پژوهش‌های علوم تاریخی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

همکاری با انجمن و موسسه

راهنمای نویسندگان

نمونه کار فارسی

نمونه کار انگلیسی

هزینه انتشار

فرم اصالت اثر

فرم تعارض منافع

راهنمای دریافت شناسه ارکید

داوران نشریه

راهنمای ثبت نام در پابلونز

وحدت هلال‌ خصیب در حکومت پادشاهی عراق (1958-1921م) اهداف، طرح‌ها و موانع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد تاریخ عمومی جهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز

چکیده

یکی از برجسته‌ترین طرح‌های وحدت عربی پس از جنگ جهانی اول، طرح اتحاد هلال‌الخصیب بود که کشورهای عراق، اردن، سوریه، فلسطین و لبنان را دربرمی‌گرفت. پس از برپایی حکومت پادشاهی عراق، ملک فیصل و ناسیونالیست‌های پیام‌آور وحدت عربی این برنامه را دنبال کردند، ولی باوجود کوشش‌های حاکمان عراق این طرح با ناکامی روبه‌رو شد. پرسش اصلی این پژوهش این است که چرا طرح وحدت هلال خصیب با ناکامی روبرو شد؟ فرضیه پژوهش بر این امر استوار است که اگرچه حاکمان عراق تلاش فراوانی برای تحقق وحدت عربی انجام دادند، ولی به علت مخالفت از داخل، رقابت کشورهای عرب با یکدیگر و مخالفت قدرت‌های بزرگ این طرح تحقق نیافت. این پژوهش با تحلیل اطلاعات کتابخانه‌ای نشان می‌دهد مجموعه‌ای از انگیزه‌های ایدئولوژیک، ژئوپلیتیک و اقتصادی به همراه مشکلات داخلی و مسائل خارجی حکومت پادشاهی عراق را به‌سوی وحدت عربی سوق داد. ملک فیصل، نوری سعید، نخست‌وزیر عراق و نایب‌السلطنه عبدالاله مهم‌ترین کسانی بودند که در راستای وحدت هلال‌خصیب تلاش کردند، اما به علت شرایط ناهمگون داخلی کشورهای عربی، رقابت آن‌ها بر سر کسب رهبری جهان عرب، رقابت بریتانیا و فرانسه دو بازیگر اصلی خاورمیانه عربی با یکدیگر و ترس این دو از شکل‌گیری یک کشور نیرومند عرب در منطقه، طرح وحدت هلال‌خصیب شکست خورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Fertile Cresent Unity in Kingdom of Iraq (1921-1958) Goals, Plans and Obstacles

نویسندگان [English]

  • Shokrollah Khakrand 1
  • siavash yadollahi 2

1 Associate Professor of History, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Shiraz University, Shiraz, Iran

2 shiraz university, shiraz, iran

چکیده [English]

One of the most prominent plans for Arab unity after World War I was Fertile Crescent Unity, which included Iraq, Jordan, Syria, Palestine, and Lebanon. After establishing the Iraqi monarchy, King Faisal and the nationalist messengers of Arab unity pursued this plan, but despite the efforts of the Iraqi rulers, the plan failed. The main question of this research is why the plan of unity of the Fertile Crescent failed? The research hypothesis is based on the fact that although the Iraqi rulers made great efforts to achieve Arab unity due to internal opposition, Arab rivalry with each other, and the great powers’ opposition, this plan did not materialize. By analyzing library information, this study shows that a set of ideological, geopolitical, economic motives led the Iraqi monarchy towards Arab unity. King Faisal, Iraqi Prime Minister Nuri al-Said, and vice-regent Abd al-Ilah were the most important figures who worked for the Fertile Crescent Unity. However, due to the heterogeneous internal conditions of the Arab countries, their rivalry for the leadership of the Arab world, the rivalry between Britain and France, the two main players in the Arab Middle East, and their fear of forming a strong Arab state in the region, the plan to unite the  Fertile Crescent failed

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arab Unity
  • Fertile Crescent
  • Iraq
  • Faisal I of Iraq
  • Nuri al-Said
  • Abd al-Ilah
مراجع
امامی، محمدعلی، «سوریه و عراق: دیروز امروز»، سیاسی-اقتصادی، شمارۀ 39، 20-24،  1389.
برو، توفیق، القضیه العربیه فی الحرب العالمیه اولی 1914-1918. دمشق: دار طلاس للدراسات و الترجمه و النشر، 1989م.
بیگدلی، علی، تاریخ سیاسی اقتصادی عراق، تهران، مؤسسه مطالعات و انتشارات تاریخی میراث ملل، 1368.
جعفری ولدانی، اصغر. «نقش تنگناهای ژئوپلیتیکی عراق در اشغال کویت»، ژئوپلیتیک، سال ششم، شماره 19،  69-45. 1389.
الحصری، ساطع، محاضرات فی نشوء فکر القومیه، بیروت، مرکز دراسات الوحده العربیه، 1985م.
حمدان، محمد سعید احمد، العلاقات العراقیة السعودیة ما بین 1914-1953. اردن،  دار یافا العلمیة للنشر والتوزیع، 2013م.
حورانی، ألبرت، الفکر العربی فی عصر النهضة 1798 – 1939، ترجمۀ کریم عزقول، بیروت، دارالنهار للنشر، 1968م.
الحیالی، محمد جعفر فاضل، العلاقات بین سوریا و العراق، بیروت، مرکز دراسات الوحده العربیه، 2001م.
خاکرند، شکرالله و یدالهی، سیاوش، «بررسی نقش نظام آموزشی و ناسیونالیست‌های عرب در گسترش ایدئولوژی ناسیونالیسم در عراق (1921تا1941م/1300تا1320ش)»، پژوهش‌های تاریخی، دورۀ 11، شمارۀ 4، 53-70، 1398.
دیب، کمال، تاریخ السوریه المعاصر، بیروت، دارالنهار، 2012م.
رزق، یونان لبیب، موقف بریطانیا من الوحدة العربیة، 1919 - 1945: دراسة وثائقیة، بیروت، مرکز الدراسات الوحده العربیه، 1999م.
الروسان، ممدوح، العراق و قضایا الشرق العربی القومیه 1941-1958. بیروت، المؤسسه العربیه للدراسات و النشر، 1979م.
الزهیری، غزوان محمود غناوی، الامیر عبد الاله بن علی الهاشمی الوصی على عرش العراق حیاته و دوره السیاسی حقائق تنشر أول مرة، اردن، دار زهران للنشر و التوزیع، 1439ق.
سعید، امین، الثورة العربیة الکبری، قاهره، مکتبة مدبولی، بی‌تا.
الشیخ، رأفت، تاریخ العرب المعاصر، مصر، عین للدراسات و البحوث الإنسانیة و الاجتماعیة، 1996م.
طربین، احمد، تاریخ المشرق العربی المعاصر، دمشق، المطبعه الجدیده، 1986م.
العربی، محسن محمد المتولی، نوری باشا السعید من البدایه آل النهایه. بیروت، الدار العربیه الموسوعات، 1426ق.
عمر، عبدالعزیز عمر، تاریخ المشرق العربی، بیروت، دارالنهضه العربیه، 1984م.
الفتلاوی، سهیل، جامعة الدول العربیة فی مواجهة تحدیات العولمة: إنشاء الجامعة وأهدافها. دارالنشر الحامد للنشر و التوزیع، 2011م.
لنچافسکی، ژرژ، تاریخ خاورمیانه، ترجمه هادی جزایری. تهران، اقبال، 1337.
مار، فب، تاریخ نوین عراق، ترجمه محمد عباسپور. مشهد، مؤسسه چاپ آستان قدس رضوی، 1380.
محافظه، علی، موقف فرنسا وألمانیا وإیطالیا من الوحدة العربیة، 1919 - 1945م، بیروت، مرکز الدراسات الوحدت العربیه، 1985م.
محافظه، علی، فرنسا والوحدة العربیة 1945-2000. بیروت، مرکز الدراسات الوحدت العربیه، 2008م.
مکاوی، نجلاء سعید، مشروع سوریه الکبری. بیروت، مرکز الدراسات الوحدت العربیه، 2010م.
منسفیلد، پیتر، تاریخ خاورمیانه. ترجمۀ عبدالعلی اسپهبدی. تهران، علمی فرهنگی، 1385.
منسی، صالح محمود، الشرق العربی المعاصر، بی‌جا، بی‌نا، 1990م.
موسی، سلیمان، الحرکه العربیه، بیروت، دار النهار للنشر، 1986م.
نبهان، یحیی، أطلس الوطن العربی. اردن، دار یافا العلمیة للنشر والتوزیع، 2010م.
النجار، مصطفی عبدالقادر، «تطور الفکر القومی العربی (1) الخلیفة التاریخیة: فکر الثورة العربیة لعام 1916 و استقلال العرب». المستقبل العربی، 81، 139-147، 1985م.
نشاشیبی، ناصرالدین، در خاورمیانه چه گذشت. ترجمۀ م. ح. روحانی. تهران: توس، 1357.
ویلی، جویس. ان، نهضت اسلامی شیعیان عراق. ترجمۀ مهوش غلامی. تهران، اطلاعات، 1373.
الهندی، هانی، الحرکه القومیه العربیه فی القرن العشرین. بیروت، مرکز الدراسات الوحده العربیه، 2015م.
یحیی، جلال، العالم العربی الحدیث. مصر، دارالمعارف، 1965م.
Bashkin, Orit ,The Other Iraq: Pluralism and Culture in Hashemite Iraq. Satanford, California, Stanford University Press, 2008.
Breasted, Jemes Henry, Ancient Times: A History of the Early World. Boston, New York [etc.] Ginn and company, 1916.
Cohen, Micheal J, The origins and evolution of the Arab-Zionist conflict. Usa, California, University of California Press, 1987.
Dawisha, Adeed, Arab Nationalism in the Twentieth Century: From Triumph to Despair. United States, New Jersey, Princeton, Princeton University Press, 2003.
Dawisha, Adeed, Iraq: A Political History from Independence to Occupation. United States, New Jersey,Princeton, Princeton University Press, 2009.
Eppel, Micheal, Iraq from Monarchy to Tyranny. Gainesville, Florida, United States, University Press of Florida, 2004.
Faris, Nabih, The Crescent In Crisis. Kansas, United States, University Of Kansas Press, 1955.
Goldschmidt, Arthur, A Concise History of the Middle East (6th ed). Usa, Westview Press, 2002.
Humphreys, Stephen, Between Memory and Desire: The Middle East in a Troubled Age. Berkeley, California.: University of California Press, 1999.
Husry, Khaldun S, king Faysal I and Arab Unity, 1930-33, Journal of Contemporary History, Vol. 10, No. 2, 323-340, 1975.
Hurewitz, J. C. Diplomacy in the Near and Middle East: A Documentary Record 1914-1956. Princton: N.J.: D. Van Nostrand and Company, 1956.
Khadduri, Majid, Independent Iraq: a Study in Iraqi Politics since 1932. London, Oxford University Press, 1951.
Khadduri, Majid, The Scheme of Fertile Crescent Unity. In in Richard Frye, ed. The Near East and the Great Powers, Cambridge, Harvard University press, (137-176), 1969.
Khadduri, Majid, Socialist Iraq: a study in Iraqi politics since 1968. Washington: Middle East Institute, 1978.
Masalha,  Faisal's Pan-Arabism, 1921-33. Middle Eastern Studies Vol. 27, No 4, 679-693, 1991.
Mufti, Malik, Sovereign Creations: Pan-Arabism and Political Order in Syria and Iraq. Usa, New York, Ithaca: Cornell University Press, 1996.
Nakash, Yitzhak, Reaching for power. Usa, Princeton University Press, 2006.
Pipes, David, Greater Syria. New York, Oxford University Press, 1990.
Porath, Yehoshua. Nuri al-Sa'id's Arab Unity Programme, Middle Eastern Studies Vol. 20, No 4, 76-98, 1984.
Seale, Patrick, The struggle for Syria. London, Oxfoed University Press, 1965.
Shikara, A, Faisals Ambitions of Leadership in The Fertile Crescent: Aspirations and Conststraints. In Kelidar, Abbas. (Ed). The Integration of Modern Iraq. (32-46). New York: St. Martin's Press, 1979.
 Simon, Reeva S, The Hashemite 'Conspiracy': Hashemite Unity Attempts, 1921 1958. International Journal of Middle East Studies Vol. 5, No. 3, 314-327, 1974.
Thomas, Bertam, The Arabs. London, Thornton Butterworth Ltd, 1937.
 
 
 
پژوهش‌های علوم تاریخی
دوره 13، شماره 3
آذر 1400
صفحه 81-104
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار