شهرام غلامی
چکیده
پنبه یکی از محصولات مهم کشاورزی است که نقش به‌سزایی در اقتصاد کشاورزی و صنایع نساجی دارد. در نیمه دوم قرن نوزدهم به‌علت گسترش تجارت خارجی و ورود ایران به بازارهای اقتصاد جهانی اهمیت پنبه در اقتصاد کشور افزایش یافت و صادرات آن تحت‌تأثیر افت‌و‌خیز صنایع نساجی سنتی و نوین قرارگرفت. در این پژوهش با رویکرد به نظریه‌ی نظام اقتصاد جهانی ...
بیشتر
پنبه یکی از محصولات مهم کشاورزی است که نقش به‌سزایی در اقتصاد کشاورزی و صنایع نساجی دارد. در نیمه دوم قرن نوزدهم به‌علت گسترش تجارت خارجی و ورود ایران به بازارهای اقتصاد جهانی اهمیت پنبه در اقتصاد کشور افزایش یافت و صادرات آن تحت‌تأثیر افت‌و‌خیز صنایع نساجی سنتی و نوین قرارگرفت. در این پژوهش با رویکرد به نظریه‌ی نظام اقتصاد جهانی والرشتاین، نقش پنبه در اقتصاد ایران از نیمۀ دوم قرن نوزدهم تا جنگ دوم جهانی و نیز واکنشهای دولت بهویژه در دورهی پهلوی اول، در برابر این مسئله مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که بین افزایش صادرات پنبه ایران و افزایش واردات منسوجات رابطه معکوسی وجود داشته که متأثر از نظام سرمایهداری بینالمللی بوده است. به همین ترتیب، واکنش برخی از تجار در اواخر دورهی قرن نوزدهم به این مسئله و تلاش دولت ایران در دورهی رضاشاه برای ایجاد صنایع مدرن، نتیجهی بازتاب تحولات بیرونی نظام اقتصاد جهانی بود که صنایع نساجی را پیشتاز برنامهی صنعتیسازی ایران در دورهی رضا شاه قرار میداد.
شهرام غلامی
چکیده
در دورۀ رضاشاه برنامۀ صنعتیسازی ایران عمدتاً در صنایع مصرفی کشاورزی متمرکز گردید. تاکنون برخی پژوهشها دربارۀ برنامههای اقتصادی این دوره با نگاهی محدود و بدون مبنای نظری انجام گرفته است. در این پژوهش با نگاهی متفاوت و با رویکرد به نظریه اقتصاد جهانی، تأثیر تحولات سیاسی- اقتصادی هسته نظام سرمایهداری در صنعتیسازی ایران ...
بیشتر
در دورۀ رضاشاه برنامۀ صنعتیسازی ایران عمدتاً در صنایع مصرفی کشاورزی متمرکز گردید. تاکنون برخی پژوهشها دربارۀ برنامههای اقتصادی این دوره با نگاهی محدود و بدون مبنای نظری انجام گرفته است. در این پژوهش با نگاهی متفاوت و با رویکرد به نظریه اقتصاد جهانی، تأثیر تحولات سیاسی- اقتصادی هسته نظام سرمایهداری در صنعتیسازی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. در نتیجه، ابتدا اولویت توسعۀ صنعتی یا کشاورزی مورد بحث قرار گرفته و در ادامه بازتاب نظام اقتصاد جهانی در برنامههای صنعتی این دوره تشریح شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که تغییرات هستۀ نظام اقتصاد جهانی به ویژه پس از بحران اقتصادی 1930م/1309ش در جهتدهی برنامه های صنعتی ایران همانند سایر کشورهای پیرامونی نظام جهانی تأثیر داشت. به همین دلیل، اصطلاح «صنعتیسازی جایگزین واردات»، به منظور نشان دادن واکنش آگاهانۀ دولت برای مقابله با چالشهای نظام جهانی به کار رفته است.
