نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فرج الله احمدی ¹
• آروین قائمیان ²

¹ دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران

² دانشجوی کارشناسی ‌ارشد تاریخ ایران اسلا‌می‌ دانشگاه تهران

چکیده

بازی بزرگ روسیه و بریتانیا که از دهه‌های نخستین قرن نوزدهم آغاز شده بود، به رویارویی آن دو قدرت در ایران طی سال‌های آغازین قرن بیستم منجر شد. رقابت روسیه و بریتانیا در ایران در شرایطی تشدید شد که پس از دور دوم جنگ‌های ایران و روسیه در قفقاز، اعادۀ حاکمیت تاریخی ایران بر هرات در دستور کار دولت ایران قرار گرفت؛ اقدامی که باعث نگرانی سیاستمداران بریتانیایی از بسط نفوذ روسیه در مرزهای غربی هند شد. در دهۀ 1830م (1245ق) تحرکات نظامی ایران در مرزهای شرقی که با حمایت روسیه همراه بود، به محاصرۀ هرات در 1837م (1252ق) منجر شد؛ اما باتوجه‌به واکنش نظا‌می‌ بریتانیا در خلیج فارس، عملیات نظا‌می ‌محمدشاه قاجار به شکست انجامید. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در این بازی بزرگ، در شرایطی که حمایت روسیه از دربار ایران و محاصرۀ هرات ذهن سیاستمداران بریتانیایی را در کلکته و لندن به خود مشغول داشته بود، واکنش سریع و لشکرکشی بریتانیا به خلیج فارس، نتیجۀ کارزار در هرات را به نفع آن کشور رقم زد. از آن پس بود که موقعیت بریتانیا در افغانستانِ امروزی تثبیت شد. این مقاله برخلاف پژوهش‌های دیگر که اغلب مسئلۀ هرات را در چارچوب روابط ایران و بریتانیا، ایران و روسیه و یا روابط ایران و امیرنشین‌های افغان بررسی کرده‌اند، آن را در چارجوب بازی بزرگ روسیه و بریتانیا بررسی و تحلیل کرده است.

کلیدواژه‌ها

• بازی بزرگ
• ایران
• هرات
• بریتانیا
• روسیه
• هند
• محمدشاه

عنوان مقاله [English]

The Great Game and the Herat Question (1828 – 1838)

نویسندگان [English]

• Farajolah Ahmadi ¹
• Arwin Ghaemian ²

¹ Associate Professor of History, University of Tehran

² MA. Student in History of Iran Islamic, University of Tehran

چکیده [English]

The Great Game of Russia and Britain, which began in the early nineteenth century, led to the confrontation of the two powers in Iran until the early twentieth century. The Russian-British rivalry in Iran intensified after the second round of Iran-Russia wars in the Caucasus, when the restoration of Iran’s historical rule over Herat was on the agenda of the Iranian government, resulting in the siege of Herat in 1837, an incident that caused British politicians to worry about Russia’s expansion in the western borders of India. The findings of this study indicate that the idea of ​​capturing Herat was partly influenced by Russians’ support to divert the Iranian government’s attention from the Caucasus. In addition, with the Herat crisis and Britain’s concern about the expansion of Russia’s influence on the borders of India, the creation of a buffer state became vital in the framework of India’s defense strategy. Under the circumstances that Russians were supporting the Iranian court during the siege of Herat, Palmerston’s regional and extra-regional aggressive policy, followed by Russians’ passive stance, led to the rapid deployment of force to the Persian Gulf and ended the campaign in Herat in favor of Britain. Afterwards, Britain stabilized its position in today’s Afghanistan. Contrary to other studies that mostly examine the issue of Herat in the framework of Iran’s relations with Britain, Russia, or the Emirate of Afghanistan, this article examines the issue of Herat’s siege in the context of the Great Game.

کلیدواژه‌ها [English]

• Great Game
• Iran
• Herat
• Russia
• Britain
• India
• Mohammad Shah