نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

چکیده

پس از امضای فرمان مشروطیت و تصویب قانون اساسی به میزان زیادی از اختیارات سیاسی واقتصادی پادشاه کاسته شد و براساس قانون، حقوق مالی شاه با تصویب و نظارت مجلس در اختیار وی قرار ‌گرفت. در دوران سلطنت محمدعلی‌شاه و در کشاکش درگیری وی با مشروطه‌خواهان، نمایندگان مجلس به‌منظور تهدید قدرت سیاسی شاه منابع مالی وی را نیز محدود کردند. شاه برای تامین منابع مالی به‌ منظور پیشبرد اهداف سیاسی خود اقدام به فروش و رهن‌گذاری جواهرات سلطنتی کرد. با پایان استبداد صغیر، مشروطه‌خواهان با دقت بسیار اقدام به حسابرسی نسبت به جواهرات سلطنتی کردند و در یک روند طولانی تلاش‌هایی را برای بازپس‌گیری جواهرات از شاه و کسانی که جواهرات به فروش رسانیده و یا به گرو برداشته بودند انجام دادند.روسیه و بریتانیا رویکرد متفاوتی نسبت به این تلاش‌ ها نشان دادند. انقلاب مشروطیت، رویکرد افکار عمومی به جواهرات سلطنتی را دگرگون کرد و جواهرات از ثروت شخصی شاه تبدیل به ثروت ملی شدکه با نظارت نمایندگان ملت مورد استفاده دستگاه سلطنت قرار می‌گرفت. روش این پژوهش توصیفی تحلیلی است و از منابع کتابخانه‌ای و اسناد و مدارک آرشیوی استفاده شده است. در این روش پس از جمع‌آوری اطلاعات کافی، به سازماندهی اطلاعات و تجزیه‌وتحلیل آنها پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Crown Jewels Issue in the Conflict between Muhammad-Ali Shah and Constitutionalists and the Reaction of the Russian and British Governments; A Study Based on the unpublished Documents.

نویسنده [English]

  • Seyed Masoud Seyed Bonakdar

department history of university of Isfahan

چکیده [English]

After signing the constitutionalism decree and the ratification of the constitution, political and economic powers were reduced and according to the law, the royal financial rights were granted to him through the approval and supervision of the parliament. During the reign of Muhammad-Ali Shah, and in contention of his conflict with the constitutionalists, parliamentarians also limited his funds to threaten the political power of the king. The king sold and redeemed crown jewels in order to provide financial resources to advance political goals. With the end of minor despotism, the constitutionalists scrutinized crown jewels carefully and in a long process they did efforts to retrieve the jewels from the king and those who sold jewels or were taken to pledge. Russia and Britain showed a different approach to these efforts. The constitutionalism revolution guided the public opinion towards the crown jewels, and the jewels were turned from king's personal wealth to the national wealth that they were used by the monarchy under the supervision of representatives of the people. The present study Aims to Study that how constitutionalists deal with selling and pledging of jewels from him and what is the reaction of the Russian and British Governments to it. The method of this research is descriptive-analytical, and library resources and archival documents have been used in this study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Muhammad-Ali Shah
  • Crown Jewels
  • Constitutionalism
  • Russia
  • Britain
 ابتهاج، ابوالحسن، خاطرات، تهران، انتشارات بهار، .1371
احتشامالسلطنه، خاطرات، به کوشش سید محمدمهدی موسوی، تهران، انتشارات زوار، .1367
براون، ادوارد، انقلاب ایران، ترجمۀ احمد پژوه، تهران، معرفت،.1338
تقی زاده، سیدحسن، زندگی طوفانی، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات محمدعلی علمی، ثقفی اعزاز، دولتحسین، «مقاله مشروطیت ایران»، مجله وحید، سال ،9شمارۀ ، .13682
حاج سیاح، خاطرات حاج سیاح یا دوره خوف و وحشت، به کوشش حمید سیاح، تصحیح سیف الله گلکار، تهران، ابنسینا، .1346
دولت آبادی، یحیی، حیات یحیی، تهران، عطار، .1371
رضوانی، محمد اسماعیل، انقلاب مشروطیت ایران، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی،.2536
سردار اسعد، علیقلیخان، تاریخ بختیاری «خلاصهالاعصار فی تاریخ البختیار»، به اهتمام جمشید کیانفر، تهران، انتشارات اساطیر، .1383
سفری، محمدعلی، مشروطهسازان، نشر علم، .1370 شوستر، مورگان، اختناق ایران، بنگاه، مطبوعاتی صفی علیشاه، .1351
صورت مذاکرات مجلس شورای ملی(لوح فشرده). ظهیرالدوله، خاطرات و اسناد، به کوشش ایرج افشار، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی، .1351
عزیز السلطان، غلامعلیخان، روزنامه خاطرات، به کوشش محمد میرزایی، تهران، زریاب، .1376
عین السلطنه، قهرمانمیرزا سالور، روزنامه خاطرات، به کوشش مسعود سالور، ایرج افشار، تهران، اساطیر، .1377
کسروی، احمد، تاریخ هجده ساله آذربایجان، تهران، امیرکبیر، .1340
مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، تهران، هرمس، .1386
ملکزاده، مهدی، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران، علمی و فرهنگی، .1363
نظام السلطنه مافی، حسینقلیخان، خاطرات و اسناد نظامالسلطنه مافی، تصحیح معصومه مافی و منصوره اتحادیه و سیروس سعدونیان و حمید رامپیشه، تهران، تاریخ ایران، .1362
هدایت، مخبرالسلطنه، گزارش ایران، به اهتمام محمدعلی صوفی، تهران، نشر نقره، .1363
اسناد اسناد منتشرنشده
استادوخ: ( :)estādux
اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه.
1327-k65-p3-13.1,13 :استادوخ
1327-k65-p-3-7 :استادوخ 1327-k65-p-3-21
:استادوخ 1327-k65-p23-26,29.1
:استادوخ 1327-k65-p3-2,3,3.1,4,4.1:
استادوخ 1327-k13-p1-117
:استادوخ 1327-k65-p3-12
:استادوخ 1327-k65-p42-11
:استادوخ 1327-k65-p42-5,12
:استاد 
 استادوخ 1327-k52-p17-1,2
:استادوخ 1327-k65-p3-95
:استادوخ 1327-k65-p3-11
:استادوخ 1327-k65-p23-26,29.1
:استادوخ 1327-k65-p42-6,7
:استادوخ 1327-k65-p-3-1,116
:استادوخ 1327-k65-p3-115,115.1
:استادوخ 1327-k65-p18-21
:استادوخ 1327-k65-p23-35
:استادوخ 1327-k65-p3-94
:استادوخ 1327-k65-p-3-88
:استادوخ 1327-k65-p23-2
:استادوخ 1327-k65-p-3-52
:استادوخ 1327-k65-p3-115,115.1
:استادوخ 1327-k65-p-3-82
:استادوخ 1327-k65-p-3-110
:استادوخ 1327-k65-p-3-19
:استادوخ 1327-k65-p-3-14,106
:استادوخ 1327-k65-p-3-109
:استادوخ 1327-k11-p-1-179
:استادوخ 1327-k65-p12-20
:استادوخ 1328-k65-p-2-44
:استادوخ 1328-k65-p-2-8,9
:استادوخ 1328-k65-p-2-21
:استادوخ 1328-k65-p-2-20
:استادوخ 1328-k65-p-2-34,43
:استادوخ1328-k65-p-2- 45
:استادوخ1328-k65-p-2-41:
استادوخ 1328-k65-p-2-18,42,42.1,58
:استادوخ 1328-k65-p-2-44:
استادوخ 1328-k65-p-2-33 :
استادوخ 1328-k65-p-2-23,50:
استادوخ 1328-k65-p16-2,24:
استادوخ1328-k65-p-7-26,25, 21:
استادوخ1328-k65-p7-19-23
:استادوخ 1328-k65-p-7-28,18 
 1328-k65-p-7- 18 :استادوخ
1328-k65-p-7-5,16:استادوخ
1328-k65-p7-6-11 :استادوخ
1328-k65-p-7-12 :استادوخ
1328-k52-p-7-9:استادوخ
1328-k52-p-7-8:استادوخ
1328-k65-p-2-37 :استادوخ
1329-k52-p-6,7,5,4,8,10:استادوخ
1329-k52-p-1-20-14,15,16,17 :استادوخ
 1329-k52-p-20-25,26,27,28,29,30,31:استادوخ
1330-k52-p9-4,5,7-10 :استادوخ
1330-k52-p9-6 :استادوخ 1331-k52-p23-1,2:استادوخ
1332-k14-p-2-69 :استادوخ
1337-k35-p13-2,4:استادوخ
1337-k35-p13-3,13 :استادوخ
SH1315-k20-p17-1-4:استادوخ ساکما ):
(sākmāسازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
360000875 :،ساکما 295/7208 :ساکما
240022681:ساکما کِمام):(kemām
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
2/130/3/1/97/1 :کمام مُتما( :)motmā
مؤسسۀ مطالعات تاریخ معاصر ایران.
.-م132-2-4-15 ،متما .م144-15-87 ،
متماThe National Archive (Britain):
F.O416/34/441 F.O.416/34/441 p303 F.O. 416/34/64 p35 F.O.416/34/378
F.O 416/34/387 F.O. 416/40/65&70
ب اسناد منتشرشده
اسناد روحانیت و مجلس، زیر نظر غلامرضا فدایی عراقی، به کوشش منصوره تدینپور، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، .1375
Brown, E. The Persian Revolution of 1905-1909. Cambridge University Press, London: 1910.
Iran political Diary 1881-1965. Burrell, R.M. ed., 14 vols., Cambridge University Press, London: 1997.