نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدامیر احمدزاده ¹
• سولماز آوریده ²

¹ استادیار پژوهشگاه علوم انسانی

² استادیار گروه علوم اجتماعی،دانشگاه پیام نور،تهران،ایران.

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی نسبت میان «حافظۀ زنده» و «تاریخ رسمی» در بستر تحولات فکری، فرهنگی و هویتی جوامع مدرن و پسانوگرا می‌پردازد. مسئله محوری پژوهش، تضاد میان حافظه‌های زیسته و روایت‌های غیررسمی گروه‌های به‌ حاشیه‌ رانده‌شده با حافظۀ رسمی سازمان‌یافته توسط نهادهای سیاسی و فرهنگی است؛ حافظه‌ای که در فرآیند ملت‌سازی مدرن، تاریخ را به ابزاری ایدئولوژیک برای بازنمایی گذشته یکدست تبدیل کرده و حافظه‌های متکثر را به حاشیه رانده است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از چارچوب نظری «مکان‌های حافظه» پی‌یر نورا و روش تحلیل انتقادی گفتمان، ظرفیت این مکان‌ها را در بازنمایی، احیا و تداوم حافظه‌های سرکوب‌شده بررسی می‌کند. نتایج نشان می‌دهد که سیاست‌های حافظه‌ساز دولت‌ ـ‌ ‌‌‌ملت‌های مدرن، با حاشیه ‌راندن خاطرات گروه‌های اقلیت، تاریخ را به ابزار تثبیت قدرت و گفتمان مسلط بدل کرده‌اند؛ دربرابر این روند «مکان‌های حافظه »می‌توانند بستری برای درک گذشته‌ی واقعی جامعه و حفظ پیوستگی با آن فراهم آورند. این مکان‌ها علاوه بربازسازی هویت جمعی ، امکان مقاومت در برابر فراموشی تاریخی، احیای روایت‌های مغفول و صداهای به‌حاشیه‌رانده را فراهم می سازند؛ به‌گونه‌ای که تنوع و چندصدایی حافظه‌ی جمعی در برابر سلطه‌ی روایت رسمی حفظ شود.دستاورد اصلی پژوهش، برجسته‌سازی نقش مکان‌های حافظه در احیای روایت‌های چندلایه، مقابله با یکنواخت‌سازی تاریخی و ارائۀ چارچوبی انتقادی برای بازخوانی هویت فرهنگی و تقویت تاریخ‌نویسی چندصدایی است؛ امری که امکان فهمی عمیق‌تر و چندبعدی از فرآیند حافظه‌سازی و بازنمایی تاریخی را فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• حافظۀ زنده
• تاریخ رسمی
• مکان‌های خاطره
• بازخوانی
• هویت جمعی

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

Living Memory vs. Official History; Places of Memory and Rereading Real History in the Light of Nora's Thought

نویسندگان [English]

• . Mohammad Amir Ahmadzadeh ¹
• soolmaz avarideh ²

¹ Associate Professor of Cultural History, Faculty Member of the Institute of Humanities and Cultural Studies

² Assistant Professor, Department of Social Sciences, Payame Noor University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The present study examines the relationship between “living memory” and “official history” in the context of intellectual, cultural, and identity developments in modern and postmodern societies. The central issue of the research is the conflict between lived memories and informal narratives of marginalized groups and official memory organized by political and cultural institutions; a memory that, in the process of modern nation-building, has transformed history into an ideological tool for representing a homogeneous past and marginalized diverse memories. Using Pierre Nora's theoretical framework of "places of memory" and the method of critical discourse analysis, this study examines the capacity of these places to represent, revive, and perpetuate repressed memories. The results show that the memory-making policies of modern states-nations have turned history into a tool for consolidating power and dominant discourse by marginalizing the memories of minority groups.in response to this trend," sites of memory"can provide a means to grasp the true past and maintain continuity with it. In addition to reconstructing collective identity, the sites can also offer the opportunity to resist historical amnesia, revive neglected narratives and marginalized voices,thereby preserving plural collective memory against dominant official histories. The main achievement of the research is to highlight the role of memory sites in reviving multilayered narratives, confronting historical homogenization, and providing a critical framework for reinterpreting cultural identity and fostering polyphonic historiography; which allows for a deeper and multidimensional understanding of the process of memory-making and historical representation.

کلیدواژه‌ها [English]

• living memory
• official history
• places of memory
• Reconsideration
• Collective Identity