نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلام دانشگاه شیراز ایران

2 عضو هیات علمی بخش تاریخ دانشگاه شیراز

10.22059/jhss.2022.346099.473582

چکیده

با صدور فرمان مشروطیت در سال 1285ش/1324ق/1906م تا پایان دورۀ قاجار، که از آن به‌عنوان عصر مشروطه یاد می‌کنیم، پنج دوره مجلس شورای ملی در ایران تشکیل و صورت مذاکرات مجالس این عصر، بازتاب بخشی از شرایط ایران آن روزگار شد. زمانی‌که هنرها نیز از تغییر و تحولات بی‌نصیب نبوده و هنر موسیقی به‌ عنوان یکی از آن‌ها، در معادلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بیش‌ازپیش مطرح شد. این مقاله به دنبال شناخت جایگاه این هنر در مشروح مذاکرات مجالس عصر مشروطه و آگاهی از جایگاه هنر «موزیک» در اندیشه و کلام وکلای مجلس شورای ملی است که بخش بزرگی از جامعه را نمایندگی می‌کردند. داده‌های این پژوهش که با روش توصیفی و تحلیلی نگارش یافته، نشان می‌دهد مذاکرات مجلس اول و دوم شورای ملی، تحت تأثیر وقایع مشروطه و جنبش مشروطه‌خواهی قرار داشته و این موضوع در مشروح این مذاکرات در رابطه با «موزیک» هم قابل‌مشاهده است. تنوع و تکثر مباحث موسیقی در مجلس اول و دوم شورای ملی بیشتر از سایر مجالس پنج‌گانۀ عصر مشروطه بود و در یک رتبه‌بندی، تعداد مسائل سیاسی مرتبط با موسیقی در اولویت اول، و اقتصادی در رتبۀ دوم قرار دارد. بسیاری از مذاکرات صورت گرفته با موضوعیت موسیقی نبوده، بلکه مسائلی از موسیقی به‌صورت مثالی و برای اقناع دیگر وکلا در سخنرانی‌ها به کار رفته است. پیشنهاد منع فونوگراف و موضوع فونوگراف و ساز در حریم خصوصی خانه‌ها در مجالس دوم و چهارم به میان آمد که نشان از تضارب آرا و ظرفیت مجلس برای شکل‌گیری گفتگو پیرامون این مسئله داشت. به کار رفتن واژگان «عملۀ طرب» در مجلس دوم و «عیش و طرب» در مجلس پنجم، تداوم ذهنیت منفی این کلمات را برای بخشی از جامعه نشان می‌داد که در مذاکرات از آن بهره‌برداری شد. از طرفی، لفظ موزیک و مشتقات آن، بار مثبت خود را در عصر مشروطه اضافه می‌کردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Approach of The Negotiations of Iran's Constitutional Era Parliaments to Music (1906-1926)

نویسندگان [English]

  • saeid moakedi 1
  • mohammad ali ranjbar 2

1 PhD student of Iranian history, Islam course, Shiraz University, Iran

2 department of history. shiraz un.

چکیده [English]

With the constitutional decree in 1906 until the end of the Qajar period, which we refer to as the constitutional era, five parliaments of the National Assembly were formed in Iran and the minutes of the parliaments of this era reflected some of the conditions of Iran at that time. This research, which has been written by descriptive and analytical methods, shows that the negotiations of the first and second parliaments of the National Assembly have been influenced by the events of the constitution and the constitutional movement, and this can be seen in the details of these negotiations regarding music. The diversity of music discussions in the first and second parliaments of the National Assembly was greater than in the other five parliaments of the constitutional era; in a ranking, the number of music-related political issues is in the first place and the number of economic ones is in the second place. Many of the negotiations were not about music, but it has been used as an example and for persuading other members of the parliament in their speeches. The proposal to ban the phonograph and the issue of the phonograph and instrument in the privacy of houses was raised in the second and fourth parliaments, which represented the conflict of opinions and the Assembly's capacity for a dialogue on this subject....

کلیدواژه‌ها [English]

  • Music
  • Parliament
  • Negotiations
  • Constitutional Era
  • Qajar dynasty
منابع
اتحاد، هوشنگ، چهره‌های موسیقی ایران معاصر، تهران، فرهنگ نشر نو، 1396.
اتحادیه، منصوره، مجلس و انتخابات از مشروطه تا پایان قاجاریه، تهران، تاریخ ایران، 1375.
اصلاح بوشهری، محمدرضا، خاطرات مطبوعاتی محمدرضا اصلاح بوشهری (دریسی کازرونی) از جنگ جهانی اول (1336-1332ه.ق/1918-1914م)، بوشهر، بنیاد ایرانشناسی و تهران، صفحه سفید، 1397.
آبراهامیان، یرواند، ایران بین دو انقلاب، تهران، نی، 1389.
آریان‌پور، امیراشرف، موسیقی ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب جمهوری اسلامی ایران، تهران، متن، 1393.
آلمانی‌، هانری‌ رنه‌ د، سفرنامه از خراسان تا بختیاری، ترجمۀ محمدعلی فره‌وشی، تهران، امیرکبیر، 1335.
آیرملو/پهلوی، تاج‌الملوک، خاطرات تاج‌الملوک در گفتگو با ملیحه خسروداد، تورج انصاری، محمودعلی باتمانقلیچ، ویراستۀ مصطفی اسلامیه، تهران، نیلوفر، 1391.
براون، ادوارد گرانویل، انقلاب مشروطیت ایران، تهران، کویر، 1380.
خاکسار، عباس، تأملی در انقلاب مشروطۀ ایران، تهران، نگاه، 1395.
خالقی، روح‌الله، سرگذشت موسیقی ایران، تهران، ماهور، 1395.
خوشنام، محمود، از نجوای سنت تا غوغای پاپ، تهران، فرهنگ جاوید، 1397.
درویشی، محمدرضا، نگاه به غرب: بحثی در تأثیر موسیقی غرب بر موسیقی ایران، تهران، ماهور، 1394.
دولت‌آبادی، یحیی، حیات یحیی، تهران، عطار، 1371.
دهقانی، رضا، تاریخ مردم ایران در دورۀ قاجاریه، تهران، پارسه، 1392.
سپنتا، ساسان، تاریخ تحول ضبط موسیقی در ایران، تهران، ماهور، 1377.
سپنتا، ساسان، چشم‌انداز موسیقی ایران، تهران، مشعل، 1382.
سپهر، احمد‌علی، ایران در جنگ بزرگ 1918 ـ 1914، تهران، [بی‌نا]، 1336.
صفرزاده، فرهود، باد خزان، تهران، فنجان، 1394.
عارف قزوینی، ابوالقاسم، دیوان عارف قزوینی، برلین، چاپخانه مشرقی، 1303.
عین‌السلطنه، قهرمان میرزا سالور، روزنامه خاطرات عین‌السلطنه، تهران، اساطیر، 1374.
فاطمی، ساسان، تاریخ جامع ایران، ج 18، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، 1393.
فراهانی، حسن، روزشمار تاریخ معاصر ایران، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1385.
کرمانی، ناظم‌الاسلام، تاریخ بیداری ایرانیان، تهران، امیرکبیر، 1384.
کسائی، محمدجواد، تاریخ‌شناسی موسیقی و ردیف موسیقی ایران، اصفهان، سنجش سپاهان، 1387.
کسروی، احمد، تاریخ مشروطه ایران، تهران، امیرکبیر، 1383.
کسروی، احمد، مشروطه به روایت کسروی، به کوشش مهدی نورمحمدی، تهران، علم، 1399.
 
کوهستانی‌نژاد، مسعود، موسیقی در عصر مشروطه، تهران، مهرنامگ، 1384.
مختاباد، سید عبدالحسین، تاریخی از موسیقی معاصر هنری ایران، تهران، گویا، 1399.
مذاکرات مجلس اول شورای ملی، روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران، کتابخانه مجلس.
مذاکرات مجلس دوم شورای ملی، روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران، کتابخانه مجلس.
مذاکرات مجلس سوم شورای ملی، روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران، کتابخانه مجلس.
مذاکرات مجلس چهارم شورای ملی، روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران، کتابخانه مجلس.
مذاکرات مجلس پنجم شورای ملی، روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران، کتابخانه مجلس.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، آشنایی با تاریخ مجالس قانونگذاری در ایران دوره اول تا دوره شانزدهم (۱۳۲۸۱۲۸۵)، تهران، نشر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1384.
مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، تهران، زوار، 1384.
ویشارد، جان، بیست سال در ایران؛ روایت یک زندگی در دوران سه پادشاه قاجار، تهران، پل فیروزه، 1399.
یزدانی، سهراب، کودتاهای ایران، تهران، ماهی، 1396.
یغمایی، اقبال، ‌شهید راه آزادی سید جمال واعظ اصفهانی، تهران، توس، 1347.