نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشکده حقوق، علوم سیاسی و تاریخ، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

تلاش برخی علمای عضو مجلس شورای ملی در حاکمیت مبانی شرع بر نظام قانونگذاری که به تصویب و اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی مشروطه تحت عنوان اصل طراز، انجامید از حیث آثار حقوقی در نظام حکمرانی یکی از نقاط عطف تاریخ حقوق اساسی ایران است . در این میان شیخ حسین یزدی که در زمره فقهای مشروطه خواه مکتب سامرا و نجف و از نمایندگان نخستین ادوار مجلس شورای ملی است و در تاسیس فقهی و حقوقی نظام سیاسی برآمده از جنبش مشروطیت نقش موثری ایفا کرد در تدوین اولین قانون اساسی و متمم آن در مجلس اول همراه با تصویب نخستین قوانین نهادساز حقوقی نظیر قوانین عدلیه و بلدیه و... که با تاکید به نظارت شرعی علمای طراز اول بر روند قانونگذاری است، بمثابه فقیه ای قانونگذار، نظام قانونگذاری مشروطه را از مجرای فقه و اصول امامیه می گذراند و ضمن صیانت از موازین شرع در امر قانونگذاری، سازه های نظام حقوقی نوین را نیز بر پایه سنت حقوقی هزارساله این قوم استوار می کند. از این رو، او علاوه بر نقش موثری که در تدوین و تصویب اصل طراز در مجلس اول دارد به جهت پیگیری مداوم در اجرای مفاد آن و سرانجام تهیه لایحه اجرایی-تفسیری اصل مذکور نقش ممتازی را در تبیین و تثبیت آن ایفا نموده است که بنظر می رسد علاوه بر اعتقاد دینی، تجربه عملی این نماینده ادوار نخستین مجلس در استواری قوانین شریعت محور موجب اهتمام وی جهت تثبیت و اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the role of Sheikh Hossein Yazdi in explaining and establishing the second principle of the Mashrotah constitutional

نویسنده [English]

  • Aliakbar Jafari Nadoushan

Associate Prof, Department of Law , Political Science and history Yazd University, Yazd, Iran

چکیده [English]

Sheikh Hossein Yazdi is one of the constitutional jurists of Samarra and Najaf schools and one of the first members of the National Assembly who played an effective role in establishing the jurisprudential and legal system of the political system resulting from the constitutional movement. The drafting of the first constitution and its amendment in the first parliament along with the approval of the first legal institution-building laws such as justice and municipal laws, etc., which emphasize the religious supervision of top scholars on the legislative process, a figure of Sheikh Hossein Yazdi as a legislative jurist It allows the constitutional legislative system to pass through the path of Imami jurisprudence and principles in order to protect the sharia standards in the matter of legislation, and to establish the structures of the new legal system based on the millennial legal tradition of this people Therefore, in addition to the effective role he plays in the formulation and approval of this principle in the first parliament, he has played a special role in explaining and establishing the implementation of its provisions in order to continuously follow its implementation and finally prepare an executive-interpretative bill. It seems that in addition to religious belief, the practical experience of this member of the first parliament in the stability of Sharia-based laws has led to his efforts to establish and implement the second principle of the constitutional amendment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sheikh Hossein Yazdi
  • Taraz principle
  • sharia
  • parliament
  • law
 
 
 
 
 
 
 
 
 
منابع
آبادیان، حسین. مفاهیم قدیم و اندیشه جدید (درآمدی نظری برمشروطه ایران). چاپ اول. تهران. کویر.1388
آقابزرگ تهرانی. میرزای شیرازی.چاپ اول.تهران. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.1362
ابوطالبی، مهدی. «مشروطه‌خواهان مشروعه ساز همراهی و همدلی علمای مشروطه‌خواه نجف با شیخ فضل الله نوری». مطالعات انقلاب اسلامی. سال چهارم.ش12. 44-11. 1387
بهار، محمدتقی . تاریخ مختصر احزاب سیاسی. جلد دوم. چاپ هفتم . تهران . امیرکبیر.1392
ترکمان، محمد. «سیر تطور اصل دوم متمم قانون اساسی در دوره دوم تقنینیه». مجموعه مقالات تاریخ معاصر ایران ش2. موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی.1369
جعفری ندوشن، علی‌اکبر. آفرین توکلی. «بررسی مبانی حقوقی و تاریخی تطورات قانون اساسی مشروطه». پژوهش‌های علوم تاریخی. سال12. شماره3.67-47. 1399
جعفری ندوشن، علی‌اکبر. سیدمحسن حکمتی مقدم. بررسی سیرتصویب و اجرای اصل طراز در قانون اساسی مشروطه. مطالعات حقوق عمومی. 51(4).
حاجی عباسی، سعید.«وقف نامه مجلس شورای ملی». وقف میراث جاویدان.ش47و48. 45-38. 1383
حائری، عبدالحسین. اسناد روحانیت و مجلس. کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.1374
دوانی، علی. خاطرات و مجاهدات حجه الاسلام فلسفی.چاپ چهارم. تهران. مرکز اسناد انقلاب اسلامی. 1382
شفیع نورمحمدی، قاسم. جاسوسی در حزب. چاپ چهارم. تهران.جهان کتاب. 1398
صدیق، عیسی. یادگار عمر. جلد اول. تهران.چاپخانه سازمان سمعی و بصری هنرهای زیبای کشور.1338
صدر، محسن. خاطرات صدرالاشراف. تهران. وحید.1364
فلاح توتکار، حجت؛پرویش. محسن. «مهاجرت علمای عتبات به ایران؛ بازتاب و پیامدهای آن. مطالعات تاریخ فرهنگی». پژوهشنامه ی انجمن ایرانی تاریخ. سال 4. شماره ی 14. 106ـ75 .1391
فیرحی، داود. فقه و سیاست در ایران معاصر (فقه سیاسی و فقه مشروطه). تهران.چاپ پنجم. نشرنی.1394
کدیور، محسن . سیاست نامه خراسانی. چاپ اول. تهران. کویر. 1385
کوهستانی­نژاد، مسعود.«مهاجرت علما از عراق به ایران و بازگشت آنان به عراق1303-1301شمسی». فصلنامه مطالعات تاریخی. ش4.81-8 .1383
کوهستانی­نژاد، مسعود. شرحی بر رساله تفسیر اصل دوم متمم قانون اساسی از شیخ حسین یزدی. پیام بهارستان. ش10.60-41.1389
کاظمینی، میرزامحمد. دانشنامه مشاهیر یزد. جلداول . چاپ دوم.یزد. بنیاد فرهنگی و پژوهشی ریحانه الرسول. 1383
مدرسی، سیدجواد. نجوم السرد بذکر علمای یزدیزد. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. 1384
مصاحبه باحجه الاسلام و المسلمین دکتر سید مصطفی محقق داماد . حوزه . دوره 21.ش125.148-30. 1383
ناظم‌الاسلام‌کرمانی، محمدبن‌علی. تاریخ بیداری ایرانیان. به­اهتمام علی‌اکبر سعیدی‌سیرجانی. ج1. چاپ هشتم. تهران: پیکان. 1398
یزدی، شیخ محمدحسین. مقایسه ممالک یا تقلید بی­موضوع. روزنامه مجلس. سال سوم. ش110.1328 ق.
یزدی، شیخ محمدحسین. تفکیک قوت سیاست از روحانیت. روزنامه مجلس. سال چهارم. ش 102.1329ق.
یزدی، شیخ محمدحسین. لایحه اقا محمدحسین یزدی درباب اصل دوم قانون اساسی. روزنامه مجلس. سال چهارم. ش 103. 24جمادی الثانی1329ق.
مشروح مذاکرات مجلس ملى. دوره‏3 جلسه: 23 صورت مشروح مجلس روز پنجشنبه‏ 29 شهر جمادى‌الاولى سنه 1333
روزنامه مجلس. سال سوم. ش134.2رجب1328ق
روزنامه مجلس. سال سوم. ش110و 111 . 26 و 28ربیع الاخر1328
روزنامه مجلس. سال چهارم. ش102. 22 جمادی الثانی1329
روزنامه مجلس. سال چهارم.ش85. جمادی الاول 1329
روزنامه مجلس. ش 101تا 104. 19 الی 26 جمادی الثانی1329ق
روزنامه مجلس. ش102. 22جمادی الثانی 1329ق
روزنامه مجلس. ش 105. 27 جمادی الثانی 1329ق
روزنامه مجلس. ش104. 26جمادی الثانی 1329ق
روزنامه شفق سرخ. شماره155. 20اسد1329ق

سایت فرهنگ ندوشن. « شیخ حسین ندوشنی یزدی».farhangenodoushan.ir.15/10/1395.