نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استاد گروه تاریخ دانشگاه تهران، ایران

چکیده

گزارش مورخان از رویدادهای گذشتۀ خود به طور هم‌زمان تحت تأثیر گذشتۀ آن رویدادها و آیندۀ آنها قرار دارد. گذشتۀ تاریخی و یا گذشتۀ گذشته به رویدادهای پیش از دورۀ معاصر مورخ گفته می‌شود. در مقابل آیندۀ تاریخی شامل آیندۀ عاملان و کنشگران تاریخی و همچنین شامل آیندۀ خود مورخ می‌شود. اصطلاح آیندۀ گذشته که توسط کوزلک ابداع شد، بر این حقیقت تأکید داشت که آینده قبل از زمان آستانه‌ای که مقارن با عصر روشنگری بود و بعد از آن به طور متفاوتی دیده می‌شود. کوزلک به این عدم تقارن بر اساس زمان آستانه‌ای و تبعات آن برای نوشتن تاریخ توجه زیادی کرد. اصطلاح گذشتۀ گذشته نیز از خلال نظریات کوزلک در مورد گذشته اتخاذ شد. کوزلک این مفاهیم را برای تشریح مفهوم پایه‌ای زمان تاریخی استفاده کرد. بخش اول این مقاله به مفهوم زمان تاریخی می‌پردازد، در کنار دو دسته‌بندی فضای تجربه و افق انتظار که از ملزومات زمان تاریخی هستند. بخش دوم این مقاله ضمن پرداختن به مفهوم لایه‌های زمانی مستتر در هر رویداد، مفهوم آینده گذشته و گذشتۀ گذشته را بیشتر تشریح می‌کند. بخش سوم این مقاله از کتاب تاریخ یعقوبی به‌عنوان مطالعۀ موردی برای بررسی مفهوم گذشتۀ گذشته و تأثیر آن در نگارش رویدادهای تاریخی صحبت می‌کند و در آخر نیز مفهوم آیندۀ گذشته در این کتاب مورد بررسی قرار می گیرد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Past past and Future past: A Study of the Layers of Time in Yaʿḳūbī 'S Taʾrīkh

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Sadat mirrazi 1
  • Rasool Jafarian 2

1 department of history, Faculty of Literature and Humanities , university of Tehran

2 Department of History, Faculty of Literature, University of Tehran

چکیده [English]

Historians’ accounts of their past events are simultaneously influenced by the past of those events and their future. The historical past or the “pasts past” refers to pre-contemporary events of the historian. In contrast, the historical future includes the future of historical agents and actors, as well as the future of the historian. Accordingly, the main question of this article is how Yaʿḳūbī, as a case study, was influenced by past and future events in his narrative. The term “futures past,” coined by Koselleck, was used to emphasize the fact that the future was seen differently before the Sattelzeit, which coincided with the Age of Enlightenment. Koselleck paid close attention to this asymmetry, based on the Sattelzeit time and its consequences for writing history. The term “pasts past” was also adopted from Koselleck’s views on the past. Koselleck used these terms to describe the basic concept of “historical time.” Therefore, the first part of this article deals with the concept of historical time”, along with the two categories, called “the space of experience” and “the horizon of expectation,” which are essential for understanding historical time. The second part of this article discusses these concepts and terms in Tarikh-e-Yaghubi

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic historiography
  • Yaʿḳūbī
  • time
  • future past
  • past past
أبو شجاع دیلمی، شیرویه بن شهردار، الفردوس بمأثور الخطاب، محقق، زغلول، سعید بن بسیونی،  بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1406 ق.
آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن، الذریعة إلى تصانیف الشیعة، دار الأضواء - لبنان - بیروت، چاپ: 3، 1403 ه.ق.
بلعمی، تاریخنامه طبرى، تحقیق محمد روشن، تهران، ج 1 - 2 سروش، چ 2، 1378 ش، ج 3،4،5 البرز، چ 3، 1373 ش‏
حموى، یاقوت بن عبدالله، معجم الأدباء، 7 جلد، دار الغرب الإسلامی - لبنان - بیروت، چاپ: 1، 1993 م، ج 2، ص 557.
 زرکلى، خیر الدین، الأعلام(قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین)، دار العلم للملایین - لبنان - بیروت، چ 8، 1989 م.
رابینسون، چیس. اف، تاریخ‌نگاری اسلامی، ترجمۀ محسن الویری، تهران: سمت، 1392.
طبرانی، سلیمان بن أحمد، المعجم الکبیر، محقق، سلفی، حمدی بن عبدالمجید، قاهره، مکتبة ابن تیمیة، چ2 ، 1415 ق. 
طبری، محمد بن جریر، تاریخ‌الرسل والملوک، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، چ 5، 1375.
لوویت، کارل، معنا در تاریخ، ترجمۀ سعید حاجی ناصری، زانیار ابراهیمی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1396.
مسعودی، أبو احسن على بن الحسین بن على، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دار الهجرة، چ2، 1409.
مقریزی، تقی الدین ابوالعباس احمد بن علی بن عبدالقادر، المواعظ و الاعتبار فی خطط مصر، بیروت: دارالکتب، 1418.
یعقوبی، احمد بن ابى یعقوب ابن واضح یعقوبى، تاریخ، ترجمۀ محمدابراهیم آیتى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، چ 6، 1371.
ـــــــــــــــــ، احمد بن ابى یعقوب ابن واضح یعقوبى، البلدان، تعلیق محمد ناوی، بیروت، دارالکتب العلمیۀ، ط 1، 2002.
Staley, David J., “A History of the Future,” History and Theory 41, no. 1 (2002), 73.
Staley, David J., History and Future: Using Historical Thinking to Imagine the Future (Lanham, MD: Lexington Books, 2007),
Grethlein, Jonas, “future past”: time and teleology in (ancient) historiography, history and theory 53 (October 2014).
Grethlein, Jonas, Experience and Teleology in Ancient Historiography: ‘Futures Past’ from Herodotus to Augustine, Cambridge University Press, 2013.
Danto, Arthur, Narration and Knowledge: Including the Integral Text of Analytical Philosophy of History (New York: Columbia University Press, 1985), p159.
Hellerma, J., Koselleck on Modernity, Historik, and  Layers of Time, History and Theory 59, no. 2, June, 2020.
Koselleck, Reinhart, Futures Past: On the Semantics of Historical Time, transl. Keith Tribe, New York: Columbia University Press, 2004.
Pickering, Michael, Experience as horizon: Koselleck, expectation and historical time, 2004, Cultural Studies, 18:2-3, 271-289
Koselleck, Reinhart, The practice of conceptual history, spacing concepts, Translated by Todd Samuel Presner and Others, Foreword by Hayden White, Stanford University Press, Stanford, California, 2002.
Koselleck, Reinhart, Sediments of time on possible histories, translated and edited by Sean Franzel and Stefan-Ludwig Hoffmann, Stanford University press Stanford, California, 2018.
Tayeb EL-hibri, Reinterpreting Islamic Historiography Harun al-Rashıd and the Narrative of the Abbasids Caliphate, Cambridge University Press, UK, 2004.
Boaz Shoshan, Poetics of Islamic Historiography Deconstructing tabari’s History, Brill, Leiden, 2004.
John Zammito, Koselleck's Philosophy of Historical Time(s) and the Practice of History, History and Theory, Feb., 2004, Vol. 43, No. 1 (Feb., 2004).