نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سجاد رحمانی فلاح ¹
• سید ابوالفضل رضوی ²

¹ دانشجوی دکتری تاریخ، دانشگاه خوارزمی

² دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

کتاب مرصاد العباد نجم‌الدین رازی، اثری عرفانی با مضامین اخلاقی و سیاسی است. نجم رازی با الهام از مفهوم فرّه ایزدی و اندیشۀ سیاسی اسلامی، پادشاه را به‌عنوان سایۀ خداوند و خلیفۀ الهی بر روی زمین معرفی می‌کند که از طریق سلوک عرفانی به ویژگی‌های اخلاقی و معنوی لازم برای کسب رضای الهی دست می‌یابد. برخلاف رویکرد دنیاگریز برخی صوفیان، رازی بر نقش پادشاه در بازسازی نظم اجتماعی-سیاسی در بستر بحران‌های قرون میانۀ اسلامی، به‌ویژه تهاجم مغولان، تأکید دارد. اندیشۀ پادشاهی در ایران پیش از اسلام، با محوریت مفهوم فرّه ایزدی، پادشاهان را به‌عنوان نمایندگان خدا معرفی می‌کرد و در چارچوب اندیشۀ ایرانشهری، مشروعیت سیاسی به آن‌ها اعطا می‌کرد. پس از اسلام، نخبگان ایرانی این اندیشه را با مبانی فکری-سیاسی و اسلامی تلفیق کردند و با تحولاتی، آن را تداوم بخشیدند. این پژوهش با تمرکز بر فصل اول باب پنجم کتاب مرصاد العباد و با رویکردی توصیفی-تحلیلی، اندیشۀ سیاسی-عرفانی رازی را در چارچوب معرفت اسلامی، مکتب اشعری و سنت‌های ایرانشهری بررسی می‌کند.. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که نجم رازی با تلفیق مفاهیم دینی و عرفانی، الگویی آرمانی از پادشاهی ارائه می‌دهد که نه‌تنها به اجرای عدالت و تحقق نظم اجتماعی می‌پردازد، بلکه حاکم را به‌عنوان سالکی در مسیر قرب الهی بازتعریف می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• نجم‌الدین رازی
• مرصادالعباد
• سلوک پادشاهان
• عرفان و سیاست
• فرّه ایزدی
• نظم اجتماعی

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

From Farr-e Izadi (Divine Glory) to the Station of Zellu-l-lah (Shadow of God): The Representation of Kingship in the Mysticism of Najm al-Din Razi

نویسندگان [English]

• Sajjad Rahmani Falah ¹
• Seyed Abolfaz Razavi ²

¹ Ph.D Candidate of History, Kharazmi University

² Associate Professor, Department of History Khwarazmi University,Tehran

چکیده [English]

The book Mirsad al-'Ibad by Najm al-Din Razi is a mystical work encompassing ethical and political themes. Drawing inspiration from the concept of divine charisma (farr-e izadi) and Islamic political thought, Razi presents the king as the shadow of God and His divine vicegerent on earth, who, through mystical practice, attains the ethical and spiritual qualities necessary to achieve divine approval. Unlike the world-rejecting approach of some Sufis, Razi emphasizes the king’s role in reconstructing socio-political order amid the crises of the Islamic Middle Ages, particularly the Mongol invasions. In pre-Islamic Iran, the concept of kingship, centered on farr-e izadi, portrayed kings as representatives of God, granting them political legitimacy within the framework of Iranshahri thought. After the advent of Islam, Iranian elites integrated this concept with Islamic intellectual and political principles, adapting and perpetuating it. This study, focusing on the first chapter of the fifth Baba of Mirsad al-'Ibad and employing a descriptive-analytical approach, examines Razi’s politico-mystical thought within the framework of Islamic epistemology, the Ash'ari school, and Iranshahri traditions. The findings indicate that Najm al-Din Razi, by synthesizing religious and mystical concepts, proposes an idealized model of kingship that not only addresses the administration of justice and the establishment of social order but also redefines the ruler as a spiritual wayfarer on the path to divine proximity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Najm al-Din Razi, Mirsad al-'
• Ibad, kings’ spiritual journey, mysticism and politics, farr-e izadi (divine charisma), social order