حمیدرضا پاشازانوس
چکیده
در جریان حمله اعراب به ایران، یزدگرد سوم (ح. ۶۳۲–۶۵۱) تسلط بر طبرستان را به گیل گاوباره که نوۀ شاهنشاه ساسانی جاماسپ (ح. ۴۹۶) بود، واگذار کرد. کمی بعد، بادوسپان اول فرزند گیل گاوباره در سال 665 م. با فتح رویان ...
بیشتر
در جریان حمله اعراب به ایران، یزدگرد سوم (ح. ۶۳۲–۶۵۱) تسلط بر طبرستان را به گیل گاوباره که نوۀ شاهنشاه ساسانی جاماسپ (ح. ۴۹۶) بود، واگذار کرد. کمی بعد، بادوسپان اول فرزند گیل گاوباره در سال 665 م. با فتح رویان سلسلۀ بادوسپانیان را بنیاد نهاد که تا سال 1006 ه.ق بر بخش‌هایی از طبرستان حکومت کردند. حکومت بادوسپانان تا اواسط قرن نهم میلادی یکپارچه بود اما با مرگ ملک کیومرث بن بیستون، دو شاخه از این خاندان گروهی به سرپرستی ملک کاوس در نور و گروه دیگر به رهبری ملک اسکندر در کجور بر قلمرو بادوسپانان فرمان می‌راندند. طی کشمکش‌های بین این دو برادر، قلعه-های مازندران اهمیت بسیار یافته و تسلط بر آنها نقش مهمی در بقای هریک از آنان داشت. یکی از مهمترین آنها، قلعۀ اِسپی‌روز است که همواره بین مورخان در ازمنۀ قدیم در مورد مکان آن، گمان هایی مطرح بوده‌است. مقالۀ حاضر بر آن است تا با بررسی اسناد محلی طبرستان، متون تاریخی و همچنین بررسی قلعۀ اِسپِرز در روستای زانوس در کجور مازندران به مکان‌یابی این قلعه بپردازد. مدعای محقق این است قلعه‌ای در کوه‌های اِسپِرز روستای زانوس کجور قرار دارد که در بین مردم محلی از قدیم تا کنون به «قلاع» یا «قلاع گردن» معروف بوده و به احتمال بسیار همان قلعۀ اِسپی‌روز است که در نهایت در پی حملات لشکریان صفوی به کجور مانند قلعۀ کجور ویران شد.
