مقاله پژوهشی
اوضاع سرحدنشینان و شیعیان خراسانی در مناسبات سیاسی منغیتیان و قاجارها (1199- 1342ق)

سیده فهیمه ابراهیمی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 1-18

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.270607.473059

چکیده
  مناسبات ایران و ماوراءالنهر از عهد صفوی ـ شیبانی در روندی چالشی، به ایجاد سنتی در مناطق مرزی خراسان منجر شد که تا عهد منغیت همواره در قالب جنگ، صلح، استقرار نیرو، تعدیات ترک­تازانه و  به­اسارت­بردن سرحدنشینان ادامه داشت. در پی یافتن علل، مجموعه­ای از توسعه‌طلبی‌ها، منافع اقتصادی، سنت­های اجتماعی و بی­کفایتی­های سیاسی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
تحلیلی بر نگاه دوگانه و متناقض منابع عصر ساسانی دربارة اشکانیان (روایات ملی و تواریخ اسلامی)

شهناز حجتی نجف ابادی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 19-37

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.269420.473053

چکیده
  خدای‌نامه‌ها حاصل جریان تاریخ‌نگاری قرون پایانی حکومت ساسانی هستند. هرچند اصل خدای‌نامه‌ها ازمیان‌رفته‌اند، امّا منابع برگرفته از آنها چون شاهنامه و تواریخ اسلامی دربردارندة نگاه و رویکرد خاص ساسانیان به اشکانیان است؛ بنابراین، مهمّ‌ّترین منابع برای دستیابی به متأخرترین گزارش‌های ساسانی دربارة تاریخ اشکانیان، نوشته‌های ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
سازمان‎یابی شبه‎نظامیان حامی شاه در ایران؛ سازمان‎های فداییان شاه (1320ـ1336ش)

میلاد حیدری؛ کریم سلیمانی دهکردی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 39-58

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.257600.472984

چکیده
  در دورۀ پهلوی دوم، شبه‌نظامیان حامی‌ شاه تحت‌عنوان «فداییان شاه» در برخی نقاط کشور تشکیل شدند که به­لحاظ شکل‌گیری، عملکرد، تشکیلات و ارتباط با حکومت، با گروه‌های مشابه حامی حکومت مانند اوباش شهری یا پارتیزان‌های موقتی، متفاوت بودند و در برخی حوادث ناشی از جنگ دوم جهانی و کودتای 28 مرداد 1332 از شاه و ارتش حمایت می‌کردند. ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
تعیین مقدار جریب در دورة تیموری برپایة نسخة خطی مختصر در قواعد علم حساب و مساحت

ابوذر خسروی؛ محمدمهدی پور‌محی‌آبادی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 59-72

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.255843.472967

چکیده
  مالیات ارضی یکی از مهمّ‌ترین اقسام مالیات و از اصلی‌ترین منابع درآمد حکومت‌های ایران در سده‌های میانه بوده‌است؛ به همین دلیل دیوانیان اهتمام ویژه به مساحی اراضی زیر کشت داشته‌اند. باتوجّه‌به اینکه شناخت آحاد پیمایش و اندازه‌گیری سطوح و مساحت می‌تواند شناخت ما را از وضعیت امور دیوانی و مملکت‌داری هر دوره افزایش دهد، پژوهش حاضر ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
پژوهشی بر سکه‌هایی شاخص از نصر بن ‌احمد سامانی (ضرب‌شده به سال 301ق در سمرقند)، با خوانشی نو از تاریخ سیاسی آن دوره

ابراهیم رایگانی؛ محمدامین سعادت‌مهر

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 73-92

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.262464.473015

چکیده
  سال 301ق را باید سال پرمخاطره­ای برای سامانیان دانست؛ زیرا پس از کشته­شدن احمد بن اسماعیل (295-301ق)، هم­زمان اسحاق ­بن ­احمد (301ق)، بزرگ خاندان سامانی و نصر بن احمد (301-331ق)، فرزند خردسال امیراحمد، به ­ادعای امارت برخاستند که درنهایت به ­نزاع و پیروزی نصر خردسال انجامید. ازآنجایی­که مطالب کتب تاریخی در این ­باره پراکنده و ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
واکاوی تشکیلات قضایی حکومت قراختاییان کرمان

جمشید روستا؛ سحر پورمهدی‌زاده

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 93-111

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.264357.473026

چکیده
  تشکیلات قضایی همواره یکی از وجوه مهم نظام اداری حکومت­ها به­شمارمی­رود و تمامی حکام، به دیوان قضا و قضاتی نیازمندند که بتوانند در زدودن عوامل فساد به آنها یاری رسانده، عدل و داد را اقامه کنند. حکومت قراختاییان کرمان نیز از این مهمّ مستثنی نبوده و ازهمین­رو، هدف پژوهش حاضر آن است تا ضمن بررسی اهمیّت و جایگاه منصب قضاوت و کارکردهای ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
سیمای اجتماعی خراسان عصر مشروطه در آیینة روزنامة خورشید

توران طولابی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 113-132

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.252810.472947

چکیده
  در مقالة حاضر با تکیه بر محتوای یک روزنامة محلی، تلاش شده است ابعادی از حیات اجتماعی خراسان در آستانة انقلاب مشروطه واکاوی شود. براین­اساس، کوشش می‌شود محتوای روزنامة خورشید در کانون بررسی فراگیری در زمینة تاریخی موضوع قرارگیرد و به این پرسش پاسخ داده شود که فضای اجتماعی خراسان درگیر کدام مسائل و بحران‌های اجتماعی بود و مردم چه ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
ناکارآمدی سرشماری عمومی سال 1335ش در احصاء بیکاری؛ نمونه‌ای از نسبت آمارهای اقتصادی با امر واقع تاریخی

محمدجواد عبدالهی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 133-152

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.233282.472815

چکیده
  از سال 1335ش تاکنون، سرشماری­های ادواری عمومیِ نفوسِ جمعیت کشور، اصلی‌ترین منبع رسمی است که در آن آمار بیکاران کشور احصاء می­شود. براساس نتایج سرشماری 1335ش، جامعۀ ایران در آن زمان در وضعیت اشتغال کامل قرارداشت. این در حالی بود که در دهه­های 1320 و 1330ش، از سویی سرمایه­گذاری­های عمرانی به بخش­های غیرمولد یا دیربازده سوق یافته ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
مُهر نویافتۀ ساسانی در چین

نعمت‌اله علی‌محمدی؛ محرم باستانی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 153-172

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.274932.473077

چکیده
  مُهرها ازجمله اشیاء باارزشی هستند که سابقة بسیار طولانی در تاریخ دارند. بنا بر شواهد باستان­شناسی قدمت این اشیاء به هزارة ششم قبل از میلاد بازمی­گردد. چنان­که از اسناد و مدارک برمی­آید، مُهر در طیّ ادوار تاریخی تحولات زیادی پشت­ سرگذاشته است؛ به­طوری­که طرح­ها، شکل­ها، رنگ­ها و کتیبه­های آن بنا به شرایط زمانی دست‌خوش ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
تحلیل رویکرد و راهکار روزنامة حبل‌المتین کلکته در قبال ترقی و علوم جدید (1313- 1328ق) براساس نظریة انتقادی

مهدی فرجی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 173-191

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.268940.473049

چکیده
  حکومت قاجاریه پس از مواجهه با تهدیدات نظامی و اقتصادی تمدن جدید، در چند مقطع با محوریت اقتباس علوم و فنون جدید، برای اصلاح و نوسازی بخش­هایی از نهادها و تأسیسات دولتی  اقدام کرد. افزون­براین، با آشنایی ایرانیان با تحولات و اندیشه‌های جدید، در این دوره شاهد شکل‌گیری اندیشه‌های انتقادی و گفتمان­های ترقی در جامعه هستیم. روزنامة حبل‌المتین ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
بررسی روابط سازمان پرورش افکار و کمیسیون رادیو (1320-1317ش)

محمدمهدی مرادی خلج؛ خلیل حقیقی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 193-212

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.257132.472983

چکیده
  سقوط قاجاریه و برآمدن حکومت پهلوی، سرآغاز تحولات مهمّی‌ در ایران شد. این تحولات متأثر از شرایط داخلی و خارجی گوناگون بود. دراین‌میان، حکومت پهلوی با استفاده از ایدئولوژی ملی‌گرایی و بهره‌وری نسبی از تکنولوژی روز جهان، به ‌دنبال توجیه مبانی حکومت خود برآمد؛ به همین منظور، سازمان پرورش افکار، در 1317ش در ایران تأسیس شد تا مهمّ‌ترین ...  بیشتر

مقاله پژوهشی
مسئلة تاریخ‌گذاری کتیبة شمارة سه پهلوی ساسانی دربندِ داغستان (قفقاز)

سیروس نصراله‌زاده؛ یاسر ملک‌زاده

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1398، صفحه 213-232

https://doi.org/10.22059/jhss.2019.273263.473070

چکیده
  کتیبه‌های دربند از مهمّ­ترین کتیبه‌های ساسانی هستند. این کتیبه‌ها بر دیوار دفاعی دربند نوشته شده‌اند. استحکامات دفاعی دربند قفقاز دارای دیوارهایی است که برای دفاع در برابر تهاجم اقوام چادرنشینی که معمولاً در بالادست مرز قفقاز ساسانی ساکن بودند، ساخته شده بود. از وظایف مهمّ ساسانیان در برابر هجوم این اقوام، در درجه اوّل ایجاد ...  بیشتر