‌نشین؛ پژوهشی در اسناد نمایندگی ایران در ولادی‌قفقاز (1315-1337ق/1897ـ1919م)

علی کالیراد

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 207-230

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.289901.473166

چکیده
  شهر ولادی‌قفقاز که طی فرآیند استیلای روسیۀ تزاری بر منطقۀ قفقاز در اواخر قرن هجدهم میلادی بنیان نهاده شد، به‌تدریج به‌صورت یکی از اهداف مهاجرت، از داخل و خارج امپراتوری روسیه درآمد. این شهر، به‌ویژه ...  بیشتر
مقاله پژوهشی
کارکردها و حوزۀ اختیارات مجلس بهشت‌آیین (مجمع عالی رجال دربار صفوی)
کارکردها و حوزۀ اختیارات مجلس بهشت‌آیین (مجمع عالی رجال دربار صفوی)

علی مشهدی رفیع؛ محمدباقر وثوقی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1398، صفحه 231-250

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.281743.473120

چکیده
  نظام سیاسی صفویه مانند بسیاری از نظام‌های حکومتی خاندانی در تاریخ ایران از نوع پدرمیراثی-دیوان‌سالارانه به‌شمارمی‌رود؛ زیرا هم دارای وجه پدرمیراثی و هم دارای وجه دیوان‌سالارانه است. اگرچه در نگاه ...  بیشتر