نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری باستان‌شناسی اسلامی دانشگاه هنر اصفهان

2 استادیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

چکیده

در قرن نوزدهم کشور دولت علیه ممالک محروسۀ شاهنشاهی ایران، همانند دیگر دول و جوامع آسیایی (که اکثریت ایشان استقلال خود را ازدست دادند) بخاطر موقعیت استراتژیک خود تحت فشار دول امپریالیست به خصوص بریتانیای کبیر و روسیه قرار گرفت و مردم ایران به­مانند بسیاری دیگر مردم آسیا سرنوشت رو به زوال خود و برتری غرب را پذیرفتند. شرایط به­طور یکسان و بدون هیچ تغییری باقی ماند تا آنکه در اواخر قرن نوزدهم امپراتوری آفتاب تابان یا ژاپن موجی از اصلاحات مدرنیزم را شروع کرد که در عصر مِیجی به اوج خود رسیده و نتیجه آن ایجاد نیرویی شکست ناپذیر حتی در برابر امپراتوری روسیه، یک ابر­قدرت غربی بود. در اینجا مطرح می­شود که ایرانیان چه شناختی از تحولات ژاپن داشتند، منبع این شناخت چه بوده، چه تاثیری بر اندیشه و تحولات اجتماعی یا حتی اقتصادی ایران گذاشت و عکس­العمل مردم و دولت ژاپن نسبت به تحولات جدید ایران چه بود. مقاله این­طور نتیجه­گیری نموده که با رسیدن اخبار ژاپن به وسیله روزنامه رویترز موجی از روحیۀ تحول­خواهی و پروتو پان آسیاییسم در ایران را شکل داد که نتیجۀ آن انقلاب مشروطه بود درحالی­که ژاپنیان یا ایران را نمی­شناختند یا بنابر شرایط سیاسی هر دو کشور توجهی نشان نمی­دادند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Japanese Transition on the Public Views of the Late Qajar

نویسندگان [English]

  • seyed benyamin Keshavarz 1
  • ahmad Chaichian Amirkhiz 2

1 PhD student in Islamic Archeology, Isfahan University of Arts

2 Assistant Professor of the Cultural Heritage and Tourism Research institute

چکیده [English]

In the nineteenth century, sublime government of protected countries of empire of Iran (SGPCEI), like other Asian states and societies (most of which lost their independence), came under pressure from imperialist states, especially Great Britain and Russia, because of its strategic position, and the Iranian people, like many other Asian peoples. They accepted their declining destiny and the supremacy of the West. The situation remained the same and unchanged until in the late nineteenth century the Sunny Empire or Japan began a wave of modernist reforms that culminated in the Meiji period and resulted in the creation of an invincible force even against the Russian Empire, a It was a Western superpower. The question here is what did the Iranians know about the developments in Japan, what was the source of this knowledge, what effect did it have on Iranian thought and social or even economic developments, and what was the reaction of the Japanese people and government to the new developments in Iran. The article concludes that with the arrival of the Japanese news by Reuters, a wave of revolutionary and proto-Pan-Asiaism was formed in Iran, which resulted in a constitutional revolution while the Japanese did not know either Iran or the political situation of both countries, they did not pay attention

کلیدواژه‌ها [English]

  • Japan
  • Iran
  • Russo-Japanese war
  • Constitutional Revolution
  • international news
آزکان، ماکل وی، چین از جنگ جهانی دوم به بعد، رضا علیزاده، تهران، ققنوس، 1388.
آوانسیان، کاراپت، اجمال وقایع جنگ روس و ژاپون، جلف، کتابخانۀ شخصی، 1906.
اتابک اعظم امین­­­السلطان میرزا علی­اصغر­خان گرج، مکاتبات و نامه­های میرزا علی­اصغرخان اتابک امین­السلطان با مظفرالدین شاه، سعاد پیرا و علی­رضا نیک­نژاد، تهران، تاریخ ایران، 1399.
اعتمادالسلطنه، محمد­حسن­خان، تاریخ منتظم ناصری، محمد اسماعیل رضوانه، جلد اول، تهران، دنیای کتاب، 1363.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ، تاریخ منتظم ناصری، محمد اسماعیل رضوانه، جلد سوم، تهران، دنیای کتاب، 1363.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ، مرآت البلدان، عبدالحسین نوائی و میرهاشم محدث، جلد اول، تهران، دانشگاه تهران، 1367.
پن، مایکل، ژاپن و انقلاب مشروطۀ ایران در کتاب انقلاب مشروطۀ ایران، محمد­ابراهیم فتاحی، تهران، پژوهش­های نوین تاریخی، 1395.
ترنبول، استیون، سامورایی: کتاب راهنمای جنگجوی ژاپنی، فرید جواهر کلام، تهران، ققنوس، 1394.
چایچی امیر­خیز، احمد، بررسی مکاتبات و اسناد مجموعه ثقفی: جلد اول گزیده­ای از اسناد مشروطیت ایران موجود در موزۀ ملی ایران، تهران، سمیرا، 1383.
چگینی، محمد، «روابط بازرگانی ایران و ژاپن از آغاز تا پهلوی اول» تاریخ روابط خارجی، شمارۀ 70، 131-168، 1396.
حسین­علی تاجر شیرازی، میکادونامه، کلکته، حبل­المتین، 1907.
دیکینسون، فردریک آر، ژاپن امپریالی و جنگ بزرگ در نبرد امپراتوری ها، پرویز دلیرپور، تهران، کویر، 1393.
رجب­زاده، هاشم، تجدد ژاپن، تهران، جهان کتاب، 1396.
سوزوکی، شین­جو، سفرنامۀ سوزوکی شین­جو، سفر در فلات ایران: پیاده گردی راهب بودائی ژاپنی در شمال و شرق ایران، هاشم رجب­زاده و کینجی ئه­اورا، تهران، طهوری، 1393.
ظل­السلطان مسعود، خاطرات ظل­السلطان، حسین حسندیو جم، جلد دوم، تهران، اساطیر، 1368.
عیسوی، چارلز، تاریخ اقتصادی ایران: عصر قاجار 1215-1332ه.ق، یعقوب آژند، تهران، گستره، 1369.
فوروکاوا، نوبویوشی، سفرنامۀ فوروکاوا: عضو هیئت اجرایی نخستین سفارت ژاپن به ایران در دورۀ قاجار، هاشم رجب­زاده و کینجی ئه­اورا، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1382.
فوکوشیما، یاسوماسا، سفرنامۀ ایران و قفقاز و ترکستان، هاشم رجب­زاده و کینجی ئه­اورا، تهران، دفتر پژوهش­های فرهنگی، 1392.
کین، دونالد، میجی امپراتور ژاپن و دنیای او (1852-1912)، هاشم رجب­زاده، تهران، جهان کتاب، 1397.
ماساجی، اینووهِ، سفرنامه ایران: مسافر ژاپنی در ماوراءالنهر، ایران و قفقاز. 1902، هاشم رجب­زاده، تهران، طهوری، 1390.
مخبرالسلطنه هدایت، مهدیقلی، بهرۀ ژاپن از سفرنامه تشرف به مکه معظمه، تهران، طهوری، 1389.
ناصرالدین شاه قاجار، روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم فرنگستان، محمد اسماعیل رضوانی و فاطمه قاضیها، جلد دوم، تهران، سازمان اسناد ملی ایران، 1371.
ناکامورا، نائوکیچی، سفرنامه ناکامورا نائوکیچی (1320ه.ق/ 1902م) مسافر فقیر ژاپنی در ایران، هاشم رجب­زاده و کینجی ئه­اورا، تهران، طهوری، 1394.
نوئی­دا، ئِی­شیرو، دیدار ایران و بین­النهرین در پنج سفرنامه ژاپنی­های دیدارکننده از ایران دهه 1920 میلادی-1300 خورشیدی، هاشم رجب­زاده و کینجی ئه­اورا، تهران، طهوری، 1394.
یوشیدا، ماساهارو، سفرنامه یوشیدا ماساهارو: نخستین فرستاده ژاپن به ایران دورۀ قاجار 1297-98 ه.ق، هاشم رجب­زاده و کینجی ئه­اورا، تهران، آستان قدس رضوی، 1373.
یومیه حبل­المتین، جلد دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1392.
یه­ناگا، تویوکیچی، سفرنامه یه ناگا تویوکیچی در ایران و آناطولی 1317/1899: ژاپن و تجارت تریاک در پایان قرن نوزده به پیوست گزارش رسمی یه­ناگا دربارۀ تریاک ایران و گزارش سفر و ماموریت کوبوتاشیروء در ایران، هاشم رجب­زاده و کینجی ئه­اورا، تهران، طهوری، 1392.
Beasley, William G, The rise of modern Japan,Polotical,Economic and social change since 1850, Palgrave Macmillan, 2000.
Foreign office 371/106. Incl in grant duff tp grey.no 53.27 feb 1906.
Yousei, Kyo, Iran and Experience of constitution.in Toyojiho.num 130. Tokyo, Kyokai, 1909.