پژوهش‌های علوم تاریخی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

همکاری با انجمن و موسسه

راهنمای نویسندگان

نمونه کار فارسی

نمونه کار انگلیسی

هزینه انتشار

فرم اصالت اثر

فرم تعارض منافع

راهنمای دریافت شناسه ارکید

داوران نشریه

راهنمای ثبت نام در پابلونز

بازی بزرگ و مسئلۀ هرات (1828-1838م)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ‌ارشد تاریخ ایران اسلا‌می‌ دانشگاه تهران

چکیده

بازی بزرگ روسیه و بریتانیا که از دهه‌های نخستین قرن نوزدهم آغاز شده بود، به رویارویی آن دو قدرت در ایران طی سال‌های آغازین قرن بیستم منجر شد. رقابت روسیه و بریتانیا در ایران در شرایطی تشدید شد که پس از دور دوم جنگ‌های ایران و روسیه در قفقاز، اعادۀ حاکمیت تاریخی ایران بر هرات در دستور کار دولت ایران قرار گرفت؛ اقدامی که باعث نگرانی سیاستمداران بریتانیایی از بسط نفوذ روسیه در مرزهای غربی هند شد. در دهۀ 1830م (1245ق) تحرکات نظامی ایران در مرزهای شرقی که با حمایت روسیه همراه بود، به محاصرۀ هرات در 1837م (1252ق) منجر شد؛ اما باتوجه‌به واکنش نظا‌می‌ بریتانیا در خلیج فارس، عملیات نظا‌می ‌محمدشاه قاجار به شکست انجامید. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در این بازی بزرگ، در شرایطی که حمایت روسیه از دربار ایران و محاصرۀ هرات ذهن سیاستمداران بریتانیایی را در کلکته و لندن به خود مشغول داشته بود، واکنش سریع و لشکرکشی بریتانیا به خلیج فارس، نتیجۀ کارزار در هرات را به نفع آن کشور رقم زد. از آن پس بود که موقعیت بریتانیا در افغانستانِ امروزی تثبیت شد. این مقاله برخلاف پژوهش‌های دیگر که اغلب مسئلۀ هرات را در چارچوب روابط ایران و بریتانیا، ایران و روسیه و یا روابط ایران و امیرنشین‌های افغان بررسی کرده‌اند، آن را در چارجوب بازی بزرگ روسیه و بریتانیا بررسی و تحلیل کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Great Game and the Herat Question (1828 – 1838)

نویسندگان [English]

  • Farajolah Ahmadi 1
  • Arwin Ghaemian 2

1 Associate Professor of History, University of Tehran

2 MA. Student in History of Iran Islamic, University of Tehran

چکیده [English]

The Great Game of Russia and Britain, which began in the early nineteenth century, led to the confrontation of the two powers in Iran until the early twentieth century. The Russian-British rivalry in Iran intensified after the second round of Iran-Russia wars in the Caucasus, when the restoration of Iran’s historical rule over Herat was on the agenda of the Iranian government, resulting in the siege of Herat in 1837, an incident that caused British politicians to worry about Russia’s expansion in the western borders of India. The findings of this study indicate that the idea of ​​capturing Herat was partly influenced by Russians’ support to divert the Iranian government’s attention from the Caucasus. In addition, with the Herat crisis and Britain’s concern about the expansion of Russia’s influence on the borders of India, the creation of a buffer state became vital in the framework of India’s defense strategy. Under the circumstances that Russians were supporting the Iranian court during the siege of Herat, Palmerston’s regional and extra-regional aggressive policy, followed by Russians’ passive stance, led to the rapid deployment of force to the Persian Gulf and ended the campaign in Herat in favor of Britain. Afterwards, Britain stabilized its position in today’s Afghanistan. Contrary to other studies that mostly examine the issue of Herat in the framework of Iran’s relations with Britain, Russia, or the Emirate of Afghanistan, this article examines the issue of Herat’s siege in the context of the Great Game.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Great Game
  • Iran
  • Herat
  • Russia
  • Britain
  • India
  • Mohammad Shah
مراجع
آدمیت، فریدون، امیرکبیر و ایران، تهران، خوارزمی، 1356.
آوری، پیتر، تاریخ ایران کمبریج، ترجمۀ تیمور قادری، جلد7، تهران، مهتاب، 1389.
امانت، عباس، «پیشوای امت و وزیرمختار بی‌تدلیس انگلیس (مراسلۀ حاج سید محمدباقر شفتی حجةالاسلام و سرجان مکنیل در قضیۀ لشکرکشی محمدشاه به هرات)»، ایرانشناسی، ش5، 11-41، 1369.
بینا، علی‌اکبر، «روابط سیاسی: جنبه‌های سیاسی و دیپلماسی مسئلۀ هرات و افغانستان (در دورۀ قاجاریه تا معاهده پاریس)»، بررسی‌های تاریخی، دوره 4، ش 1، 59-86، فروردین و اردیبهشت 1348.
پرتو، افشین، «پیمان پاریس؛ داستان غم‌انگیز جدایی هرات از ایران»، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، دوره 14، ش 265، 41-14، 1388.
تیموری، ابراهیم، «گوشه‌ای از تاریخ ایران (مسئلۀ هرات) بخش دوازدهم»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش 181، 198-107، 1381.
حسینی فسایی، تاریخ فارسنامۀ ناصری، تهران، سنایی، بی‌تا.
ساسانی، خان‌ملک، سیاست‌گذاران دورۀ قاجار، تهران، بابک، بی‌تا.
سایکس، سرپرسی، تاریخ ایران، ترجمۀ سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، جلد2، تهران، افسون 2، 1380.
شمیم، علی‌اصغر، ایران در دورۀ سلطنت قاجار، تهران، علمی، 1374.
طالع، هوشنگ، تاریخ تجزیۀ ایران، تهران، سمرقند، 1388.
قاضیها، فاطمه، «نگاهی به برخی اسناد روابط خارجی ایران در دورۀ قاجار»، گنجینۀ اسناد، دوره 1، ش 2، 38-49، تابستان 1370.
کارلو ترنزیو، پیو، رقابت روس و انگلیس در ایران و افغانستان، ترجمۀ عباس آذرین، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1359.
مارتین، ونسا، عهد قاجار؛ مذاکره، اعتراض و دولت در ایران قرن سیزدهم، ترجمۀ حسین زنگنه. تهران، ماهی، 1390.
مارکام، کلمنت، تاریخ ایران دورۀ قاجار، ترجمۀ میرزارحیم فرزانه، تهران، فرهنگ ایران، 1364.
محمود، محمود، تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم میلادی، جلد1، چاپ سوم، تهران، اقبال، 1344.
نامۀ امیرتومان به کنت سیمونیچ، کارتن3، پرونده 19، اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، 1253ق.
نامۀ مستر مک‌نیل به میرزا آقاسی، کارتن 3، پرونده 19، اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، 1252ق.
نامۀ پالمرستون به کلرینکارد، کارتن 4، پرونده 18، اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، 1254ق.
نامۀ کهندل‌خان به دولت ایران، کارتن 3، پرونده 19، اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، 1252ق.
نصیری‌مقدم، محمدنادر، گزیدۀ اسناد سیاسی ایران و افغانستان؛ مسئلۀ هرات در عهد محمدشاه قاجار، جلد1، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه، 1374.
واتسن، رابرت گرانت، تاریخ قاجار، ترجمۀ عباسقلی آذری، 1340.
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا، سیاست خارجی ایران در دوۀ پهلوی، چاپ چهارم، تهران، پیکان، 1377.
هوشنگ مهدوی، غلامرضا، تاریخ روابط خارجی ایران، تهران، امیرکبیر، 1349.
Ahmadi, K. “British Colonial Policy and the Persian Gulf Islands”, Iranian review of foreign affairs 3, no.1, 7-36, 2012.
Alder, G. J. “The key to India?: Britain and the Herat problem 1830–1863—part 1”, Middle Eastern Studies 10, no.2, 186-209, 1974.
Algar, H. “The Revolt of Āghā Khān Maḥallātī and the Transference of the Ismā'īlī Imamate to India”, Studia Islamica, 55-81, 1969.
Amanat, A. “Herat: VI. The Herat Question”, Encyclopaedia Iranica, 219-224, 2003.
Amin, C. M. “The Press and Public Diplomacy in Iran, 1820–1940”, Iranian Studies 48, no.2, 269-287, 2015.
Brobst, P. J. “Sir Frederic Goldsmid and the containment of Persia, 1863–73”, Middle Eastern Studies 33, no.2, 197-215, 1997.
Cheshire, H. T. “The Expansion of Imperial Russia to the Indian Border”, The Slavonic and East European Review, 85-97, 1934.
Crawley, C. W. “Anglo-Russian Relations 1815–40”, Cambridge historical journal 3, n0.1, 47-73, 1929.
Cronin, S. “Importing modernity: European military missions to Qajar Iran” Comparative Studies in Society and History 50, no.1, 197-226, 2008.
Darwin, J. “Imperialism and the Victorians: the dynamics of territorial expansion”, The English Historical Review 112, no.447, 614-642, 1997.
Davies, C. E. “Qajar Rule in Fars prior to 1849” Iran 25, no.1, 125-153, 1987.
Farmanfarmaian, R. (Ed), War and peace in Qajar Persia: implications past and present, Routledge, 2008.
Greaves, R. L. “Sīstān in British Indian frontier policy”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies 49, no.1, 90-102, 1986.
Hambly, G. “An Introduction to the Economic Organization of Early Qājār Iran” Iran 2, no.1, 69-81, 1964.
Honnen, M. F. Securitizing British India: A New Framework of Analysis for the First Anglo-Afghan War, 2013.
Ingram, E. “A preview of the great game in Asia—I: The British occupation of Perim and Aden in 1799” Middle Eastern Studies 9, no.1, 3-18, 1973.
Ingram, E. “Great Britain’s Great Game: An Introduction”, The International History Review 2, no.2, 160-171, 1980.
Kashani-Sabet, F. “Fragile frontiers: The diminishing domains of Qajar Iran”, International Journal of Middle East Studies 29, no.2, 205-234, 1997.
McNeill, J. Progress and Present Position of Russia in the East, London, 1836.
Morgan, G. “Myth and reality in the great game”, Asian Affairs 4, no.1, 55-65, 1973.
Mosely, P. E. “Russian Policy in Asia (1838-1839)”, The slavonic and East European Review 14, no.42, 1936.
Norris, J.A. The First Afghan War 1838-1842. England, Cambridge University Press, 1967.
Standish, J. F. “The Persian war of 1856–1857”, Middle Eastern Studies 3, no.1, 18-45, 1966.
Volodarsky, M. “The Russians in Afghanistan in the 1830s”, Central Asian Survey 3, no.1, 63-86, 1984.
Volodarsky, M. “Persia's foreign policy between the two Herat crises, 1831–56”, Middle Eastern Studies 21, no.2, 111-151, 1985.
Wright, D. The English amongst the Persians: during the Qajar period 1787-1921, Heinemann, 1997.
Yaz, O. Birinci İngiliz-Afgan Savaşı ve Sonuçlar, 2002.
پژوهش‌های علوم تاریخی
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 20
اسفند 1398
صفحه 1-20
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار